Smog najgroźniejszy dla młodych kobiet

Badacze z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku przez kilka lat analizowali dane 8 mln osób pod kątem wpływu smogu na choroby układu krążenia. Okazało się, że powietrze w Polsce jest bardziej trujące niż w innych miejscach świata, a najmocniej szkodzi kobietom w młodym i średnim wieku. „The Lancet” opublikował właśnie wyniki ich badań.

• Badanie Polish Smog trwało w okresie od 2011 do 2020 r. i objęło 8 mln osób. Jak wynika z ustaleń polskich naukowców, można było uniknąć prawie 25 tys. zawałów mięśnia sercowego oraz udarów niedokrwiennych w ciągu dekady
• Polski smog wykazuje najbardziej negatywny efekt zdrowotny spośród znanych typów smogu (czyli w porównaniu ze smogiem fotochemicznym i londyńskim) zarówno przy udarze krwotocznym, jak i udarze niedokrwiennym
• Badacze chcą stworzyć aplikację, która każdej osobie szacowałoby prawdopodobieństwo wystąpienia chorób układu krążenia, bazując nie tylko na wieku i typowych medycznych parametrach, ale także na koncepcji tzw. pyłolat (ePM-years)

Badania zespołów z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku pod kierownictwem dr. hab. n. med. Łukasz Kuźmy przyniosły sporo nowej wiedzy dla zrozumienia wpływu zanieczyszczeń powietrza na choroby układu krążenia. W najnowszym wydaniu prestiżowego czasopisma medycznego „The Lancet” ukazały się właśnie wyniki kilkuletniej pracy polskich naukowców.

Badanie projektu Polish Smog trwało w okresie od 2011 do 2020 r. i objęło 8 mln mieszkańców pięciu województw: warmińsko-mazurskiego, podlaskiego, lubelskiego, podkarpackiego i świętokrzyskiego, które na co dzień nie są kojarzone ze smogiem. Mimo to stwierdzono, że powietrze jest w nich bardziej szkodliwe niż klasyczny smog londyński.

Polski smog doprowadza do zawałów i udarów
Jak wynika z ustaleń polskich naukowców, można było uniknąć prawie 25 tys. zawałów mięśnia sercowego oraz udarów niedokrwiennych w ciągu dekady we wschodniej Polsce, gdyby udało się zmniejszyć poziom zanieczyszczeń powietrza do spełniającego normy zdrowotne.

Zagrożenie dla życia i zdrowia ze strony polskiego smogu dotyczy w największym stopniu kobiet przed 65. rokiem życia. Jak podkreślają badacze, są różne rodzaje smogu – rozmaite typy zanieczyszczeń mają odmienne właściwości biochemiczne i różny wpływ na zdrowie. Wciąż jednak relatywnie nieduża jest wiedza na temat stopnia szkodliwości rozmaitych typów smogu i samego mechanizmu jego działania.

Niejasna pozostawała też relacja pomiędzy wiekiem czy płcią pacjentów a ich podatnością na utratę zdrowia przez wdychanie smogu – zwłaszcza jeśli chodzi o choroby, takie jak udar niedokrwienny i zawał mięśnia sercowego.

Spożycie tytoniu i alkoholu zwiększa negatywne skutki smogu
Te właśnie zagadnienia były przedmiotem badania grupy lekarzy z Kliniki Kardiologii Inwazyjnej na Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku. Pozwoliły one uznać zanieczyszczenia wiszące nad naszym krajem za osobny typ, który badacze nazwali polskim smogiem. Okazał się on bardziej trujący od klasycznego, zwłaszcza jeśli chodzi o negatywny wpływ na układ sercowo-naczyniowy.

– Nasze badanie podkreśla znaczenie zanieczyszczeń powietrza jako kluczowego czynnika dla zdrowia publicznego nawet na obszarach powszechnie postrzeganych jako wolne od zanieczyszczeń powietrza. Pomimo braku klasycznego przemysłu na tych terenach istnieje tutaj polski smog – rodzaj zanieczyszczenia powstający „wokół komina”. Ponadto szkodliwy styl życia – szczególnie wysokie spożycie tytoniu i alkoholu – dodatkowo zwiększa negatywne skutki zanieczyszczenia powietrza – mówi dr hab. n. med. Łukasz Kuźma.

Tych zachorowań mogliśmy uniknąć
W badaniu wzięto pod uwagę dane z 80 mln osobolat obserwacji. Zestawiono w nich informacje o hospitalizacjach z powodu udaru niedokrwiennego i zawałów mięśnia sercowego z tego okresu (łącznie było 289 tys.) z danymi dotyczącymi warunków atmosferycznych oraz poziomów zanieczyszczenia powietrza, w szczególności: pyłów zawieszonych, benzopirenu oraz NO₂, SO₂ i CO.

Informacje o zanieczyszczeniach pochodziły z globalnych systemów monitorowania atmosfery wykorzystujących dane lokalnych stacji pomiarowych oraz dane satelitarne. Najistotniejsza informacja wynikająca z analizy zespołu Polish Smog to fakt, że 11 331 udarów oraz 12 019 zawałów serca (czyli niemal co dwunasty przypadek) moglibyśmy uniknąć, gdyby powietrze w pięciu wschodnich województwach spełniało zalecane przez Światową Organizację Zdrowia normy jakości powietrza.

Polski smog wykazuje najbardziej negatywny efekt zdrowotny spośród znanych typów smogu (czyli w porównaniu ze smogiem fotochemicznym i londyńskim) zarówno przy udarze krwotocznym, jak i udarze niedokrwiennym. W przypadku obu schorzeń specyficzne dla naszego kraju zanieczyszczenia działają silniej na osoby, które nie ukończyły 65 lat, niż na seniorów, jak również silniej na kobiety niż na mężczyzn.

Oznacza to, że grupą najbardziej narażoną na kłopoty z układem krążenia w wyniku oddychania polskim smogiem są kobiety w młodym i średnim wieku.

Aplikacja, która poinformuje o zagrożeniu
– Jako autorzy badania postulujemy wprowadzenie miejsca zamieszkania pacjenta i występujący tam średni poziom zanieczyszczeń powietrza jako czynnik ryzyka w modelach oceniających ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Zachęcamy też lokalne władze i lekarzy do edukowania pacjentów na temat wpływu smogu na ich zdrowie, a pacjentów do korzystania z aplikacji monitorujących stan powietrza – wyjaśnia dr hab. n. med. Łukasz Kuźma.

W przyszłości badacze chcieliby stworzyć ogólnodostępne narzędzie online, które każdej osobie szacowałoby prawdopodobieństwo wystąpienia u niej chorób układu krążenia, bazując nie tylko na wieku i typowych medycznych parametrach, lecz także na koncepcji tzw. pyłolat (ePM-years). Idea ta ma stać się podstawą aplikacji, która będzie stratyfikować ryzyko sercowo-naczyniowe oraz informować o bieżących zagrożeniach zdrowotnych dla mieszkańców Polski.