Archiwum
Wstrząs anafilaktyczny lub atak astmy u dziecka – jak powinien zareagować nauczyciel
Redaktor: Iwona Kazimierska
Data: 16.03.2022
Źródło: Materiały prasowe
Działy:
Aktualności w Lekarz POZ
Aktualności
| Tagi: | wstrząs anafilaktyczny, atak astmy, adrenalina, Polskie Towarzystwo Alergologiczne, Maciej Kupczyk, Agnieszka Panocka, Joanna Kuczyńska, Marek Kulus, Barbara Grzelak |
Nie ma regulacji prawnych jasno określających, jak powinien zachować się pracownik szkoły czy przedszkola w momencie wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego czy ataku astmy u ucznia czy przedszkolaka. W takich sytuacjach czas odgrywa niebagatelną rolę, bo od szybkości podania leku zależy życie dziecka.
Polskie Towarzystwo Alergologiczne na prośbę Ministerstwa Zdrowia przygotowało zalecenia ze schematami postępowania osoby dorosłej znajdującej się w najbliższym otoczeniu chorego dziecka oraz wymogi dotyczące wyposażenia placówek w leki ratujące życie.
Kto powinien udzielić pomocy w stanach nagłych
Alergie, w tym astma, należą do najczęstszych chorób przewlekłych dzieci i młodzieży. Na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat obserwowany jest gwałtowny wzrost częstości ich występowania. Nagła reakcja alergiczna (np. wstrząs anafilaktyczny) lub nasilenie objawów choroby przewlekłej (np. stan astmatyczny) wymaga pilnej reakcji w celu ratowania zdrowia lub życia.
Do udzielenia pomocy w stanach nagłych zagrożenia życia lub zdrowia, poza natychmiastowym wezwaniem profesjonalnej pomocy medycznej, zobowiązani są świadkowie zdarzenia, zgodnie z zasadami udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej. Do wystąpienia ciężkiej reakcji alergicznej lub ciężkiego zaostrzenia alergicznej choroby przewlekłej może dojść w placówce oświatowej. Co w takiej sytuacji powinien zrobić pracownik szkoły czy przedszkola?
– Jako Polskie Towarzystwo Alergologiczne stoimy na stanowisku, że w sytuacji zagrożenia życia dziecka, a o takiej mówimy w wypadku ataku astmy czy wstrząsu anafilaktycznego, nauczyciel powinien udzielić dziecku pomocy. Obecne regulacje pozostawiają zbyt dużą dowolność, żeby nie powiedzieć obarczone są luką prawną – mówi prof. Maciej Kupczyk, prezydent Polskiego Towarzystwa Alergologicznego.
– Od lat postulujemy konieczność synergicznego działania sektora zdrowia oraz klinicystów w celu zmian chociażby w ustawie o opiece nad uczniami czy w definicji pierwszej pomocy, jaka zawarta jest w ustawie o ratownictwie medycznym. Jesteśmy również otwarci na szkolenia pracowników oświaty w zakresie ratowania życia i podawania leków iniekcyjnych. Marzy nam się model na wzór rozwiązań w Stanach Zjednoczonych, gdzie dzieci z alergiami w bardzo rozważny i odpowiedzialny sposób otoczone są opieką nie tylko ze strony pracowników oświaty, ale również swoich koleżanek i kolegów – dodaje prof. Kupczyk.
Adrenalina – nie należy się jej bać
Z jednej strony każda osoba ma prawny obowiązek udzielenia pomocy osobie, której życie jest zagrożone (wynika to nie tylko z Ustawy o ratownictwie medycznym, ale i Kodeksu karnego). Z drugiej strony luki w definicjach i regulacjach dotyczących konkretnych sytuacji pozostawiają przestrzeń dla strachu i obaw przed prawnymi konsekwencjami. Ustawa o opiece zdrowotnej nad uczniami pozwala na podawanie im leków podczas pobytu w szkole przez pracowników placówki, którzy wyrażą na to pisemną zgodę.
– Niestety w społeczeństwie panuje przekonanie, że lek na receptę, taki jak np. adrenalina, może być podany tylko i wyłącznie przez przedstawiciela zawodu medycznego. Co więcej, pogląd ten jest powielany przez pracowników wydziałów oświaty i dyrektorów szkół. Z tego powodu trudno znaleźć nauczyciela, który podpisałby zgodę na podanie leków, co z kolei powoduje, że dzieci są wykluczone z opieki przedszkolnej. Wykorzystując nasze doświadczenia osobiste rodziców dzieci zagrożonych anafilaksją oraz wiedzę prawną (wykonujemy zawody adwokata i radcy prawnego), wspieramy rodziców i nauczycieli dzieci z alergiami oraz podejmujemy działania mające na celu zmianę obowiązujących przepisów prawa w tym zakresie – deklarują Agnieszka Panocka i Joanna Kuczyńska, założycielki Fundacji Allergia.
Leki ratujące życie powinny być dostępne w placówkach oświatowych
Na początku roku Polskie Towarzystwo Alergologiczne opracowało dokument pt. „Zalecenia grupy ekspertów Polskiego Towarzystwa Alergologicznego dotyczące postępowania u dzieci i młodzieży z alergiami, w tym kwestii podawania adrenaliny w przypadku wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego w placówkach oświatowych”. Dokument został złożony do Ministerstwa Zdrowia, gdzie obecnie jest analizowany i będzie poddany konsultacjom przed ogłoszeniem w drodze obwieszczenia w dzienniku urzędowym. Opisane zostały w nim zalecenia postępowania w pięciu, niosących ze sobą najdotkliwsze konsekwencje, reakcjach alergicznych, w tym w przypadku anafilaksji i astmy. Klinicyści, poza schematami postępowania, zawarli w nim wytyczne dotyczące konieczności dostępności leków ratujących życie w szkołach i przedszkolach.
– Anafilaksja to ciężka, natychmiastowa (rozwijająca się na przestrzeni minut) reakcja alergiczna, która stanowi zagrożenie życia dziecka. W apteczce szkolnej, w miejscu łatwo dostępnym, powinny znajdować się 2–4 zestawy adrenaliny w postaci autowstrzykiwaczy lub ampułkostrzykawek, które należy podać domięśniowo, w przednio-boczną powierzchnię uda w 1/3 jego górnej części. Adrenalina jest lekiem iniekcyjnym, ale tylko ona jest w stanie odwrócić większość mechanizmów anafilaksji. Co ważne, konsekwencje złego podania czy nawet przekroczenia zalecanej dawki są dużo mniejsze niż konsekwencje biernej postawy. Adrenalina jest lekiem, który w nadmiarze skutkuje zwiększeniem ciśnienia tętniczego, rozszerzeniem dróg oddechowych i zwiększeniem poziomu cukru we krwi, ale nigdy śmiercią –zauważa prof. Zbigniew Bartuzi, przewodniczący Zespołu PTA ds. dostępności adrenaliny w szkole.
– Astma jest przewlekłą, zapalną chorobą układu oddechowego, której zaostrzenie może bezpośrednio zagrozić życiu dziecka. Lekiem ratującym życie jest salbutamol, którego dwa opakowania powinny znajdować się w apteczce każdej placówki oświatowej. Podanie tego leku nie wymaga zbyt dużej wiedzy z zakresu pierwszej pomocy, ponieważ dostępny jest on w inhalatorze ciśnieniowym. W przypadku braku dokładnych zaleceń należy podać dziecku dwa wdechy leku bezpośrednio z inhalatora w odstępie 10–20 sekund – wyjaśnia prof. Marek Kulus, przewodniczący Koalicji na rzecz Leczenia Astmy.
– Pod koniec ubiegłego roku w celu poprawienia jakości opieki nad chorymi na astmę, ale również edukowania społeczeństwa na temat tej jednostki chorobowej, powołaliśmy do życia Koalicję na rzecz Leczenia Astmy. Wierzymy, że połączenie sił teoretyków i praktyków przyniesie wymierne korzyści w postaci chociażby wprowadzenia w życie, przez Ministerstwo Zdrowia, projektu e-Recepta 2.0 – dodaje prof. Kulus.
Manuale dla nauczycieli
Polskie Towarzystwo Alergologiczne we współpracy z Barbarą Grzelak, znaną jako „Gryzmolnik”, przygotowało manuale postępowania w przypadku wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego lub ataku astmy. Krok po kroku pokazano na nich, jakie czynności powinna podjąć osoba dorosła znajdująca się najbliższej chorego dziecka. Czytelne, merytoryczne manuale będą dostępne do pobrania na stronie www.pta.med.pl oraz dystrybuowane w ramach dziennika elektronicznego Librus.
Kto powinien udzielić pomocy w stanach nagłych
Alergie, w tym astma, należą do najczęstszych chorób przewlekłych dzieci i młodzieży. Na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat obserwowany jest gwałtowny wzrost częstości ich występowania. Nagła reakcja alergiczna (np. wstrząs anafilaktyczny) lub nasilenie objawów choroby przewlekłej (np. stan astmatyczny) wymaga pilnej reakcji w celu ratowania zdrowia lub życia.
Do udzielenia pomocy w stanach nagłych zagrożenia życia lub zdrowia, poza natychmiastowym wezwaniem profesjonalnej pomocy medycznej, zobowiązani są świadkowie zdarzenia, zgodnie z zasadami udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej. Do wystąpienia ciężkiej reakcji alergicznej lub ciężkiego zaostrzenia alergicznej choroby przewlekłej może dojść w placówce oświatowej. Co w takiej sytuacji powinien zrobić pracownik szkoły czy przedszkola?
– Jako Polskie Towarzystwo Alergologiczne stoimy na stanowisku, że w sytuacji zagrożenia życia dziecka, a o takiej mówimy w wypadku ataku astmy czy wstrząsu anafilaktycznego, nauczyciel powinien udzielić dziecku pomocy. Obecne regulacje pozostawiają zbyt dużą dowolność, żeby nie powiedzieć obarczone są luką prawną – mówi prof. Maciej Kupczyk, prezydent Polskiego Towarzystwa Alergologicznego.
– Od lat postulujemy konieczność synergicznego działania sektora zdrowia oraz klinicystów w celu zmian chociażby w ustawie o opiece nad uczniami czy w definicji pierwszej pomocy, jaka zawarta jest w ustawie o ratownictwie medycznym. Jesteśmy również otwarci na szkolenia pracowników oświaty w zakresie ratowania życia i podawania leków iniekcyjnych. Marzy nam się model na wzór rozwiązań w Stanach Zjednoczonych, gdzie dzieci z alergiami w bardzo rozważny i odpowiedzialny sposób otoczone są opieką nie tylko ze strony pracowników oświaty, ale również swoich koleżanek i kolegów – dodaje prof. Kupczyk.
Adrenalina – nie należy się jej bać
Z jednej strony każda osoba ma prawny obowiązek udzielenia pomocy osobie, której życie jest zagrożone (wynika to nie tylko z Ustawy o ratownictwie medycznym, ale i Kodeksu karnego). Z drugiej strony luki w definicjach i regulacjach dotyczących konkretnych sytuacji pozostawiają przestrzeń dla strachu i obaw przed prawnymi konsekwencjami. Ustawa o opiece zdrowotnej nad uczniami pozwala na podawanie im leków podczas pobytu w szkole przez pracowników placówki, którzy wyrażą na to pisemną zgodę.
– Niestety w społeczeństwie panuje przekonanie, że lek na receptę, taki jak np. adrenalina, może być podany tylko i wyłącznie przez przedstawiciela zawodu medycznego. Co więcej, pogląd ten jest powielany przez pracowników wydziałów oświaty i dyrektorów szkół. Z tego powodu trudno znaleźć nauczyciela, który podpisałby zgodę na podanie leków, co z kolei powoduje, że dzieci są wykluczone z opieki przedszkolnej. Wykorzystując nasze doświadczenia osobiste rodziców dzieci zagrożonych anafilaksją oraz wiedzę prawną (wykonujemy zawody adwokata i radcy prawnego), wspieramy rodziców i nauczycieli dzieci z alergiami oraz podejmujemy działania mające na celu zmianę obowiązujących przepisów prawa w tym zakresie – deklarują Agnieszka Panocka i Joanna Kuczyńska, założycielki Fundacji Allergia.
Leki ratujące życie powinny być dostępne w placówkach oświatowych
Na początku roku Polskie Towarzystwo Alergologiczne opracowało dokument pt. „Zalecenia grupy ekspertów Polskiego Towarzystwa Alergologicznego dotyczące postępowania u dzieci i młodzieży z alergiami, w tym kwestii podawania adrenaliny w przypadku wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego w placówkach oświatowych”. Dokument został złożony do Ministerstwa Zdrowia, gdzie obecnie jest analizowany i będzie poddany konsultacjom przed ogłoszeniem w drodze obwieszczenia w dzienniku urzędowym. Opisane zostały w nim zalecenia postępowania w pięciu, niosących ze sobą najdotkliwsze konsekwencje, reakcjach alergicznych, w tym w przypadku anafilaksji i astmy. Klinicyści, poza schematami postępowania, zawarli w nim wytyczne dotyczące konieczności dostępności leków ratujących życie w szkołach i przedszkolach.
– Anafilaksja to ciężka, natychmiastowa (rozwijająca się na przestrzeni minut) reakcja alergiczna, która stanowi zagrożenie życia dziecka. W apteczce szkolnej, w miejscu łatwo dostępnym, powinny znajdować się 2–4 zestawy adrenaliny w postaci autowstrzykiwaczy lub ampułkostrzykawek, które należy podać domięśniowo, w przednio-boczną powierzchnię uda w 1/3 jego górnej części. Adrenalina jest lekiem iniekcyjnym, ale tylko ona jest w stanie odwrócić większość mechanizmów anafilaksji. Co ważne, konsekwencje złego podania czy nawet przekroczenia zalecanej dawki są dużo mniejsze niż konsekwencje biernej postawy. Adrenalina jest lekiem, który w nadmiarze skutkuje zwiększeniem ciśnienia tętniczego, rozszerzeniem dróg oddechowych i zwiększeniem poziomu cukru we krwi, ale nigdy śmiercią –zauważa prof. Zbigniew Bartuzi, przewodniczący Zespołu PTA ds. dostępności adrenaliny w szkole.
– Astma jest przewlekłą, zapalną chorobą układu oddechowego, której zaostrzenie może bezpośrednio zagrozić życiu dziecka. Lekiem ratującym życie jest salbutamol, którego dwa opakowania powinny znajdować się w apteczce każdej placówki oświatowej. Podanie tego leku nie wymaga zbyt dużej wiedzy z zakresu pierwszej pomocy, ponieważ dostępny jest on w inhalatorze ciśnieniowym. W przypadku braku dokładnych zaleceń należy podać dziecku dwa wdechy leku bezpośrednio z inhalatora w odstępie 10–20 sekund – wyjaśnia prof. Marek Kulus, przewodniczący Koalicji na rzecz Leczenia Astmy.
– Pod koniec ubiegłego roku w celu poprawienia jakości opieki nad chorymi na astmę, ale również edukowania społeczeństwa na temat tej jednostki chorobowej, powołaliśmy do życia Koalicję na rzecz Leczenia Astmy. Wierzymy, że połączenie sił teoretyków i praktyków przyniesie wymierne korzyści w postaci chociażby wprowadzenia w życie, przez Ministerstwo Zdrowia, projektu e-Recepta 2.0 – dodaje prof. Kulus.
Manuale dla nauczycieli
Polskie Towarzystwo Alergologiczne we współpracy z Barbarą Grzelak, znaną jako „Gryzmolnik”, przygotowało manuale postępowania w przypadku wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego lub ataku astmy. Krok po kroku pokazano na nich, jakie czynności powinna podjąć osoba dorosła znajdująca się najbliższej chorego dziecka. Czytelne, merytoryczne manuale będą dostępne do pobrania na stronie www.pta.med.pl oraz dystrybuowane w ramach dziennika elektronicznego Librus.
