Wyleczyć stan zapalny i ulżyć w bólu
Autor: Alicja Kostecka
Data: 22.03.2017
Źródło: AK
O roli niesteroidowych leków przeciwzapalnych w leczeniu chorób reumatycznych mówi dr Katarzyna Pawlak-Buś z Kliniki Reumatologii i Rehabilitacji Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.
Niesteroidowe leki przeciwzapalne należą oprócz antybiotyków do grupy najczęściej stosowanych specyfików. Jaka jest rola tych leków w leczeniu chorób reumatycznych?
Grupa Niesteroidowych Leków Przeciwzapalnych ma przede wszystkim działanie przeciwzapalne, o czym się zapomina. Najczęściej jednak stosuje się je w leczeniu bólu. Dla reumatologów zajmujących się leczeniem przewlekłego procesu zapalnego, najważniejszą funkcją tych leków jest działanie przeciwzapalne. Komponenta przeciwbólowa jest dodatkowym atutem i ma poprawić ogólny stan pacjenta.
Wiadomo, że choroby reumatyczne leczy się przez wiele lat, czy stosowanie NLPZ w długim okresie w leczeniu chorób reumatycznych przynosi więcej pożytku, czy szkód biorąc pod uwagę skutki uboczne podawania tych leków?
Z punktu widzenia przewlekłej terapii najważniejsza jest indywidualizacja leczenia. Biorąc pod uwagę przyczynę chorób reumatycznych, NLPZ mają swoje istotne działanie nie tylko w chorobach zapalnych kości i stawów, ale też w chorobach układowych, którym towarzyszy zapalenie stawów. Dlatego też analizując ryzyko i korzyści z leczenia przewlekłego NLPZ, przeważają jednak korzyści. W chorobach reumatycznych pacjent leczony jest długo, przez wiele lat, a zmiany zapalne dotyczą również wielu narządów wewnętrznych, dlatego pacjenci muszą być objęci opieką internistyczną. W związku z tym konieczna jest stała kontrola pacjenta pod kątem tolerancji leczenia, ewentualnych skutków ubocznych leków, objawów ze strony przewodu pokarmowego, nerek etc. Pacjent leczony reumatologicznie musi być monitorowany również pod kątem nadciśnienia tętniczego i ryzyka sercowo-naczyniowego. Główne obawy związane ze stosowaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych dotyczą ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Generalnym problemem nie są jednak NLPZ, lecz same choroby reumatyczne. We wszystkich przewlekłych chorobach reumatycznych ze względu na podłoże zapalne, istnieją warunki do przyspieszonego rozwoju zmian miażdżycowych i tym samym powikłań sercowo-naczyniowych. Rozwija się miażdżyca, a na jej tle nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa i powikłania, takie jak zawał, czy udar. Dlatego lecząc zdecydowanie i agresywnie jedną z najczęściej występujących chorób zapalnych np. reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), poprawiamy rokowanie u naszych pacjentów, zapobiegamy również powikłaniom sercowo-naczyniowym i przyczyniamy się do lepszego ogólnego stanu zdrowia pacjentów.
Należy pamiętać że w reumatologii stosujemy leki, które zdecydowanie mniej korzystnie wpływają na ryzyko sercowo-naczyniowe i dają dużo groźniejsze powikłania w perspektywie przewlekłego stosowania - są to sterydy. NLPZ są grupą leków których stosowanie również pomaga ograniczać dawki stosowanych sterydów.
Czy w ostatnich latach pojawiły się jakieś leki, które zmniejszają ich skutki uboczne?
Jeśli chodzi o NLPZ, to nie tyle można mówić o nowościach, ale raczej o tym, że mamy większe doświadczenia w ich stosowaniu. Posiadamy także preparaty, które działają wybiórczo i mamy też więcej alternatyw jeśli chodzi o leczenie. W związku z tym dysponujemy szerszymi możliwościami i większą wiedzą na temat działania NLPZ, dlatego możemy lepiej dobierać leki do indywidualnej terapii pacjenta.
W jaki sposób można obniżyć ryzyko działań ubocznych stosowania tych leków?
Proszę pamiętać, ze reumatolodzy są również bardzo dobrymi internistami, dlatego musimy mieć na uwadze z jednej strony korzyści, a z drugiej ryzyko leczenia chorób reumatycznych. Dlatego wszelkie chaotyczne ruchy w stosowaniu NLPZ, takie jak zmiany dawek, preparatów, odstawianie, włączanie nowych, są niewskazane. Musimy leczyć pacjenta całościowo, bo nie zawsze mamy możliwość konsultowania swojego leczenia z innymi specjalistami. Reumatolodzy ordynując NLPZ, często mają na uwadze organicznie stosowania sterydów. Lekarz reumatolog przepisując niesteroidowy lek przeciw zapalny przyczynia się do obniżenia dawkowania leków sterydowych lub do zaprzestania ich stosowania. Pacjenci często sami sięgają po NLPZ, aby ulżyć swoim dolegliwościom. Dlatego też bezpieczniej jest, żeby stosowanie tych leków odbywało się pod kontrolą lekarza, który dobrze zna ich działanie.
Powiedzieliśmy już, że przeciwdziałanie stanom zapalnym oraz ból, to podstawowa przyczyna sięgania po NLPZ, ale czy znamy dokładnie mechanizmy działania tych leków?
Mechanizmy działania tych leków są bardzo dobrze znane. NLPZ hamują pewien enzym cyklooksygenazę (COX). Istnieją dwie izoformy tego enzymu, COX-1, która jest enzymem na stale występującym w organizmie, i to jej hamowanie odpowiada za ewentualne efekty uboczne działania NLPZ i COX-2, czyli izoforma wydzielana pod wpływem zapalenia. W tej chwili mamy grupy NLPZ hamujące z różną siłą obie cyklooksygenazy. Grupa NLPZ preferująca hamowanie COX-2 może być bezpieczniejsza do zastosowania u pacjentów zagrożonych powikłaniami.
O czym powinien pamiętać lekarz przepisując pacjentom ze schorzeniami reumatycznymi NLPZ?
Lekarz zawsze powinien weryfikować konieczność przepisania każdego leku. Chodzi o to, aby nie leczyć chorego automatycznie ordynując każdemu pacjentowi te same leki. Naturalnie, istnieje grupa chorych, w leczeniu których wykorzystuje się podstawowe leki niesteroidowe, ale obecnie mamy wiele nowych metod leczenia ograniczających konieczność stosowania tych leków. Dysponujemy już lekami biologicznymi, które w pewnym stopniu przyczyniają się zarówno do zmniejszenia ilości stosowania sterydów, jak i NLPZ. Jeśli pacjent jest w fazie remisji choroby, należy zweryfikować konieczność stosowania NLPZ.
W jakich schorzeniach reumatycznych NLPZ dają najlepsze efekty?
Na pewno w całej grupie zapalnych chorób reumatycznych, ale także w całej grupie chorób układowych, gdzie mamy do czynienia z zapaleniem i zajęciem stawów. W tych sytuacjach NLPZ są bardzo skuteczne. Są one też podstawowym lekiem pierwszego rzutu w terapii zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa i innych spondyloartropatiach, gdzie przewlekły ból zapalny kręgosłupa jest objawem wiodącym.
Którym pacjentom nie powinno się w ogóle zalecać stosowania tych leków?
Na pewno u tych, u których istnieją bezwzględne przeciwwskazania do stosowania NLPZ, czyli u pacjentów z ostrym epizodem wieńcowym oraz w krwawieniach z przewodu pokarmowego, zwłaszcza u osób starszych, u których prowadzone jest leczenie skojarzone ze sterydami.
Rozmawiała Alicja Kostecka
Grupa Niesteroidowych Leków Przeciwzapalnych ma przede wszystkim działanie przeciwzapalne, o czym się zapomina. Najczęściej jednak stosuje się je w leczeniu bólu. Dla reumatologów zajmujących się leczeniem przewlekłego procesu zapalnego, najważniejszą funkcją tych leków jest działanie przeciwzapalne. Komponenta przeciwbólowa jest dodatkowym atutem i ma poprawić ogólny stan pacjenta.
Wiadomo, że choroby reumatyczne leczy się przez wiele lat, czy stosowanie NLPZ w długim okresie w leczeniu chorób reumatycznych przynosi więcej pożytku, czy szkód biorąc pod uwagę skutki uboczne podawania tych leków?
Z punktu widzenia przewlekłej terapii najważniejsza jest indywidualizacja leczenia. Biorąc pod uwagę przyczynę chorób reumatycznych, NLPZ mają swoje istotne działanie nie tylko w chorobach zapalnych kości i stawów, ale też w chorobach układowych, którym towarzyszy zapalenie stawów. Dlatego też analizując ryzyko i korzyści z leczenia przewlekłego NLPZ, przeważają jednak korzyści. W chorobach reumatycznych pacjent leczony jest długo, przez wiele lat, a zmiany zapalne dotyczą również wielu narządów wewnętrznych, dlatego pacjenci muszą być objęci opieką internistyczną. W związku z tym konieczna jest stała kontrola pacjenta pod kątem tolerancji leczenia, ewentualnych skutków ubocznych leków, objawów ze strony przewodu pokarmowego, nerek etc. Pacjent leczony reumatologicznie musi być monitorowany również pod kątem nadciśnienia tętniczego i ryzyka sercowo-naczyniowego. Główne obawy związane ze stosowaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych dotyczą ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Generalnym problemem nie są jednak NLPZ, lecz same choroby reumatyczne. We wszystkich przewlekłych chorobach reumatycznych ze względu na podłoże zapalne, istnieją warunki do przyspieszonego rozwoju zmian miażdżycowych i tym samym powikłań sercowo-naczyniowych. Rozwija się miażdżyca, a na jej tle nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa i powikłania, takie jak zawał, czy udar. Dlatego lecząc zdecydowanie i agresywnie jedną z najczęściej występujących chorób zapalnych np. reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), poprawiamy rokowanie u naszych pacjentów, zapobiegamy również powikłaniom sercowo-naczyniowym i przyczyniamy się do lepszego ogólnego stanu zdrowia pacjentów.
Należy pamiętać że w reumatologii stosujemy leki, które zdecydowanie mniej korzystnie wpływają na ryzyko sercowo-naczyniowe i dają dużo groźniejsze powikłania w perspektywie przewlekłego stosowania - są to sterydy. NLPZ są grupą leków których stosowanie również pomaga ograniczać dawki stosowanych sterydów.
Czy w ostatnich latach pojawiły się jakieś leki, które zmniejszają ich skutki uboczne?
Jeśli chodzi o NLPZ, to nie tyle można mówić o nowościach, ale raczej o tym, że mamy większe doświadczenia w ich stosowaniu. Posiadamy także preparaty, które działają wybiórczo i mamy też więcej alternatyw jeśli chodzi o leczenie. W związku z tym dysponujemy szerszymi możliwościami i większą wiedzą na temat działania NLPZ, dlatego możemy lepiej dobierać leki do indywidualnej terapii pacjenta.
W jaki sposób można obniżyć ryzyko działań ubocznych stosowania tych leków?
Proszę pamiętać, ze reumatolodzy są również bardzo dobrymi internistami, dlatego musimy mieć na uwadze z jednej strony korzyści, a z drugiej ryzyko leczenia chorób reumatycznych. Dlatego wszelkie chaotyczne ruchy w stosowaniu NLPZ, takie jak zmiany dawek, preparatów, odstawianie, włączanie nowych, są niewskazane. Musimy leczyć pacjenta całościowo, bo nie zawsze mamy możliwość konsultowania swojego leczenia z innymi specjalistami. Reumatolodzy ordynując NLPZ, często mają na uwadze organicznie stosowania sterydów. Lekarz reumatolog przepisując niesteroidowy lek przeciw zapalny przyczynia się do obniżenia dawkowania leków sterydowych lub do zaprzestania ich stosowania. Pacjenci często sami sięgają po NLPZ, aby ulżyć swoim dolegliwościom. Dlatego też bezpieczniej jest, żeby stosowanie tych leków odbywało się pod kontrolą lekarza, który dobrze zna ich działanie.
Powiedzieliśmy już, że przeciwdziałanie stanom zapalnym oraz ból, to podstawowa przyczyna sięgania po NLPZ, ale czy znamy dokładnie mechanizmy działania tych leków?
Mechanizmy działania tych leków są bardzo dobrze znane. NLPZ hamują pewien enzym cyklooksygenazę (COX). Istnieją dwie izoformy tego enzymu, COX-1, która jest enzymem na stale występującym w organizmie, i to jej hamowanie odpowiada za ewentualne efekty uboczne działania NLPZ i COX-2, czyli izoforma wydzielana pod wpływem zapalenia. W tej chwili mamy grupy NLPZ hamujące z różną siłą obie cyklooksygenazy. Grupa NLPZ preferująca hamowanie COX-2 może być bezpieczniejsza do zastosowania u pacjentów zagrożonych powikłaniami.
O czym powinien pamiętać lekarz przepisując pacjentom ze schorzeniami reumatycznymi NLPZ?
Lekarz zawsze powinien weryfikować konieczność przepisania każdego leku. Chodzi o to, aby nie leczyć chorego automatycznie ordynując każdemu pacjentowi te same leki. Naturalnie, istnieje grupa chorych, w leczeniu których wykorzystuje się podstawowe leki niesteroidowe, ale obecnie mamy wiele nowych metod leczenia ograniczających konieczność stosowania tych leków. Dysponujemy już lekami biologicznymi, które w pewnym stopniu przyczyniają się zarówno do zmniejszenia ilości stosowania sterydów, jak i NLPZ. Jeśli pacjent jest w fazie remisji choroby, należy zweryfikować konieczność stosowania NLPZ.
W jakich schorzeniach reumatycznych NLPZ dają najlepsze efekty?
Na pewno w całej grupie zapalnych chorób reumatycznych, ale także w całej grupie chorób układowych, gdzie mamy do czynienia z zapaleniem i zajęciem stawów. W tych sytuacjach NLPZ są bardzo skuteczne. Są one też podstawowym lekiem pierwszego rzutu w terapii zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa i innych spondyloartropatiach, gdzie przewlekły ból zapalny kręgosłupa jest objawem wiodącym.
Którym pacjentom nie powinno się w ogóle zalecać stosowania tych leków?
Na pewno u tych, u których istnieją bezwzględne przeciwwskazania do stosowania NLPZ, czyli u pacjentów z ostrym epizodem wieńcowym oraz w krwawieniach z przewodu pokarmowego, zwłaszcza u osób starszych, u których prowadzone jest leczenie skojarzone ze sterydami.
Rozmawiała Alicja Kostecka
