Dziecko bez obowiązkowych szczepień kontra poradnia
Autor: Ewa Gosiewska
Data: 17.07.2018
Źródło: EG/Kancelaria KONDRAT i Partnerzy
Działy:
Polecamy
Aktualności
Wzrasta liczba rodziców odmawiających poddania obowiązkowym szczepieniom ochronnym swoich dzieci. Czy lekarz ma prawo odmówić przyjęcia do poradni takich pacjentów? Prawnicy odpowiadają.
Do naszej bezpłatnej strefy porad prawnych wpłynęło pytanie:
„Ponieważ wzrasta liczba rodziców odmawiających szczepień - co powoduje, że w poradni tracimy dużo czasu na wysyłanie wezwań do rodziców oraz pisemną korespondencję z SANEPIDem: 1. czy mogę odmówić leczenia pacjenta i skreślić z listy pacjentów poradni ? 2.czy mogę odmówić jako lekarz POZ wyrażenia zgody na "zapisanie" dziecka do poradni?”
Odpowiedź:
Lekarz ma prawo do odmowy udzielania świadczeń zdrowotnych, jeżeli spełnione zostaną warunki określone w odpowiednich przepisach prawa, brak jest jednak podstawy prawnej dla skreślenia z listy pacjentów poradni lub odmowy „zapisania” dziecka do poradni z powodu nierealizowania przez jego przedstawicieli obowiązku wykonania obowiązkowych szczepień ochronnych.
Uzasadnienie:
W pierwszej kolejności zwrócić należy uwagę, że ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi wprowadza ogólny obowiązek poddawania się szczepieniom ochronnym. Jednocześnie ustawa zobowiązuje kierowników podmiotów leczniczych oraz inne osoby udzielające świadczeń zdrowotnych do podejmowania działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych.
W związku z realizacją szczepień ochronnych obowiązkiem lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pacjentem jest poinformowanie przedstawiciela osoby małoletniej o obowiązku poddania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym, a także o szczepieniach zalecanych. Jeżeli rodzic nie realizuje obowiązku poddania dziecka obowiązkowym szczepieniom ochronnym, lekarz może odmówić opieki nad tym dzieckiem z zastrzeżeniem obowiązujących przepisów prawa. Brak jest jednak przepisów stanowiących podstawę do odmowy przez placówkę podstawowej opieki zdrowotnej, udzielenia świadczeń zdrowotnych osobie, która nie poddała się obowiązkowym szczepieniom ochronnym.
Lekarz może nie podjąć lub odstąpić od leczenia pacjenta, o ile nie zachodzi przypadek, gdy zwłoka w udzieleniu pomocy lekarskiej mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia, oraz w innych przypadkach niecierpiących zwłoki, z tym zastrzeżeniem, że jeżeli lekarz wykonuje swój zawód na podstawie stosunku pracy lub w ramach służby, może nie podjąć lub odstąpić od leczenia, jeżeli istnieją poważne ku temu powody, po uzyskaniu zgody swojego przełożonego.
Pamiętać należy, że odstąpienie od leczenia dziecka z powodu niewykonania ustawowego obowiązku jego szczepienia nie może ograniczać małoletniemu pacjentowi dostępu do świadczeń zdrowotnych. Pozostawienie pacjenta poza systemem gwarantowanej publicznej opieki medycznej mogłoby skutkować bezpośrednim zagrożeniem zdrowia lub życia dziecka. Dlatego w sytuacji, gdy lekarz korzysta z przysługującego mu prawa odstąpienia od leczenia, powinien dostatecznie wcześnie uprzedzić o tym przedstawicieli małoletniego pacjenta, tak aby zapewniony był czas na wybór innego lekarza, a także wskazać realne możliwości uzyskania tego świadczenia u innego lekarza lub w podmiocie leczniczym. Pacjent ma bowiem prawo wyboru placówki podstawowej opieki zdrowotnej, w ramach którego dokonuje wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). Składa w tym celu deklarację wyboru wskazując imię i nazwisko lekarza, który będzie jego lekarzem POZ. Jeśli lekarz odmówi leczenia niezaszczepionego dziecka, rodzice powinni wówczas ponownie dokonać wyboru lekarza POZ.
W takiej sytuacji do czasu wyboru innego lekarza, dotychczasowy lekarz POZ powinien sprawować dalszą opiekę medyczną nad pacjentem albo zgodnie z rekomendacjami Rzecznika Praw Pacjenta kierujący podmiotem leczniczym powinien zapewnić opiekę nad dzieckiem sprawowaną przez innego, zatrudnionego tej samej w przychodni lekarza. Takie rozwiązanie pozwoliłoby na zagwarantowanie realizacji podstawowego prawa pacjenta, jakim jest prawo do świadczeń zdrowotnych.
Dodatkowo wskazać należy, że w przypadku zaprzestania udzielania świadczeń opieki zdrowotnej przez wybranego lekarza POZ u wybranego świadczeniodawcy, deklaracje wyboru zachowują ważność w zakresie wyboru tego świadczeniodawcy do czasu wyboru innego lekarza POZ lub wyboru nowego świadczeniodawcy.
W związku z powyższym, przy jednoczesnym braku przepisów uzasadniających odmowę udzielenia świadczeń zdrowotnych przez placówkę podstawowej opieki zdrowotnej, a także ustawowego obowiązku realizacji prawa do świadczeń zdrowotnych, na postawione wyżej pytania należy udzielić odpowiedzi negatywnej. Odmowa leczenia pacjenta i skreślenie z listy pacjentów poradni, czy też brak zgody lekarza POZ na "zapisanie" dziecka do poradni, nie powinna mieć miejsca.
Warto również wspomnieć, że uchylanie się od obowiązku poddania dziecka obowiązkowym szczepieniom ochronnym może skutkować nałożeniem na przedstawiciela dziecka administracyjnej kary grzywny.
Podstawa prawna:
1. art. 5 ust. 1, art. 11, 17 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (tj. Dz. U. z 2018 r., poz. 151 z późn.zm., „Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi”),
2. art. 30, art. 38 ust. 1, 2 i 3 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2018 r., poz. 617 z późn.zm., „Ustawa o zawodach lekarza”),
3. art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2017 r., poz. 1318 z późn.zm., „Ustawa i prawach pacjenta”),
4. art. 9 ust. 1, 2 i 3, art. 10 ust. 1 i 7 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej (Dz. U. z 2017 r., poz. 2217 z późn.zm., „Ustawa o podstawowej opiece zdrowotnej”).
Autor:
Roksana Strubel, prawnik, Kancelaria KONDRAT i Partnerzy
„Ponieważ wzrasta liczba rodziców odmawiających szczepień - co powoduje, że w poradni tracimy dużo czasu na wysyłanie wezwań do rodziców oraz pisemną korespondencję z SANEPIDem: 1. czy mogę odmówić leczenia pacjenta i skreślić z listy pacjentów poradni ? 2.czy mogę odmówić jako lekarz POZ wyrażenia zgody na "zapisanie" dziecka do poradni?”
Odpowiedź:
Lekarz ma prawo do odmowy udzielania świadczeń zdrowotnych, jeżeli spełnione zostaną warunki określone w odpowiednich przepisach prawa, brak jest jednak podstawy prawnej dla skreślenia z listy pacjentów poradni lub odmowy „zapisania” dziecka do poradni z powodu nierealizowania przez jego przedstawicieli obowiązku wykonania obowiązkowych szczepień ochronnych.
Uzasadnienie:
W pierwszej kolejności zwrócić należy uwagę, że ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi wprowadza ogólny obowiązek poddawania się szczepieniom ochronnym. Jednocześnie ustawa zobowiązuje kierowników podmiotów leczniczych oraz inne osoby udzielające świadczeń zdrowotnych do podejmowania działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych.
W związku z realizacją szczepień ochronnych obowiązkiem lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pacjentem jest poinformowanie przedstawiciela osoby małoletniej o obowiązku poddania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym, a także o szczepieniach zalecanych. Jeżeli rodzic nie realizuje obowiązku poddania dziecka obowiązkowym szczepieniom ochronnym, lekarz może odmówić opieki nad tym dzieckiem z zastrzeżeniem obowiązujących przepisów prawa. Brak jest jednak przepisów stanowiących podstawę do odmowy przez placówkę podstawowej opieki zdrowotnej, udzielenia świadczeń zdrowotnych osobie, która nie poddała się obowiązkowym szczepieniom ochronnym.
Lekarz może nie podjąć lub odstąpić od leczenia pacjenta, o ile nie zachodzi przypadek, gdy zwłoka w udzieleniu pomocy lekarskiej mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia, oraz w innych przypadkach niecierpiących zwłoki, z tym zastrzeżeniem, że jeżeli lekarz wykonuje swój zawód na podstawie stosunku pracy lub w ramach służby, może nie podjąć lub odstąpić od leczenia, jeżeli istnieją poważne ku temu powody, po uzyskaniu zgody swojego przełożonego.
Pamiętać należy, że odstąpienie od leczenia dziecka z powodu niewykonania ustawowego obowiązku jego szczepienia nie może ograniczać małoletniemu pacjentowi dostępu do świadczeń zdrowotnych. Pozostawienie pacjenta poza systemem gwarantowanej publicznej opieki medycznej mogłoby skutkować bezpośrednim zagrożeniem zdrowia lub życia dziecka. Dlatego w sytuacji, gdy lekarz korzysta z przysługującego mu prawa odstąpienia od leczenia, powinien dostatecznie wcześnie uprzedzić o tym przedstawicieli małoletniego pacjenta, tak aby zapewniony był czas na wybór innego lekarza, a także wskazać realne możliwości uzyskania tego świadczenia u innego lekarza lub w podmiocie leczniczym. Pacjent ma bowiem prawo wyboru placówki podstawowej opieki zdrowotnej, w ramach którego dokonuje wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). Składa w tym celu deklarację wyboru wskazując imię i nazwisko lekarza, który będzie jego lekarzem POZ. Jeśli lekarz odmówi leczenia niezaszczepionego dziecka, rodzice powinni wówczas ponownie dokonać wyboru lekarza POZ.
W takiej sytuacji do czasu wyboru innego lekarza, dotychczasowy lekarz POZ powinien sprawować dalszą opiekę medyczną nad pacjentem albo zgodnie z rekomendacjami Rzecznika Praw Pacjenta kierujący podmiotem leczniczym powinien zapewnić opiekę nad dzieckiem sprawowaną przez innego, zatrudnionego tej samej w przychodni lekarza. Takie rozwiązanie pozwoliłoby na zagwarantowanie realizacji podstawowego prawa pacjenta, jakim jest prawo do świadczeń zdrowotnych.
Dodatkowo wskazać należy, że w przypadku zaprzestania udzielania świadczeń opieki zdrowotnej przez wybranego lekarza POZ u wybranego świadczeniodawcy, deklaracje wyboru zachowują ważność w zakresie wyboru tego świadczeniodawcy do czasu wyboru innego lekarza POZ lub wyboru nowego świadczeniodawcy.
W związku z powyższym, przy jednoczesnym braku przepisów uzasadniających odmowę udzielenia świadczeń zdrowotnych przez placówkę podstawowej opieki zdrowotnej, a także ustawowego obowiązku realizacji prawa do świadczeń zdrowotnych, na postawione wyżej pytania należy udzielić odpowiedzi negatywnej. Odmowa leczenia pacjenta i skreślenie z listy pacjentów poradni, czy też brak zgody lekarza POZ na "zapisanie" dziecka do poradni, nie powinna mieć miejsca.
Warto również wspomnieć, że uchylanie się od obowiązku poddania dziecka obowiązkowym szczepieniom ochronnym może skutkować nałożeniem na przedstawiciela dziecka administracyjnej kary grzywny.
Podstawa prawna:
1. art. 5 ust. 1, art. 11, 17 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (tj. Dz. U. z 2018 r., poz. 151 z późn.zm., „Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi”),
2. art. 30, art. 38 ust. 1, 2 i 3 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2018 r., poz. 617 z późn.zm., „Ustawa o zawodach lekarza”),
3. art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2017 r., poz. 1318 z późn.zm., „Ustawa i prawach pacjenta”),
4. art. 9 ust. 1, 2 i 3, art. 10 ust. 1 i 7 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej (Dz. U. z 2017 r., poz. 2217 z późn.zm., „Ustawa o podstawowej opiece zdrowotnej”).
Autor:
Roksana Strubel, prawnik, Kancelaria KONDRAT i Partnerzy
