Gluten w szpitalnych posiłkach dla chorych na celiakię - kto za to odpowie?
Autor: Ewa Gosiewska
Data: 08.12.2016
Źródło: EG/Kancelaria KONDRAT i Partnerzy
Działy:
Polecamy
Aktualności
Przedstawiamy kolejny casus z cyklu: Strefa Porad Prawnych. Tym razem do kancelarii Kondrat i Partnerzy wpłynęło zapytanie od szpitala odnośnie odpowiedzialności za błędnie dodane składniki w posiłkach dla chorych na celiakię.Kto za to ponosi odpowiedzialność? Szpital czy firma cateringowa?
Zewnętrzna firma cateringowa dostarcza do szpitala posiłki dla pacjentów, także tych, którzy muszą stosować dietę bezglutenową. Okazało się, że w części posiłków dla chorych na celiakię znalazły się składniki zawierające gluten, co spowodowało nagłe, silne bóle i skurcze żołądkowe u pacjentów oraz konieczność interwencji lekarskiej. Pacjenci winą obarczają szpital, na naszej stronie internetowej pojawiły się negatywne wpisy na temat jakości leczenia i opieki. Czy możemy żądać jakiegoś zadośćuczynienia od firmy cateringowej? Jak się zabezpieczyć prawnie na przyszłość przed tego typu zdarzeniami?
ODPOWIEDŹ
Obowiązek zapewniania pacjentom wyżywienia w trakcie ich pobytu w szpitalu wynika z przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Zgodnie z art. 5 pkt 34 w/w ustawy świadczeniem opieki zdrowotnej jest świadczenie zdrowotne, świadczenie zdrowotne rzeczowe i świadczenie towarzyszące. Ostatnie ze świadczeń, tj. świadczenie towarzyszące, obejmuje w szczególności zakwaterowanie i adekwatne do stanu zdrowia wyżywienie w szpitalu.
Wobec powyższego szpital jest zobowiązany zapewnić pacjentowi w trakcie pobytu w placówce adekwatne do jego stanu zdrowia wyżywienie, np. tak jak w omawianym przypadku – posiłki bezglutenowe dla osób chorych na celiakię.
Szpitale w celu wypełnienia powyższego obowiązku coraz częściej korzystają z usług zewnętrznych firm cateringowych, posiadających zazwyczaj bardziej odpowiednie warunki i możliwości przygotowania dużej liczby posiłków, w tym posiłków dla osób wymagających specjalistycznej diety. Szpitale najczęściej podpisują z firmami zewnętrznymi umowy o świadczenie usług, do których co do zasady stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 750 Kodeksu cywilnego).
Odpowiadając na postawione pytania wskazać należy, że zgodnie z art. 24 § 1 Kodeksu cywilnego:
„§ 1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.”
Szpital może wobec powyższego żądać od firmy cateringowej, aby ta złożyła oświadczenie odpowiedniej treści (dotyczące dostarczenia przez firmę nieodpowiedniego pożywienia pacjentom, co wywołało negatywne konsekwencje dla ich zdrowia, negatywne opinie o szpitalu i w konsekwencji naruszyło dobre imię szpitala) i w odpowiedniej formie (np. w oświadczenie w gazecie lub w Internecie). Przepis art. 24 Kodeksu cywilnego, zgodnie z art. 43 tej ustawy, stosuje się również do osób prawnych. Szpital będący osobą prawną może wobec powyższego wystąpić z roszczeniami na powyższej podstawie prawnej.
Szpital może również żądać od firmy cateringowej na podstawie art. 448 Kodeksu cywilnego wypłaty odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych, która może zostać wypłacona na rzecz szpitala lub na wskazany przez szpital cel społeczny. W tym przypadku dobrem osobistym szpitala będzie jego dobre imię, które zostało narażone poprzez działanie firmy cateringowej (negatywne wpisy pacjentów na temat jakości leczenia i opieki z uwagi na podanie pacjentom przygotowanych przez firmę cateringową posiłków nieadekwatnych dla ich stanu zdrowia). Przesłankami, które muszą wystąpić łącznie przy roszczeniach z art. 448 Kodeksu cywilnego są:
1) naruszenie dobra osobistego powodujące szkodę niemajątkową (naruszenie dobrego imienia szpitala),
2) czyn sprawcy noszący znamiona winy w każdej postaci (zawinione działanie firmy cateringowej w dostarczeniu nieodpowiednich posiłków)
3) związek przyczynowy między tym czynem a szkodą (tj. związek pomiędzy działaniem firmy cateringowej a szkodą szpitala w postaci uszczerbku na dobrym imieniu).
Ponadto szpital jest uprawniony do żądania naprawienia szkody wynikłej z nienależytego wykonania zobowiązania przez firmę cateringową (art. 471 Kodeksu cywilnego). Dostarczenie bowiem przez firmę cateringową posiłków o innych właściwościach niż strony określiły w umowie lub sporządzonym na jej podstawie jednostkowym zleceniu, stanowi nienależyte jej wykonanie. Należy założyć, że prawdopodobnie przedmiotem umowy pomiędzy szpitalem a firmą cateringową było przygotowanie przez firmę posiłków określonych każdorazowo przez szpital, w tym posiłków dla osób objętych specjalną dietą. Istotne jest, że szpital dochodząc odszkodowania oraz występując z powództwem przeciwko firmie cateringowej powinien wykazać szkodę, jej wysokość oraz związek przyczynowy między działaniem firmy a powstałą szkodą szpitala, tj. normalne następstwa działania lub zaniechania firmy cateringowej, z którego wynikła szkoda szpitala.
Jeśli chodzi o zabezpieczenie prawne szpitala na przyszłość, to możliwe jest zastrzeżenie w umowie kary umownej, wówczas naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania nastąpi przez zapłatę określonej w umowie sumy. Wówczas istotne jest także, aby zastrzec w umowie, że dopuszczalne jest żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary umownej na zasadach ogólnych. W przypadku braku umieszczenia w/w zastrzeżenia, odszkodowanie firmy cateringowej będzie ograniczone wyłącznie do sumy kary umownej, która może nie pokryć pełnej szkody szpitala (art. 483 i 484 § 1 Kodeksu cywilnego).
Należy także pamiętać, aby szpital zawierając w przyszłości umowy precyzyjnie określał obowiązki i zadania firmy cateringowej, uwzględniając jej obowiązki w zakresie przygotowywania posiłków dla pacjentów wymagających specjalnej diety. Rozwiązaniem może być np. zastrzeżenie w umowie, że firma cateringowa zobowiązuje się do stworzenia odrębnej procedury sporządzania i wydawania posiłków do szpitala, w celu wyeliminowania podobnych błędów w przyszłości.
Odrębną kwestią od poruszanych powyżej pozostaje roszczenie regresowe szpitala do firmy cateringowej, w przypadku gdy z roszczeniami wobec szpitala, z uwagi na zastosowanie nieadekwatnego żywienia, wystąpią pacjenci.
Podstawa prawna:
1) Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U.2016.1793)
2) Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U.2016.380)
Dorota Brzosko, prawnik, Kancelaria KONDRAT i Partnerzy
Justyna Stefańczyk-Kaczmarzyk, partner, Kancelaria KONDRAT i Partnerzy
www.kondrat.pl
ODPOWIEDŹ
Obowiązek zapewniania pacjentom wyżywienia w trakcie ich pobytu w szpitalu wynika z przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Zgodnie z art. 5 pkt 34 w/w ustawy świadczeniem opieki zdrowotnej jest świadczenie zdrowotne, świadczenie zdrowotne rzeczowe i świadczenie towarzyszące. Ostatnie ze świadczeń, tj. świadczenie towarzyszące, obejmuje w szczególności zakwaterowanie i adekwatne do stanu zdrowia wyżywienie w szpitalu.
Wobec powyższego szpital jest zobowiązany zapewnić pacjentowi w trakcie pobytu w placówce adekwatne do jego stanu zdrowia wyżywienie, np. tak jak w omawianym przypadku – posiłki bezglutenowe dla osób chorych na celiakię.
Szpitale w celu wypełnienia powyższego obowiązku coraz częściej korzystają z usług zewnętrznych firm cateringowych, posiadających zazwyczaj bardziej odpowiednie warunki i możliwości przygotowania dużej liczby posiłków, w tym posiłków dla osób wymagających specjalistycznej diety. Szpitale najczęściej podpisują z firmami zewnętrznymi umowy o świadczenie usług, do których co do zasady stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 750 Kodeksu cywilnego).
Odpowiadając na postawione pytania wskazać należy, że zgodnie z art. 24 § 1 Kodeksu cywilnego:
„§ 1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.”
Szpital może wobec powyższego żądać od firmy cateringowej, aby ta złożyła oświadczenie odpowiedniej treści (dotyczące dostarczenia przez firmę nieodpowiedniego pożywienia pacjentom, co wywołało negatywne konsekwencje dla ich zdrowia, negatywne opinie o szpitalu i w konsekwencji naruszyło dobre imię szpitala) i w odpowiedniej formie (np. w oświadczenie w gazecie lub w Internecie). Przepis art. 24 Kodeksu cywilnego, zgodnie z art. 43 tej ustawy, stosuje się również do osób prawnych. Szpital będący osobą prawną może wobec powyższego wystąpić z roszczeniami na powyższej podstawie prawnej.
Szpital może również żądać od firmy cateringowej na podstawie art. 448 Kodeksu cywilnego wypłaty odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych, która może zostać wypłacona na rzecz szpitala lub na wskazany przez szpital cel społeczny. W tym przypadku dobrem osobistym szpitala będzie jego dobre imię, które zostało narażone poprzez działanie firmy cateringowej (negatywne wpisy pacjentów na temat jakości leczenia i opieki z uwagi na podanie pacjentom przygotowanych przez firmę cateringową posiłków nieadekwatnych dla ich stanu zdrowia). Przesłankami, które muszą wystąpić łącznie przy roszczeniach z art. 448 Kodeksu cywilnego są:
1) naruszenie dobra osobistego powodujące szkodę niemajątkową (naruszenie dobrego imienia szpitala),
2) czyn sprawcy noszący znamiona winy w każdej postaci (zawinione działanie firmy cateringowej w dostarczeniu nieodpowiednich posiłków)
3) związek przyczynowy między tym czynem a szkodą (tj. związek pomiędzy działaniem firmy cateringowej a szkodą szpitala w postaci uszczerbku na dobrym imieniu).
Ponadto szpital jest uprawniony do żądania naprawienia szkody wynikłej z nienależytego wykonania zobowiązania przez firmę cateringową (art. 471 Kodeksu cywilnego). Dostarczenie bowiem przez firmę cateringową posiłków o innych właściwościach niż strony określiły w umowie lub sporządzonym na jej podstawie jednostkowym zleceniu, stanowi nienależyte jej wykonanie. Należy założyć, że prawdopodobnie przedmiotem umowy pomiędzy szpitalem a firmą cateringową było przygotowanie przez firmę posiłków określonych każdorazowo przez szpital, w tym posiłków dla osób objętych specjalną dietą. Istotne jest, że szpital dochodząc odszkodowania oraz występując z powództwem przeciwko firmie cateringowej powinien wykazać szkodę, jej wysokość oraz związek przyczynowy między działaniem firmy a powstałą szkodą szpitala, tj. normalne następstwa działania lub zaniechania firmy cateringowej, z którego wynikła szkoda szpitala.
Jeśli chodzi o zabezpieczenie prawne szpitala na przyszłość, to możliwe jest zastrzeżenie w umowie kary umownej, wówczas naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania nastąpi przez zapłatę określonej w umowie sumy. Wówczas istotne jest także, aby zastrzec w umowie, że dopuszczalne jest żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary umownej na zasadach ogólnych. W przypadku braku umieszczenia w/w zastrzeżenia, odszkodowanie firmy cateringowej będzie ograniczone wyłącznie do sumy kary umownej, która może nie pokryć pełnej szkody szpitala (art. 483 i 484 § 1 Kodeksu cywilnego).
Należy także pamiętać, aby szpital zawierając w przyszłości umowy precyzyjnie określał obowiązki i zadania firmy cateringowej, uwzględniając jej obowiązki w zakresie przygotowywania posiłków dla pacjentów wymagających specjalnej diety. Rozwiązaniem może być np. zastrzeżenie w umowie, że firma cateringowa zobowiązuje się do stworzenia odrębnej procedury sporządzania i wydawania posiłków do szpitala, w celu wyeliminowania podobnych błędów w przyszłości.
Odrębną kwestią od poruszanych powyżej pozostaje roszczenie regresowe szpitala do firmy cateringowej, w przypadku gdy z roszczeniami wobec szpitala, z uwagi na zastosowanie nieadekwatnego żywienia, wystąpią pacjenci.
Podstawa prawna:
1) Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U.2016.1793)
2) Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U.2016.380)
Dorota Brzosko, prawnik, Kancelaria KONDRAT i Partnerzy
Justyna Stefańczyk-Kaczmarzyk, partner, Kancelaria KONDRAT i Partnerzy
www.kondrat.pl
