Jak uchronić seniorów przed cyberprzestępczością?

Seniorzy nie od dziś są na celowniku cyberprzestępców i padają ofiarą coraz bardziej wyrafinowanych oszustw. Okazuje się, że klinicyści zajmujący się zdrowiem psychicznym, mogą pomóc osobom strarszym uchronić się przed przestępcami działającymi w sieci.   

Dr Elizabeth J. Santos, szefowa kliniczna Oddziału Geriatrycznego Zdrowia Psychicznego i Opieki nad Pamięcią oraz profesor nadzwyczajna psychiatrii, neurologii i medycyny w Szkole Medycyny i Stomatologii Uniwersytetu Rochester w Rochester w stanie Nowy Jork, udzieliła wskazówek uczestnikom dorocznego spotkania Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (APA), które odbyło się 7 maja 2024 r.

Starszy wiek czynnikiem ryzyka cyberprzestępczości

Cyberprzestępstwa wymierzone w seniorów są powszechne. Ogólnokrajowa ankieta University of Michigan z 2023 r. na temat zdrowego starzenia się wykazała, że w ciągu ostatnich 2 lat aż 75 proc. osób w wieku 50-80 lat doświadczyło próby oszustwa online, telefonicznie, poprzez SMS, e-mail lub pocztą.

Ankieta wykazała, że ok. 30 proc. respondentów zgłosiło oszustwa finansowe, które obejmowały włamanie na karty kredytowe, włamanie na konta bankowe lub kradzież tożsamości.

Jak wskazano w artykukle, seniorzy, co ma związek z wiekiem, mogą mieć gorsze funkcje poznawcze, może też występowac upośledzienie w podejmowaniu decyzji. Ponadto są często odizolowani społecznie, zależni od innych oraz mogą słabiej orientować sie w kwestiach zdrowotnych i finansowych. 

Samotność, depresja, lęki 

W sieci działają też matrymonialni oszuści. Dr Stephanie Garayalde, psychiatra geriatryczny z University of Florida w Gainesville na Florydzie posłużyła się przykładem 74-letniego pacjenta leczonego z powodu depresji, który stracił pieniądze i nie był w stanie zapłacić czynszu. Mężczyzna przekazywał pieniądze swojej "sympatii", którą poznał przez internet. Ich związek był całkowicie wirtualny. Senior przekazywał "kobiecie" coraz większe środki na opłacenie, jak "miała" twierdzić, różnych nagłych wypadków, w wyniku których potrzbowała pomocy medycznej. Po wykryciu oszustwa mężczyzna popadł w depresję z powodu utraconego związku.

Oszuści używaja także sztucznej inteligencji, która poprzez wygenerowanie głosu naśladującego członka rodziny (najczęściej wnuczka), prosi seniora o gotówkę w celu pokrycia kosztów jego długów.

W takich sytuacjach dr Santos radzi pacjentom, aby "rozłączyli się i zadzwonili do rodziny", w celu zweryfikacji  połączenia.

Oszuści mogą podszywać się pod urzędników państwowych, aby uzyskać informacje o ubezpieczeniu społecznym. Dr Santos podkreśla, jak ważne jest, aby nigdy nie podawać takich informacji.

Dane wskazuja, że cyberprzestępstwa wymierzone w seniorów są coraz częstsze. Centrum Skarg na Przestępstwa Internetowe Federalnego Biura Śledczego otrzymało w 2023 r. blisko 900 tys. skarg, co stanowi wzrost o 10 proc. w stosunku do 2022 r. i straty w wysokości około 12,5 mld dolarów, co stanowi wzrost o 22 proc. w stosunku do 2022 r.

Ochrona seniorów w sieci. Nowe narzędzie pomocne dla lekarzy 

Naukowcy z University of Central Florida w Orlando na Florydzie opracowują narzędzie pomocne dla lekarzy w badaniu seniorów pod kątem podatności na cyberoszystwa. Urządzenie skupi się na identyfikacji czynników, które powodują, że ofiary mogą być najbardziej podatne na zagrożenia, w tym zdolność seniorów do krytycznego myślenia, czy umiejętności niezbędnej do ochrony przed cyberprzestępczością.

Dr Santos zaleca czujność i weryfikowanie sygnałów ostrzegawczych dla klinicystów - pacjenci mogą wykazywać odchylenia w swoich typowych zachowaniach, np. mogą wydawać się smutniejsi, bardziej stonowani lub bardziej wycofani.

Seniorzy, którzy padli ofiarą cyberprzestępczości, mogą przestać przyjmować leki i nie stosować się do zleconych badań. 

Doktor radzi lekarzom, aby zwracali uwagę na oznaki wiktymizacji cyberprzestępczości. Zaleca badania przesiewowe pod kątem schorzeń, które mogą wystąpić po ataku cyberprzestępców, takich jak depresja. Ważne jest, także, aby u seniorów zidentyfikować zaburzenia poznawcze.

Lekarze mogą rozważyć zapytanie seniorów o korzystanie z Internetu, praktyki w mediach społecznościowych i ogólne bezpieczeństwo związane z ich finansami. Powinni podkreślać znaczenie ochrony kont za pomocą silnych haseł, uwierzytelniania wieloskładnikowego, oraz unikania udostępniania danych osobowych każdemu, kto dzwoni.

Przeczytaj także: „Szpital jak przechowalnia”, „Szczepienia na półpaśca z refundacją dla osób 65+”