Przynależność do samorządu zawodowego a ograniczenie swobód obywatelskich

Czy obowiązkowa przynależność do izby pielęgniarek i położnych stanowi niedozwolone ograniczenie swobód obywatelskich? - to jedno z pytań, które wpłynęło do naszej strefy bezpłatnych porad prawnych. Jest i odpowiedź kancelarii.

PYTANIE:
Czy obowiązkowa przynależność do izby pielęgniarek i położnych osób wykonujących zawód pielęgniarki i położnej stanowi niedozwolone ograniczenie swobód obywatelskich ?

ODPOWIEDŹ:
Obowiązkowa przynależność do samorządu zawodowego pielęgniarek i położnych osób wykonujących te zawody, zgodnie z ustawą z dnia 1 lipca 2011 r. o samorządzie pielęgniarek i położnych, nie stanowi naruszenia swobód obywatelskich i jest zgodne z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej.

UZASADNIENIE:
Zgodnie z art. 17 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 1997 Nr 78, poz. 483 z późn. zm., „Konstytucja RP”), można tworzyć w drodze ustawy samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony.
Nie istnieje definicja legalna pojęcia zawód zaufania publicznego. Chcąc przybliżyć jego treść, należy odwołać się do dorobku orzecznictwa i doktryny. Zgodnie z uzasadnieniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 listopada 2003 roku sygn. SK 22/02: "zawód zaufania publicznego to zawód polegający na obsłudze osobistych potrzeb ludzkich, wiążący się z przygotowaniem informacji dotyczących życia osobistego i zorganizowany w sposób uzasadniający przekonanie społeczne o właściwym dla interesów jednostki wykorzystaniu tych informacji przez świadczących usługi". Praca pielęgniarki i położnej polega przede wszystkim na świadczeniu usług z zakresu ochrony zdrowia, wpisuje się w powyższy zakres. Należy więc uznać, że są to zawody zaufania publicznego.
W związku z tym i w związku z upoważnieniem zawartym w treści art. 17 ust. 1 Konstytucji RP, w dniu 1 lipca 2011 r. uchwalono ustawę o samorządzie pielęgniarek i położnych (Dz.U. Nr 174, poz. 1038 z późn. zm., dalej jako „Ustawa”) w której określono organizację i zadania tego samorządu oraz prawa i obowiązki jego członków.
Zgodnie z Ustawą, przynależność pielęgniarek i położnych do samorządu zawodowego jest obowiązkowa. (Art. 2 ust. 3 ustawy). Warunkiem uczestnictwa w samorządzie zawodowym pielęgniarek i położnych jest nabycie uprawnień do wykonywania zawodu oraz uzyskanie wpisu do rejestru prowadzonego przez właściwą miejscowo okręgową radę pielęgniarek i położnych (art. 5 ust. 1 Ustawy)
Samorząd pielęgniarek i położnych pełni szczególną funkcję polegającą na reprezentowaniu osób wykonujących te zawody oraz wykonywaniu określonych zadań własnych, do których należą w szczególności: sprawowanie pieczy nad należytym wykonywaniem tych zawodów; ustalanie i upowszechnianie zasad etyki zawodowej oraz sprawowanie nadzoru nad ich przestrzeganiem; ustalanie standardów zawodowych i standardów kwalifikacji zawodowych obowiązujących na poszczególnych stanowiskach pracy; współdziałanie w ustalaniu kierunków rozwoju pielęgniarstwa i położnictwa; integrowanie środowiska pielęgniarek i położnych; obrona godności zawodowej; reprezentowanie i ochrona zawodów; zajmowanie stanowiska w sprawach stanu zdrowia społeczeństwa, polityki zdrowotnej państwa oraz organizacji ochrony zdrowia; edukacja zdrowotna i promocja zdrowia.
Konstytucyjna wolność wyboru i wykonywania zawodu nie oznacza nieograniczonej swobody jednostki w tym zakresie. Ustawodawca może bowiem wyraźnie określić przesłanki, od spełnienia których zależy wykonywanie danego zawodu. W odniesieniu do zawodu pielęgniarki i położnej, warunkiem tym jest także przynależność do samorządu zawodowego, co jest podyktowane szczególną rolą tych zawodów w zakresie ochrony zdrowia. Przynależność do samorządu zawodowego pielęgniarek i położnych służy faktycznemu sprawowaniu pieczy nad należytym wykonywaniem usług istotnych z punktu widzenia interesu publicznego i dla jego ochrony. Z uwagi na powyższe, konstytucyjna wolność wyboru i wykonywania zawodu doznaje ograniczenia w zakresie, w jakim, zgodnie z treścią art. 31 ust 3 Konstytucji RP, jest to konieczne dla ochrony interesu publicznego jakim jest zdrowie publiczne. Ograniczenie to, tj. obowiązek przynależności do samorządu zawodowego osób wykonujących zawód pielęgniarki i położnej zostało wprowadzone w drodze ustawy, na podstawie upoważnienia zawartego w Konstytucji RP. Należy więc uznać, że obowiązek ten nie stanowi niedozwolonego ograniczenia swobód obywatelskich osób wykonujących zawód pielęgniarki i położnej.

AUTOR:
r. pr. Michał Stępień, Kancelaria KONDRAT i Partnerzy
Kancelaria KONDRAT i Partnerzy [e-mail]
Wystarczy wypełnić formularz kontaktowy i zadać pytanie TUTAJ

Zachęcamy także do zapoznania się z dotychczasowymi problemami prawnymi zgłoszonymi przez placówki medyczne do kancelarii.
Lista dotychczas prezentowanych problemów TUTAJ.