RPP: Pacjent musi wyrazić zgodę na zastosowanie AI w badaniu lub leczeniu

– AI wspiera personel medyczny (...), tym niemniej za organizację bezpiecznych warunków leczenia odpowiada podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych, a za postawienie diagnozy, wdrożone leczenie i nadzór nad nim oraz stanem zdrowia pacjenta – lekarz udzielający pacjentowi świadczeń zdrowotnych – podkreślił rzecznik praw pacjenta Bartłomiej Chmielowiec.

• Przepisy prawa nie zakazują stosowania sztucznej inteligencji w procesie leczenia pacjenta, ale wykorzystać AI można tylko przy spełnieniu określonych warunków
• RPP przypomniał, że istotne w zakresie omawianej sprawy są prawa pacjenta do informacji oraz do wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych
• MZ zapowiedziało: „przewidywane jest powstanie co najmniej dwóch usług opartych na sztucznej inteligencji – pierwsze z narzędzi ma wspomagać analizę stanu zdrowia pacjenta, drugie wspomagać decyzje diagnostyczne i kliniczne”

Naczelna Izba Lekarska pod koniec maja znowelizowała Kodeks etyki lekarskiej. Dodano w nim m.in. art. 12 mówiący, że „Lekarz może w postępowaniu diagnostycznym, leczniczym lub zapobiegawczym korzystać z algorytmów sztucznej inteligencji”.

Wykorzystanie algorytmów sztucznej inteligencji jest możliwe przy spełnieniu czterech warunków:

• poinformowanie pacjenta, że przy stawianiu diagnozy lub w procesie terapeutycznym będzie wykorzystana sztuczna inteligencja;
• uzyskanie świadomej zgody pacjenta na zastosowanie sztucznej inteligencji w procesie diagnostycznym lub terapeutycznym;
• zastosowanie algorytmów sztucznej inteligencji, które są dopuszczone do użytku medycznego i posiadają odpowiednie certyfikaty,
• podjęcie ostatecznej decyzji diagnostycznej i terapeutycznej zawsze przez lekarza.

AI sprawnie wykrywa raka piersiSztuczna inteligencja diagnozuje więcej nowotworów piersi niż radiolodzy, przy czym rzadziej zdarzają się fałszywe alarmy – informuje „Radiology”, pismo Radiological Society of North America.

Przepisy prawa nie zakazują stosowania AI w procesie leczenia

Rzecznik praw pacjenta Bartłomiej Chmielowiec przypomniał, że prawa pacjenta wynikają przede wszystkim z ustawy z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, natomiast obowiązki każdego lekarza i lekarza dentysty oraz zasady wykonywania zawodu zostały uregulowane w ustawie z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty.

– Przepisy powyższych aktów prawnych zobowiązują przede wszystkim do udzielania świadczeń zdrowotnych zgodnych z aktualną wiedzą medyczną oraz z należytą starannością. Przepisy prawa nie zakazują stosowania sztucznej inteligencji w procesie leczenia pacjenta – zaznaczył.

Rzecznik ocenił, że „AI wspiera personel medyczny w trakcie udzielania świadczeń zdrowotnych, tym niemniej za organizację bezpiecznych warunków leczenia odpowiada podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych, a za postawienie diagnozy, wdrożone leczenie i nadzór nad nim oraz stanem zdrowia pacjenta – lekarz udzielający pacjentowi świadczeń zdrowotnych, niezależnie od metod użytych w toku i na potrzeby tego procesu".

AI przewidzi alzheimeraDzięki innowacyjnemu testowi diagnostycznemu głosu stworzonemu na Uniwersytecie Medycznym we Wrocławiu  będzie można wykryć otępienie – w tym chorobę Alzheimera – nawet kilka lat przed wystąpieniem objawów klinicznych. Test trwa zaledwie kilka sekund i będzie dostępny w aplikacji na telefon.

Pacjent ma prawo do wyrażenia zgody na badanie i leczenie

RPP zauważył, że istotne w zakresie omawianej sprawy są dwa kolejne prawa pacjenta – do informacji oraz do wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych.

Chmielowiec przypomniał, że pacjent ma prawo do wyrażenia zgody na badanie i leczenie, po uzyskaniu informacji o stanie swojego zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych i leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu.

– Jeżeli zatem w danej metodzie diagnostycznej zastosowano mechanizmy sztucznej inteligencji, należy o tym pacjenta poinformować i udzielić mu wyjaśnień w tym zakresie w ramach posiadanej wiedzy – dodał.

MZ widzi konieczność rozwoju AI w medycynie

Konieczność rozwoju sztucznej inteligencji w medycynie zauważył resort zdrowia. Pod koniec czerwca podczas posiedzenia sejmowej Podkomisji stałej do spraw organizacji ochrony zdrowia zastępca dyrektora departamentu innowacji w MZ Hubert Życiński przekazał, że przewidywane jest powstanie co najmniej dwóch usług opartych na sztucznej inteligencji – pierwsze z narzędzi ma wspomagać analizę stanu zdrowia pacjenta, a drugie decyzje diagnostyczne i kliniczne. – Jedno z tych narzędzi będzie kierowane bezpośrednio do pacjentów, drugie do kadry medycznej – uszczegółowił.

Dzięki AI zabieg trwa niewiele ponad dwie sekundy11 czerwca w Okręgowym Szpitalu Kolejowym w Katowicach zaprezentowano pierwszy w Polsce (drugi w Europie) autonomiczny laser wspomagany AI Eagle firmy BELKIN Vision. Zabieg w obecności mediów, któremu została poddana pacjentka cierpiąca na jaskrę, trwał niewiele ponad dwie sekundy.

Wytyczne WHO dotyczące wykorzystania AI w medycynie

Na początku 2024 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaktualizowała wytyczne dotyczące wykorzystania AI w ochronie zdrowia, publikując raport „Etyka i zarządzanie sztuczną inteligencją w służbie zdrowia: wytyczne dotyczące dużych modeli multimodalnych". W dokumencie przedstawiono 40 zaleceń, które powinny wziąć pod uwagę rządy, firmy technologiczne oraz podmioty świadczące opiekę zdrowotną, aby zapewnić odpowiednie wykorzystanie dużych modeli multimodalnych (LMMs) w celu promowania zdrowia i ochrony zdrowia populacji.

LMM to typ generatywnej sztucznej inteligencji, który, jak wskazała Światowa Organizacja Zdrowia, ma potencjał poprawy opieki zdrowotnej. W ocenie WHO sztuczna inteligencja w ochronie zdrowia może znaleźć zastosowanie m.in. w diagnostyce i opiece klinicznej, zadaniach administracyjnych, kształceniu kadr medycznych czy badaniach naukowych i rozwoju leków.