20 października - Światowy Dzień Osteoporozy
Autor: Maciej Chyziak
Data: 20.10.2018
Źródło: mat. prasowe/MCH
Osteoporoza uznana została przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za jedną z głównych chorób cywilizacyjnych. Narażona jest na nią co czwarta kobieta powyżej 60. roku życia i co druga, która ukończyła 70 lat. Brak odpowiedniej diagnostyki i terapii osteoporozy generuje wysokie koszty leczenia złamań osteoporotycznych.
Następstwem złamań jest częsta niepełnosprawność oraz utrata samodzielności osób starszych. Pogłębiający się proces starzenia polskiego społeczeństwa oznacza coraz szybszy wzrost liczby osób chorujących na osteoporozę.
KRUCHE KOŚCI
Osteoporoza zwana też „cichym złodziejem kości” to choroba objawiająca się upośledzeniem mikroarchitektury tkanki kostnej i zmniejszeniem jej masy, co finalnie prowadzi do większej łamliwości kości. Ryzyko wystąpienia osteoporozy wzrasta z wiekiem. Z upływem lat proces ubywania tkanki kostnej przeważa nad procesami kościotworzenia. Osteoporoza może pojawić się także w następstwie różnych chorób, takich jak: cukrzyca, nadczynność przytarczyc, tarczycy, czy kory nadnerczy. Dla osteoporozy charakterystyczne są tzw. złamania niskoenergetyczne, do których dochodzi najczęściej w wyniku upadku z własnej wysokości lub w efekcie lekkiego urazu, który u osoby zdrowej nie wywołałby żadnych konsekwencji. Złamania osteoporotyczne są najczęściej zlokalizowane w miejscach typowych, takich jak: nasada dalsza kości promieniowej, bliższy koniec kości ramiennej, bliższy koniec kości udowej, kręgosłup. Konsekwencje złamań osteoporotycznych są groźne i niedoceniane. Stanowią przyczynę niesprawności, kalectwa, a nawet śmierci. Do najcięższych należy złamanie bliższego końca kości udowej. Po takim złamaniu, w ciągu roku, umiera co piąta kobieta i co czwarty mężczyzna. Prawie połowa pacjentów, którzy przeżywają, najczęściej doświadcza trwałego kalectwa, lub jakiejś formy niepełnosprawności. W Polsce jedna na trzy kobiety po 70. roku życia doznaje złamania kości właśnie z powodu osteoporozy. Koszt złamań osteoporotycznych stanowi ogromne obciążenie dla budżetu państwa. WHO szacuje, że w samej Europie, koszty ponoszone co roku z powodu skutków złamań osteoporotycznych to ponad 25 mld euro, a mając na uwadze postępujące starzenie się społeczeństwa, wszystko wskazuje na to, że koszty te będą coraz wyższe.
NIE DAJ SIĘ ZŁAMAĆ, CZYLI JAK ROZPOZNAĆ I LECZYĆ OSTEOPOROZĘ
Osteoporoza to przede wszystkim choroba kobiet. Szczególnie narażone są na nią panie po 50-tym roku życia, czyli w okresie menopauzalnym i pomenopauzalnym. Nagłe obniżenie poziomu estrogenów ma niekorzystny wpływ na metabolizm kostny, dlatego ryzyko wystąpienia osteoporozy jest znacznie wyższe u kobiet, niż u mężczyzn z tej samej grupy wiekowej. Na zachorowanie narażona jest co czwarta kobieta powyżej 60. r.ż. i co druga, która ukończyła 70 lat. W Polsce nie ma danych precyzyjnie opisujących naszą sytuację epidemiologiczną. Według szacunków, ok. 21% kobiet choruje na osteoporozę, zaś u powyżej 40% stwierdzono osteopenię, czyli zmniejszoną mineralną gęstość kości. Istnieje kilka czynników ryzyka, które mogą wskazywać na obecność osteoporozy, jeszcze zanim pojawią się jakiekolwiek objawy kliniczne. Pierwszym z nich jest zmniejszenie wzrostu o 3 cm lub więcej - dlatego ważne jest regularne mierzenie się po skończeniu 50. roku życia. Do innych czynników ryzyka należą: wczesna menopauza (przed 40. rokiem życia), wystąpienie złamania biodra u jednego z rodziców, brak aktywności fizycznej, palenie tytoniu i nadmierne spożycie alkoholu. W momencie zdiagnozowania osteoporozy, lekarz wybiera terapię najbardziej odpowiednią dla pacjenta, biorąc pod uwagę jego wiek, płeć, czynniki ryzyka, występowania złamań w przeszłości lub współistniejące choroby. Leczenie farmakologiczne powinno być stosowane u wszystkich chorych, u których wyliczone ryzyko indywidualne złamania wynosi powyżej 10% oraz u wszystkich chorych, u których już doszło do niskoenergetycznego złamania kości. Leki na osteoporozę mogą istotnie zmniejszyć ryzyko złamań. Działanie tych leków hamuje komórki niszczące tkankę kostną lub stymuluje inne komórki tworzące tkankę kostną. Mogą też łączyć oba te mechanizmy.
ABY KOŚCI POZOSTAŁY W CAŁOŚCI...
Niestety szacuje się, że leczonych na osteoporozę jest w Polsce tylko 10% chorych. Taki stan rzeczy wynika w dużej mierze z braku dobrze funkcjonującego systemu opieki nad chorymi z osteoporozą, na który składają się: brak specjalistycznych poradni osteoporotycznych, finansowanych przez NFZ, w niektórych regionach Polski, a przez to utrudniony dostęp do lekarzy specjalistów. Jak wynika z - opublikowanej w 2017 r. przez Ministerstwo Zdrowia - mapy potrzeb zdrowotnych, w całej Polsce działają zaledwie 63 poradnie leczenia osteoporozy i 9 endokrynologicznych poradni osteoporozy, które podpisały z NFZ kontrakt na udzielanie świadczeń w tym zakresie. Województwo pomorskie jest jednym z dwóch (oprócz zachodniopomorskiego), w którym nie ma obecnie finansowanej w ramach umowy z NFZ poradni leczenia osteoporozy. Tymczasem województwo pomorskie zajmuje ósmą pozycję w kraju pod względem wielkości wskaźnika zapadalności rejestrowanej na 100 tysięcy ludności, który wynosi 167/100 000 mieszkańców. Dla porównania, warto zaznaczyć, że w sąsiednich województwach finansowanych jest przez NFZ - 7 poradni leczenia osteoporozy w kujawsko-pomorskim i 5 w warmińsko-mazurskim. Natomiast w województwie mazowieckim NFZ finansuje 20 poradni leczenia osteoporozy.
KRUCHE KOŚCI
Osteoporoza zwana też „cichym złodziejem kości” to choroba objawiająca się upośledzeniem mikroarchitektury tkanki kostnej i zmniejszeniem jej masy, co finalnie prowadzi do większej łamliwości kości. Ryzyko wystąpienia osteoporozy wzrasta z wiekiem. Z upływem lat proces ubywania tkanki kostnej przeważa nad procesami kościotworzenia. Osteoporoza może pojawić się także w następstwie różnych chorób, takich jak: cukrzyca, nadczynność przytarczyc, tarczycy, czy kory nadnerczy. Dla osteoporozy charakterystyczne są tzw. złamania niskoenergetyczne, do których dochodzi najczęściej w wyniku upadku z własnej wysokości lub w efekcie lekkiego urazu, który u osoby zdrowej nie wywołałby żadnych konsekwencji. Złamania osteoporotyczne są najczęściej zlokalizowane w miejscach typowych, takich jak: nasada dalsza kości promieniowej, bliższy koniec kości ramiennej, bliższy koniec kości udowej, kręgosłup. Konsekwencje złamań osteoporotycznych są groźne i niedoceniane. Stanowią przyczynę niesprawności, kalectwa, a nawet śmierci. Do najcięższych należy złamanie bliższego końca kości udowej. Po takim złamaniu, w ciągu roku, umiera co piąta kobieta i co czwarty mężczyzna. Prawie połowa pacjentów, którzy przeżywają, najczęściej doświadcza trwałego kalectwa, lub jakiejś formy niepełnosprawności. W Polsce jedna na trzy kobiety po 70. roku życia doznaje złamania kości właśnie z powodu osteoporozy. Koszt złamań osteoporotycznych stanowi ogromne obciążenie dla budżetu państwa. WHO szacuje, że w samej Europie, koszty ponoszone co roku z powodu skutków złamań osteoporotycznych to ponad 25 mld euro, a mając na uwadze postępujące starzenie się społeczeństwa, wszystko wskazuje na to, że koszty te będą coraz wyższe.
NIE DAJ SIĘ ZŁAMAĆ, CZYLI JAK ROZPOZNAĆ I LECZYĆ OSTEOPOROZĘ
Osteoporoza to przede wszystkim choroba kobiet. Szczególnie narażone są na nią panie po 50-tym roku życia, czyli w okresie menopauzalnym i pomenopauzalnym. Nagłe obniżenie poziomu estrogenów ma niekorzystny wpływ na metabolizm kostny, dlatego ryzyko wystąpienia osteoporozy jest znacznie wyższe u kobiet, niż u mężczyzn z tej samej grupy wiekowej. Na zachorowanie narażona jest co czwarta kobieta powyżej 60. r.ż. i co druga, która ukończyła 70 lat. W Polsce nie ma danych precyzyjnie opisujących naszą sytuację epidemiologiczną. Według szacunków, ok. 21% kobiet choruje na osteoporozę, zaś u powyżej 40% stwierdzono osteopenię, czyli zmniejszoną mineralną gęstość kości. Istnieje kilka czynników ryzyka, które mogą wskazywać na obecność osteoporozy, jeszcze zanim pojawią się jakiekolwiek objawy kliniczne. Pierwszym z nich jest zmniejszenie wzrostu o 3 cm lub więcej - dlatego ważne jest regularne mierzenie się po skończeniu 50. roku życia. Do innych czynników ryzyka należą: wczesna menopauza (przed 40. rokiem życia), wystąpienie złamania biodra u jednego z rodziców, brak aktywności fizycznej, palenie tytoniu i nadmierne spożycie alkoholu. W momencie zdiagnozowania osteoporozy, lekarz wybiera terapię najbardziej odpowiednią dla pacjenta, biorąc pod uwagę jego wiek, płeć, czynniki ryzyka, występowania złamań w przeszłości lub współistniejące choroby. Leczenie farmakologiczne powinno być stosowane u wszystkich chorych, u których wyliczone ryzyko indywidualne złamania wynosi powyżej 10% oraz u wszystkich chorych, u których już doszło do niskoenergetycznego złamania kości. Leki na osteoporozę mogą istotnie zmniejszyć ryzyko złamań. Działanie tych leków hamuje komórki niszczące tkankę kostną lub stymuluje inne komórki tworzące tkankę kostną. Mogą też łączyć oba te mechanizmy.
ABY KOŚCI POZOSTAŁY W CAŁOŚCI...
Niestety szacuje się, że leczonych na osteoporozę jest w Polsce tylko 10% chorych. Taki stan rzeczy wynika w dużej mierze z braku dobrze funkcjonującego systemu opieki nad chorymi z osteoporozą, na który składają się: brak specjalistycznych poradni osteoporotycznych, finansowanych przez NFZ, w niektórych regionach Polski, a przez to utrudniony dostęp do lekarzy specjalistów. Jak wynika z - opublikowanej w 2017 r. przez Ministerstwo Zdrowia - mapy potrzeb zdrowotnych, w całej Polsce działają zaledwie 63 poradnie leczenia osteoporozy i 9 endokrynologicznych poradni osteoporozy, które podpisały z NFZ kontrakt na udzielanie świadczeń w tym zakresie. Województwo pomorskie jest jednym z dwóch (oprócz zachodniopomorskiego), w którym nie ma obecnie finansowanej w ramach umowy z NFZ poradni leczenia osteoporozy. Tymczasem województwo pomorskie zajmuje ósmą pozycję w kraju pod względem wielkości wskaźnika zapadalności rejestrowanej na 100 tysięcy ludności, który wynosi 167/100 000 mieszkańców. Dla porównania, warto zaznaczyć, że w sąsiednich województwach finansowanych jest przez NFZ - 7 poradni leczenia osteoporozy w kujawsko-pomorskim i 5 w warmińsko-mazurskim. Natomiast w województwie mazowieckim NFZ finansuje 20 poradni leczenia osteoporozy.
