Czy badania oceniające skuteczność leków biologicznych są tendencyjne? O związku między zalecaną dawką metotreksatu a wynikiem badań klinicznych leków biologicznych.
Autor: Aleksandra Lang
Data: 12.09.2016
Źródło: 1. Methotrexate dosage as a source of bias in biological trials in rheumatoid arthritis: a systematic review. Durán J, Bockorny M, Dalal D, LaValley M, Felson DT. Ann Rheum Dis. 2016 Sep;75(9):1595-8. 2.Bias? Not so fast. Kremer JM. Ann Rheum Dis. 2016 S
Metotreksat (MTX) jest podstawowym lekiem stosowanym w terapii reumatoidalnego zapalenia stawów. Według aktualnych zaleceń docelowa dawka leku wynosi 25- 30mg/tydzień. Warto jednak wspomnieć, że jeszcze kilka lat temu MTX stosowany był w niższych dawkach w obawie o działania niepożądane zwłaszcza przy wieloletniej terapii. Dziś badania obserwacyjne dostarczają nam wielu dowodów na bezpieczeństwo stosowania MTX. Ale czy w kolejnych zaleceniach będziemy obserwować dalszy wzrost zalecanej dawki?
W najnowszym numerze Annals of Rheumatic Disease ukazał się artykuł, w którym autorzy sugerują, iż randomizowane badania kliniczne, których głównym celem była ocena skuteczności leczenia biologicznego względem metotreksatu, zostały zaprojektowane w taki sposób, aby lek biologiczny uzyskał lepszy wynik. Oczywiście było to w interesie sponsora. Sukces leków biologicznych miałby wynikać z faktu, że w grupie kontrolnej stosowano zbyt niskie dawki metotreksatu.
Na podstawie systematycznego przeglądu publikacji naukowych wyłoniono 13 randomizowanych badań klinicznych porównujących metotreksat i lek biologiczny w leczeniu RZS. W badaniach tych maksymalna dopuszczalna dawka metotreksatu to 20 mg, a lek stosowany był doustnie we wszystkich badaniach z wyjątkiem jednego, gdzie zastosowano metotreksat w iniekcjach, ale tylko w dawce 15mg. Zatem jak wskazuje Duran i wsp. wyniki tych badań mogą być obarczone błędem ( preferowanie leku biologicznego ), zwłaszcza w świetle dzisiejszych zaleceń i praktyki prowadzenia leczenia w RZS. Skutkiem takiej interpretacji może być narażanie pacjentów na niepotrzebne wydatki oraz ryzyko działań niepożądanych związanych z prowadzeniem leczenia biologicznego.
Kremer w artykule wstępnym aktualnego wydania dywaguje z tą opinią. Zwraca uwagę , że pierwsze publikacje opinii ekspertów z zaleceniem dawki MTX 25-30 mg pojawiły się w 2009 roku, natomiast ponad połowa wymienionych badań klinicznych ukazała się przed lub w 2010 roku. Zwraca uwagę na potrzebę indywidualnego dostosowania dawki z uwzględnieniem skuteczności i tolerancji leczenia. Przypomina, że odpowiedź na MTX jest warunkowana także genetycznie i może różnie się kształtować w wybranych populacjach. Dobranie leku w skutecznej dawce związane jest zawsze z wyważeniem potencjalnych korzyści i toksyczności leku. Czy możliwe jest dalsze zwiększanie zalecanej dawki w leczeniu RZS? Czy dawka 30-35mg byłaby bezpieczna dla pacjenta i jaki byłby jej wpływ na kontrolę objawów chorobowych? Jaka jest różnica skuteczności leczenia między poszczególnymi dawkami 20 mg, 25 mg czy 30mg?
Na podstawie systematycznego przeglądu publikacji naukowych wyłoniono 13 randomizowanych badań klinicznych porównujących metotreksat i lek biologiczny w leczeniu RZS. W badaniach tych maksymalna dopuszczalna dawka metotreksatu to 20 mg, a lek stosowany był doustnie we wszystkich badaniach z wyjątkiem jednego, gdzie zastosowano metotreksat w iniekcjach, ale tylko w dawce 15mg. Zatem jak wskazuje Duran i wsp. wyniki tych badań mogą być obarczone błędem ( preferowanie leku biologicznego ), zwłaszcza w świetle dzisiejszych zaleceń i praktyki prowadzenia leczenia w RZS. Skutkiem takiej interpretacji może być narażanie pacjentów na niepotrzebne wydatki oraz ryzyko działań niepożądanych związanych z prowadzeniem leczenia biologicznego.
Kremer w artykule wstępnym aktualnego wydania dywaguje z tą opinią. Zwraca uwagę , że pierwsze publikacje opinii ekspertów z zaleceniem dawki MTX 25-30 mg pojawiły się w 2009 roku, natomiast ponad połowa wymienionych badań klinicznych ukazała się przed lub w 2010 roku. Zwraca uwagę na potrzebę indywidualnego dostosowania dawki z uwzględnieniem skuteczności i tolerancji leczenia. Przypomina, że odpowiedź na MTX jest warunkowana także genetycznie i może różnie się kształtować w wybranych populacjach. Dobranie leku w skutecznej dawce związane jest zawsze z wyważeniem potencjalnych korzyści i toksyczności leku. Czy możliwe jest dalsze zwiększanie zalecanej dawki w leczeniu RZS? Czy dawka 30-35mg byłaby bezpieczna dla pacjenta i jaki byłby jej wpływ na kontrolę objawów chorobowych? Jaka jest różnica skuteczności leczenia między poszczególnymi dawkami 20 mg, 25 mg czy 30mg?
