Czy możliwa jest skuteczna terapia tocznia rumieniowatego układowego bez zastosowania doustnych glikokortykosteroidów?

Wszystkie protokoły leczenia toczniowego zapalenia nerek obejmują przyjmowanie doustnych GKS. Jednocześnie powszechnie znane są skutki długotrwałej terapii GKS, która nieuchronnie prowadzi do nieodwracalnych uszkodzeń wielonarządowych.

Odkrycie właściwości immunosupresyjnych glikokortykosteroidów oraz ich zastosowanie w leczeniu tocznia rumieniowatego układowego (TRU) to ewidentny przełom w terapii tej jednostki chorobowej. Glikokrtykosteroidy (GKS) są do dziś standardowym elementem farmakoterapii TRU. Wskazaniem do zastosowania dużych dawek GKS oraz długoterminowego leczenia są głownie ciężkie zmiany narządowe w przebiegu choroby takie jak na przykład zajęcie centralnego układu nerwowego lub toczniowe zapalenie nerek. Wszystkie protokoły leczenia toczniowego zapalenia nerek obejmują przyjmowanie doustnych GKS. Jednocześnie powszechnie znane są skutki długotrwałej terapii GKS, która nieuchronnie prowadzi do nieodwracalnych uszkodzeń wielonarządowych. W ośrodku w Wielkiej Brytani w Londynie M.Condon i współpracownicy przeprowadzili pilotażowe badanie, w którym poddano ocenie skuteczność leczenia toczniowego zapalenia nerek według protokołu bez zastosowania doustnych GKS. Badanie objęło 50 chorych, u których na podstawie biopsji potwierdzono toczniowe zapalenie nerek w klasie III-V według International Society of Nephrology/Renal Pathology Society. Protokół leczenia obejmował 2 dawki rytuksymabu (1g) i metyloprednizonu ( 500mg) w 1 oraz w 15. dniu, a następnie terapię podtrzymującą mykofenolanem mofetilu (MMF) w dawce początkowej 2x500mg (dawka max. 1,5g/dobę). Z badania wyłączono chorych dializowanych oraz z powikłaniami SLE zagrażającymi życiu; u 58% chorych występowały objawy pozanerkowe. Punktem końcowym była całkowita remisja choroby (definiowana jako poziom kreatyniny nie większy niż 15% powyżej wartości wyjściowej i wskaźnik poziomu białka do kreatyniny w moczu <50 mg/mmol ) lub częściowa remisja ( wskaźnik poziomu białka do kreatyniny w moczu >50 mg/mmol, ale z ponad 50% poprawą, poziom kreatyniny w surowicy nie większy niż 15% powyżej wartości wyjściowej, bez obrazu zespołu nerczycowego). Remisję całkowitą uzyskano u 72% chorych (n=36), mediana czasu uzyskania remisji- 37 tygodni, częściową remisję u 18% chorych (n=9), mediana czasu uzyskania częściowej remisji- 32 tygodnie. W czasie obserwacji (min.12 miesięcy) odnotowano 12 nawrotów choroby u 11 chorych. Tolerancja terapii była dobra, u 18% chorych wystąpiły działania niepożądane. Przeprowadzone badanie może okazać się kluczowe w zmianie podejścia do terapii TRU. Po raz pierwszy zastosowano schemat leczenia bez doustnych GKS. Obecnie prowadzone jest wieloośrodkowe randomizowane badanie kliniczne z zastosowaniem powyższego schematu terapii (protokół RITUXILUP).