Czynniki niedostatecznej odpowiedzi na metotreksat u chorych z rozpoznaniem RZS
Autor: Alicja Kostecka
Data: 24.09.2018
Źródło: AK/Inadequate response to treat-to-target methotrexate therapy in patients with new-onset rheumatoid arthritis: development and validation of clinical predictors. Ann Rheum Dis. 2018 Sep;77(9):1261-1267.
Zgodnie z aktualnymi zaleceniami EULARu lekiem z wyboru w leczeniu chorego z nowym rozpoznaniem reumatoidalnego zapalenia stawów jest metotreksat (MTX), lek o korzystnym profilu skuteczność – bezpieczeństwo.
Podstawowym celem leczenia jest uzyskanie remisji. Jak wynika z dotychczasowych badań i obserwacji szybkie uzyskanie remisji na wczesnym etapie choroby determinuje dalszy przebieg choroby (utrzymanie trwałej remisji, zahamowanie postępu destrukcji stawów). U około 30-50% chorych z RZS do osiągnięcia remisji konieczne jest zastosowanie kilku leków modyfikujących przebieg choroby. Grupa naukowców z Holandii przeprowadziła badanie, którego celem było ustalenie czynników determinujących niedostateczną odpowiedź na leczenie MTX w monoterapii u chorych z nowym rozpoznaniem RZS.
Analizowano dane 108 chorych z nowym rozpoznaniem RZS, u których rozpoczynano terapię metotreksatem (w dawce stopniowo zwiększanej od 10 do 30mg/tydzień według tolerancji). Jeżeli po 24 tygodniach nie uzyskano remisji (definiowanej: DAS 28<2.6, ≤4 stawów obrzękniętych) dołączano do leczenia hydroksychlorochinę, a po kolejnych 12 tygodniach przy braku zadowalającej poprawy chorzy otrzymywali lek biologiczny: tocilizumab. W okresie 1 roku obserwacji w badanej grupie u 52% chorych (56/108) odnotowano nieadekwatną odpowiedź na MTX. Przy czym analiza statystyczna wykazała , iż czynnikami związanymi z ryzykiem niedostatecznej odpowiedzi na MTX była wysoka aktywność choroby w chwili włączania leku oceniana na podstawie DAS28 (OR 2.1) , palenie papierosów (OR 3.02), spożywanie alkoholu (OR 0.4). Uzyskane wyniki następnie walidowano o dane pochodzące z kohorty tREACH analizując kolejnych 83 chorych.
Jest to pierwsze badanie analizy czynników związanych z chorym w chwili rozpoznania choroby (przed zastosowaniem leczenia), które wpływają na odpowiedź na leczenie. Zdefiniowanie takich czynników może mieć wpływ na doprecyzowanie rekomendacji dotyczących leczenia RZS. Uzyskane wyniki wskazują, iż zmiany dotyczące stylu życia chorych mogą wpłynąć na przebieg leczenia. Szczególnie zaprzestanie palenia papierosów powinno być zalecane chorym, gdyż koreluje z niedostateczną odpowiedzią na leczenie MTX (podobnie jak wysoka aktywność choroby w chwili rozpoczynania leczenia). Spożywanie alkoholu (umiarkowane) okazało się być czynnikiem korzystnym w leczeniu RZS, ale autorzy biorą tu pod uwagę wpływ dodatkowych zmiennych związanych z tym czynnikiem (dobry ogólny stan zdrowia, status ekonomiczny, określony styl życia). Mimo, iż potencjalnie spożywanie alkoholu w trakcie terapii MTX może nasilać jego działanie hepatotoksyczne to dawka <14 jednostek/tydzień alkoholu wydaje się być bezpieczna (na podstawie danych z literatury). W przeprowadzonej analizie nie brano pod uwagę dawki alkoholu.
Wykorzystanie uzyskanych wyników w codziennej praktyce byłoby krokiem do indywidualizacji leczenia RZS i przyczyniło by się do poprawy wyników leczenia. Oczekuje się na ich potwierdzenie w kolejnych badaniach w większych grupach pacjentów.
Analizowano dane 108 chorych z nowym rozpoznaniem RZS, u których rozpoczynano terapię metotreksatem (w dawce stopniowo zwiększanej od 10 do 30mg/tydzień według tolerancji). Jeżeli po 24 tygodniach nie uzyskano remisji (definiowanej: DAS 28<2.6, ≤4 stawów obrzękniętych) dołączano do leczenia hydroksychlorochinę, a po kolejnych 12 tygodniach przy braku zadowalającej poprawy chorzy otrzymywali lek biologiczny: tocilizumab. W okresie 1 roku obserwacji w badanej grupie u 52% chorych (56/108) odnotowano nieadekwatną odpowiedź na MTX. Przy czym analiza statystyczna wykazała , iż czynnikami związanymi z ryzykiem niedostatecznej odpowiedzi na MTX była wysoka aktywność choroby w chwili włączania leku oceniana na podstawie DAS28 (OR 2.1) , palenie papierosów (OR 3.02), spożywanie alkoholu (OR 0.4). Uzyskane wyniki następnie walidowano o dane pochodzące z kohorty tREACH analizując kolejnych 83 chorych.
Jest to pierwsze badanie analizy czynników związanych z chorym w chwili rozpoznania choroby (przed zastosowaniem leczenia), które wpływają na odpowiedź na leczenie. Zdefiniowanie takich czynników może mieć wpływ na doprecyzowanie rekomendacji dotyczących leczenia RZS. Uzyskane wyniki wskazują, iż zmiany dotyczące stylu życia chorych mogą wpłynąć na przebieg leczenia. Szczególnie zaprzestanie palenia papierosów powinno być zalecane chorym, gdyż koreluje z niedostateczną odpowiedzią na leczenie MTX (podobnie jak wysoka aktywność choroby w chwili rozpoczynania leczenia). Spożywanie alkoholu (umiarkowane) okazało się być czynnikiem korzystnym w leczeniu RZS, ale autorzy biorą tu pod uwagę wpływ dodatkowych zmiennych związanych z tym czynnikiem (dobry ogólny stan zdrowia, status ekonomiczny, określony styl życia). Mimo, iż potencjalnie spożywanie alkoholu w trakcie terapii MTX może nasilać jego działanie hepatotoksyczne to dawka <14 jednostek/tydzień alkoholu wydaje się być bezpieczna (na podstawie danych z literatury). W przeprowadzonej analizie nie brano pod uwagę dawki alkoholu.
Wykorzystanie uzyskanych wyników w codziennej praktyce byłoby krokiem do indywidualizacji leczenia RZS i przyczyniło by się do poprawy wyników leczenia. Oczekuje się na ich potwierdzenie w kolejnych badaniach w większych grupach pacjentów.
