Niesteroidowe leki przeciwzapalne w leczeniu ZZSK - czy stosować w sposób ciągły?
Autor: Aleksandra Lang
Data: 14.07.2016
Źródło: 1. Effect of continuous versus on-demand treatment of ankylosing spondylitis with diclofenac over 2 years on radiographic progression of the spine: results from a randomised multicentre trial (ENRADAS). Joachim Sieper, Joachim Listing, Denis Poddubnyy, In
Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) stanowią podstawę farmakoterapii w leczeniu zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa (ZZSK). Celem takiej terapii jest zmniejszenie dolegliwości bólowych, stłumienie reakcji zapalnej oraz spowolnienie, a może nawet zatrzymanie tworzenia się zmian strukturalnych. NLPZ, choć spełniają ważną rolę w leczeniu ZZSK, obarczone są szeregiem działań niepożądanych, takich jak supresja szpiku kostnego, powikłania ze strony przewodu pokarmowego, uszkodzenie nerek, wątroby i inne.
Wśród reumatologów trwają dyskusje, którzy pacjenci powinni być leczeni NLPZ i w jaki sposób. Czy jest to leczenie zarezerwowana tylko dla chorych z nasilonymi dolegliwościami bólowymi, podwyższonym CRP, z objawami radiologicznymi choroby (widoczne w obrazie rtg syndesmofity), a może z aktywnymi zmianami zapalnymi w obrazie MR? Czy terapia powinna być prowadzona w sposób ciągły w maksymalnych dawkach, czy powinna być stosowana w razie potrzeby, gdy dolegliwości się nasilają (na żądanie).
Sieper i wsp. zaprojektowali badanie, którego celem było sprawdzenie skuteczności leczenia ZZSK w zależności od strategii stosowania NLPZ w sposób ciągły lub na żądanie. Chorzy z rozpoznaniem ZZSK zostali zrandomizowani do grupy leczenia diklofenakiem w dawce 150mg/dobę w sposób ciągły (n=85) lub grupy leczonej diklofenakiem na żądanie (n=82). Badanie, które trwało 2 lata ukończyło odpowiednio w każdej z grup 62 i 60 chorych. Nie było istotnych różnic występowania działań niepożądanych między dwoma grupami. Pierwotnym punktem końcowym była progresja zmian kostnych oceniana przez radiologów na podstawie badań radiologicznych kręgosłupa. Badanie MR nie było wykonywane.
Ku zaskoczeniu badaczy okazało się, że liczbowo większą progresję zmian radiologicznych stwierdzono w grupie leczonej w sposób ciągły (nie wykazano istotności statystycznej). Również gdy analizowano chorych z podwyższonym poziomem CRP lub z obecnością syndesmofitów w chwili włączenia do badania (jako czynnik gorszej prognozy) potwierdzono większą progresję zmian w grupie leczonej w sposób ciągły. Wyniki te były sprzeczne z oczekiwaniami oraz z wcześniej publikowanymi pracami. Dotychczas jedynym badaniem randomizowanym poruszającym tematykę stosowania NLPZ w ZZSK w sposób ciągły i na żądanie była publikacja z 2005 autorstwa Wandersa i wsp. Lekiem zastosowanym był wówczas celekoksyb, a w grupie stosującej lek w sposób ciągły progresja zmian radiologicznych była mniejsza.
Sieper i wsp. w podsumowaniu swojej publikacji dywagują co mogło mieć wpływ na tak niespodziewany wynik ich obserwacji. Jednym z możliwych czynników jest zastosowany lek diklofenak vesrsus celekoksyb, przy czym znaczenie mogą mieć także stosowane dawki. W chwili obecnej brak jest przekonujących, jednoznacznych dowodów naukowych by któryś z NLPZ miał przewagę w leczeniu ZZSK.
Sieper i wsp. zaprojektowali badanie, którego celem było sprawdzenie skuteczności leczenia ZZSK w zależności od strategii stosowania NLPZ w sposób ciągły lub na żądanie. Chorzy z rozpoznaniem ZZSK zostali zrandomizowani do grupy leczenia diklofenakiem w dawce 150mg/dobę w sposób ciągły (n=85) lub grupy leczonej diklofenakiem na żądanie (n=82). Badanie, które trwało 2 lata ukończyło odpowiednio w każdej z grup 62 i 60 chorych. Nie było istotnych różnic występowania działań niepożądanych między dwoma grupami. Pierwotnym punktem końcowym była progresja zmian kostnych oceniana przez radiologów na podstawie badań radiologicznych kręgosłupa. Badanie MR nie było wykonywane.
Ku zaskoczeniu badaczy okazało się, że liczbowo większą progresję zmian radiologicznych stwierdzono w grupie leczonej w sposób ciągły (nie wykazano istotności statystycznej). Również gdy analizowano chorych z podwyższonym poziomem CRP lub z obecnością syndesmofitów w chwili włączenia do badania (jako czynnik gorszej prognozy) potwierdzono większą progresję zmian w grupie leczonej w sposób ciągły. Wyniki te były sprzeczne z oczekiwaniami oraz z wcześniej publikowanymi pracami. Dotychczas jedynym badaniem randomizowanym poruszającym tematykę stosowania NLPZ w ZZSK w sposób ciągły i na żądanie była publikacja z 2005 autorstwa Wandersa i wsp. Lekiem zastosowanym był wówczas celekoksyb, a w grupie stosującej lek w sposób ciągły progresja zmian radiologicznych była mniejsza.
Sieper i wsp. w podsumowaniu swojej publikacji dywagują co mogło mieć wpływ na tak niespodziewany wynik ich obserwacji. Jednym z możliwych czynników jest zastosowany lek diklofenak vesrsus celekoksyb, przy czym znaczenie mogą mieć także stosowane dawki. W chwili obecnej brak jest przekonujących, jednoznacznych dowodów naukowych by któryś z NLPZ miał przewagę w leczeniu ZZSK.
