O czym przy stosowaniu hydroksychlorochiny/chlorochiny pamiętać trzeba

Na łamach Arthritis and Rheumatology zapoczątkowano cykl publikacji (New Perspectives in Rheumatology) koncentrujący się na najnowszych doniesieniach naukowych i wytycznych w ujęciu praktycznym. Pierwszy artykuł poświęcono bezpieczeństwu stosowania hydroksychlorochiny/chlorochiny (HCQ/CQ). Omówiono aktualne zalecenia dotyczące monitorowania działań niepożądanych i dawkowania leku. HCQ jest głównym lekiem antymalarycznym stosowanym w leczeniu chorób reumatycznych. Wykazuje działanie immunomodulujące, przeciwzakrzepowe, korzystnie wpływa na gospodarkę lipidową, glikemię, a także gęstość mineralną kości.

HCQ, pod względem działań niepożądanych, jest jednym z najbezpieczniejszych leków stosowanych w reumatologii. W jednym z dużych badań obserwacyjnych toksyczność leku wśród chorych stosujących go co najmniej 5 lat wynosiła 7,5%. Istotny wzrost ryzyka działań niepożądanych (20%) obserwowano natomiast u chorych stosujących lek przez okres ponad 20 lat. Głównym powikłaniem wynikającym ze stosowania HCQ/CQ jest uszkodzenie narządu wzroku. W początkowym okresie toksyczne działanie leków antymalarycznych może być bezobjawowe, w miarę postępu ujawniają się typowe zmiany w badaniu okulistycznym. Charakterystycznymi objawami zgłaszanymi przez chorych są zaburzone widzenie centralne, zaburzenia widzenia kolorów, pogorszenie widzenia w nocy, trudności w czytaniu, mroczek centralny, ubytki pola widzenia.
Kluczowym dla bezpieczeństwa stosowania HCQ/CQ jest wczesne wykrycie makulopatii, będącej następstwem stosowania omawianych leków. Zmiany oczne mogą ulegać progresji nawet do 3 lat po odstawieniu leków. Wśród głównych badań kontrolnych wymienione zostały: ocena pola widzenia, SD-OCT (spektralna optyczna koherentna tomografia), mfERG (elektroretinografia) lub AF (badanie autofluorescencji dna oka). Przytoczone w publikacji zalecenia Amerykańskiego Towarzystwa Okulistycznego, dotyczące wykonywania badań sceeningowych u chorych leczonych lekami przeciwmalarycznymi (zaktualizowane zalecenia z marca 2016) - nakazują ocenę okulistyczną wyjściowo, a następnie coroczną kontrolę po upływie 5 lat od rozpoczęcia leczenia. Głównymi czynnikami ryzyka działań niepożądanych ze strony narządu wzroku są wielkość stosowanej dawki, długi okres leczenia, współistniejąca choroba nerek i stwierdzane przed rozpoczęciem leczenia choroby siatkówki, skojarzone stosowanie tamoksyfenu. Pacjenci z czynnikami ryzyka wymagają częstszej kontroli okulistycznej. Odnośnie stosowania bezpiecznej dawki leku - zalecenia amerykańskie wskazują na maksymalną dawkę HCQ wynoszącą 5mg/kg mc (dostępne tabletki zawierają po 200mg, co wymaga odpowiedniego modyfikowania dawki). Stosowanie dawek >5mg/kg mc przez długi czas (10-20 lat) znacznie zwiększa ryzyko toksyczności leków. Jak zauważają autorzy, CQ może być bardziej skuteczna w leczeniu chorób reumatycznych, jednak jej stosowanie obarczone jest większym ryzykiem powikłań okulistycznych.