Ocena strukturalnych zmian stawów krzyżowo-biodrowych w badaniu radiograficznym oraz w rezonansie magnetycznym

Rozpoznanie zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa (ZZSK) według aktualnych wytycznych powinno być oparte o kryteria ASAS, które obejmują ocenę radiograficzną (rtg) stawów krzyżowo-biodrowych (SKB).

Rezonans magnetyczny (MR) SKB jest natomiast zalecany jako metoda oceny aktywności choroby, do uwidocznienia aktywnego stanu zapalnego. Praktyką kliniczną pozostaje w diagnostyce ZZSK wykonywanie rtg SKB, jednak ze względu na złożoną anatomię miednicy, skośny przebieg stawów, a także rzutujące się gazy jelitowe ocena tych struktur przez radiologa jest bardzo trudna. Przeprowadzone badania uwidoczniły dużą rozbieżność w ocenie radiogramów przez radiologów, co więcej prowadzenie wspólnych praktycznych szkoleń radiologów i reumatologów nie przynosiły istotnej poprawy w zakresie zgodności co do oceny. Gdy pojawiają się wątpliwości diagnostyczne dobrym pomysłem jest wykonanie TK SKB lub MR SKB. Badanie TK w porównaniu z klasycznym badaniem radiograficznym jest metodą dokładniejszą w obrazowaniu typowych zmian zapalnych w SKB, zwłaszcza w ocenie nadżerek. Istotnym ograniczeniem dla wykonywania badania TK jest narażenie na promieniowanie rentgenowskie, które można jednak zmniejszyć wykonując TK niskodawkowe.

W ośrodku uniwersyteckim w Berlinie wykonano badanie rtg, MRI w sekwencji T1 oraz niskodawkowe (ekspozycja na promieniowanie porównywalna z badaniem rtg) TK SKB u 110 pacjentów (52% mężczyzn, 48% kobiet, w wieku 19-57 lat) z przewlekłym bólem krzyża o niejasnej etiologii. U 53% procent badanych potwierdzono rozpoznanie spondyloartropatii, w tym u 21% była to spondyloartropatia bez zmian radiologicznych. Jako badania referencyjnego użyto obrazu TK niskodawkowego SKB. Badania oceniano w systemie punktowym z uwzględnieniem szerokości szpary stawowej (0-4), obecności nadżerek (0-3) i stwardnienia (sclerosis: 0-2).

Na podstawie uzyskanych wyników okazało się, że w oparciu wyłącznie o badanie rtg SKB przeoczono ponad połowę pacjentów, czyli około 2/3 SKB ze zmianami. W T1 MR SKB w porównaniu z rtg wykryto więcej nadżerek (79% vs 42%, p=0,002), zmian szerokości szpary stawowej (75% vs 41%, p=0,002), jedynie w przypadku stwardnienia bardziej czuły było obrazowanie rtg , choć w tym zakresie różnica nie była istotna statystycznie. Rezonans magnetyczny SKB ma istotną przewagę nad badaniem rtg SKB w diagnostyce ZZSK.

Ocena zmian strukturalnych w obrazach T1 MR powinno należeć do standardu oceny MR SKB przez radiologa/reumatologa. Obecnie nie ma jednak definicji nieprawidłowości SKB uwidocznionych w MR, które można by uznać za wynik pozytywny dla spondyloartropatii . Choć ze względu na dostępność i koszt MR trudno sobie wyobrazić, aby badanie to stało się badaniem pierwszego wyboru w diagnostyce spondyloartropatii warto sobie uświadomić ograniczenia związane interpretacją rtg. U pacjentów z wykonanym MR można odstąpić od badania radiograficznego.