Oznaczanie metotreksatu w surowicy krwi - zastosowanie w ocenie przestrzegania zaleceń przez chorych z RZS

Grupa naukowców z Wielkiej Brytanii podjęła się opracowania metody oznaczenia metotreksatu w surowicy krwi u pacjentów. Wykorzystano do tego celu nowoczesne, specjalistyczne techniki: wysokosprawną chromatografię cieczową, monitorowanie wybranego jonu fragmentacyjnego pochodzącego od wybranego prekursora oraz spektrometrię mas.

Metotreksat według aktualnych zaleceń ekspertów jest lekiem z wyboru w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS). Lek stosowany jest w dawkach 7,5mg-25mg raz w tygodniu. Jak wynika z przeprowadzanych wśród pacjentów ankiet nawet 40% z nich nie przestrzega zaleceń co do przyjmowania leku (non- adherence), co skutkuje brakiem efektywności leczenia i sięganiem po leki biologiczne, które zawyżają koszty terapii. Niestety nie ma doskonałych metod oceny przestrzegania zaleceń w stosowaniu leków przez pacjentów. Podczas wizyty kontrolnej zaleca się zapytanie pacjenta czy nie pominął dawki stosowanego leku, można również używać odpowiednich ankiet przeznaczonych dla pacjenta. Trudno jest uniknąć sytuacji , w której pacjent stara się ukryć prawdę, żeby nie narazić się na osąd lekarza.

Grupa naukowców z Wielkiej Brytanii podjęła się opracowania metody oznaczenie metotreksatu w surowicy krwi u pacjentów. Wykorzystano do tego celu nowoczesne, specjalistyczne techniki: wysokosprawną chromatografię cieczową, monitorowanie wybranego jonu fragmentacyjnego pochodzącego od wybranego prekursora oraz spektrometrię mas, ang. HPLC-SRM-MS; high-performance liquid chromatography-selected reaction monitoring- mass spectrometry. Przy użyciu tej metody na podstawie oznaczeń u 20 pacjentów dokonano pomiarów stężenia leku w określonych odstępach czasowych od podania leku, następnie uzyskany model farmakokinetyczny walidowano w kolejnych grupach pacjentów uzyskując czułość testu 100% przy bezpośredniej ocenie obserwatora co do przyjęcia leku i 95% przy deklaracji pacjenta. Oznaczenia stężenia metotreksatu oraz jego metabolitu 7-OH-metotreksatu były wykonywane w okresie od 1-6 dni od przyjęcia leku. Niestety nie ma możliwości weryfikacji przyjmowania leku w odniesieniu do poprzedzających tygodni.

Wykonywanie oznaczeń obecności leku lub jego metabolitu w surowicy krwi jest dobrą metodą, która może służyć do oceny przestrzegania zaleceń przez pacjentów z RZS i z innymi chorobami leczonymi przewlekle metotreksatem np. łuszczycy stawowej. Test HPL-SRM-MS oznaczenia metotreksatu cechuje wysoka czułość. Zastosowanie tego testu w liczniejszej grupie pozwoli na oszacowanie jego przydatności w codziennej praktyce, a także wykaże ewentualną zasadność ekonomiczną (bilans koszt-zysk).