Prof. Marek Brzosko: Reumatoidalne zapalenie stawów w XXI wieku►
Redaktor: Arleta Czarnik
Data: 25.01.2022
Działy:
Wykłady z konferencji
Aktualności
– Pacjent z podejrzeniem RZS musi być zdiagnozowany w pierwszych 3 miesiącach i w tym czasie musi być rozpoczęte leczenie. Jeśli tak się nie stanie, szanse na uzyskanie dobrego wyniku terapii w perspektywie lat są bardzo małe – mówi prof. dr hab. n. med. Marek Brzosko.
W Polsce jest 400–600 tys. chorych na reumatoidalne zapalenie stawów (RZS). Choroba ta powoduje skrócenie życia o 7 lat u mężczyzn i o 3 lata u kobiet. Zdaniem prof. Marka Brzosko z Katedry Reumatologii i Chorób Wewnętrznych, Kliniki Reumatologii, Chorób Wewnętrznych, Geriatrii i Immunologii Klinicznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie ta różnica wynika z faktu, że kobiety są „bardziej solidne w leczeniu”.
Etiologia RZS nie jest w pełni poznana, wśród czynników wpływających na jego wystąpienie wymienia się mechanizmy immunologiczne, zmiany hormonalne, czynniki środowiskowe i genetyczne. Prof. Brzosko zwraca uwagę, że u palaczy papierosów z polimorfizmem genu PTPN22 ryzyko wystąpienia RZS wzrasta aż 140 razy.
Prelegent wymienia objawy kliniczne RZS, definiuje pojęcie sztywności porannej. Zaznacza, że pierwszą lokalizacją zmian nie muszą być stawy rąk. W takiej sytuacji w rozpoznaniu pomocne jest badanie płynu stawowego. Mówiąc o trudnościach diagnostycznych, prof. Brzosko przypomina, że czynnik reumatoidalny (RF) nie jest specyficzny dla RZS, może występować w innych chorobach reumatycznych i niereumatycznych, a także u osób zdrowych w podeszłym wieku. – Znacznie lepsze jest badanie przeciwciał antycytrulinowych (CCP), które tylko w 1 proc. występują w innych jednostkach chorobowych, ale niestety lekarze rodzinni nie mają możliwości jego przeprowadzenia – stwierdza. Omawia także najczęstsze nieprawidłowości w badaniach laboratoryjnych u chorych na RZS.
W RZS występują również zmiany pozastawowe, obejmujące m.in. skórę, narząd wzroku, płuca, serce, układ nerwowy, jamę ustną, wątrobę, nerki (w nerkach są coraz rzadsze ze względu na zmianę sposobu leczenia RZS). Prof. Brzosko zwraca uwagę, że zapalenie aorty i naczyń wieńcowych to jeden z czynników odpowiadających za wcześniejsze zgony pacjentów z RZS. U chorych występują także zaburzenia hematologiczne. – Każda limfadenopatia wymaga pobrania węzła chłonnego do badania histopatologicznego, bo chorzy na RZS mają zwiększone ryzyko wystąpienia nowotworów, zwłaszcza chłoniaka złośliwego – uczula ekspert.
Celem leczenia RZS jest zapobieganie uszkodzeniom stawów i utracie funkcji, zmniejszenie bólu, uzyskanie remisji lub niskiej aktywności choroby, przywrócenie prawidłowej lub prawie prawidłowej aktywności i zdolności do pracy. Prof. Brzosko przyznaje, że nie ma obecnie możliwości wyleczenia RZS, ale dzięki postępowi w terapii chorzy mogą bardzo dobrze funkcjonować. – Kiedy zaczynałem praktykę, rozpoznanie RZS oznaczało wypisanie wniosku o rentę. Dziś przyjmujemy, że dobrze leczony chory powinien pracować – mówi.
W dalszej części wykładu przedstawia zasady postępowania, zwracając uwagę, że nawet w przypadku uzyskania remisji nie ma mowy o odstawieniu leków. Leczenie RZS musi być kontynuowane do końca życia. Jak wynika z badań, tylko 20 proc. pacjentów przestrzega zaleceń i u tych osób terapia jest skuteczna, dlatego bardzo ważna jest dobra współpraca chorego z lekarzem. Ekspert podkreśla znaczenie szczerej rozmowy z pacjentem o działaniach niepożądanych leków, zwłaszcza w odniesieniu do metotreksatu. Omawia strategię treat to target, klasyczne leki modyfikujące przebieg choroby i leki biologiczne. – W Polsce obecnie wszyscy chorzy na RZS z aktywnym procesem zapalnym mają dostęp do leków biologicznych – mówi prof. Brzosko, ale zastrzega, że mamy jeszcze sporo do nadrobienia w stosunku do bogatych krajów zachodnich. – W krajach wysokorozwiniętych 30 proc. chorych na RZS otrzymuje leki biologiczne, w mniej zamożnych krajach Europy Zachodniej 20 proc., a u nas 1,5–3 proc. Na pewno w najbliższych latach to się poprawi – zapewnia.
Profesor ocenia, że w Polsce w większości ośrodków reumatologicznych chorzy na RZS są leczeni optymalnie, i dodaje, że dysponujemy prawie na bieżąco nowymi lekami zatwierdzonymi przez EMA.
Wykład został zaprezentowany podczas IV OGÓLNOPOLSKIEJ KONFERENCJI INTERNA DLA REZYDENTÓW zorganizowanej przez Wydawnictwo Termedia.
Etiologia RZS nie jest w pełni poznana, wśród czynników wpływających na jego wystąpienie wymienia się mechanizmy immunologiczne, zmiany hormonalne, czynniki środowiskowe i genetyczne. Prof. Brzosko zwraca uwagę, że u palaczy papierosów z polimorfizmem genu PTPN22 ryzyko wystąpienia RZS wzrasta aż 140 razy.
Prelegent wymienia objawy kliniczne RZS, definiuje pojęcie sztywności porannej. Zaznacza, że pierwszą lokalizacją zmian nie muszą być stawy rąk. W takiej sytuacji w rozpoznaniu pomocne jest badanie płynu stawowego. Mówiąc o trudnościach diagnostycznych, prof. Brzosko przypomina, że czynnik reumatoidalny (RF) nie jest specyficzny dla RZS, może występować w innych chorobach reumatycznych i niereumatycznych, a także u osób zdrowych w podeszłym wieku. – Znacznie lepsze jest badanie przeciwciał antycytrulinowych (CCP), które tylko w 1 proc. występują w innych jednostkach chorobowych, ale niestety lekarze rodzinni nie mają możliwości jego przeprowadzenia – stwierdza. Omawia także najczęstsze nieprawidłowości w badaniach laboratoryjnych u chorych na RZS.
W RZS występują również zmiany pozastawowe, obejmujące m.in. skórę, narząd wzroku, płuca, serce, układ nerwowy, jamę ustną, wątrobę, nerki (w nerkach są coraz rzadsze ze względu na zmianę sposobu leczenia RZS). Prof. Brzosko zwraca uwagę, że zapalenie aorty i naczyń wieńcowych to jeden z czynników odpowiadających za wcześniejsze zgony pacjentów z RZS. U chorych występują także zaburzenia hematologiczne. – Każda limfadenopatia wymaga pobrania węzła chłonnego do badania histopatologicznego, bo chorzy na RZS mają zwiększone ryzyko wystąpienia nowotworów, zwłaszcza chłoniaka złośliwego – uczula ekspert.
Celem leczenia RZS jest zapobieganie uszkodzeniom stawów i utracie funkcji, zmniejszenie bólu, uzyskanie remisji lub niskiej aktywności choroby, przywrócenie prawidłowej lub prawie prawidłowej aktywności i zdolności do pracy. Prof. Brzosko przyznaje, że nie ma obecnie możliwości wyleczenia RZS, ale dzięki postępowi w terapii chorzy mogą bardzo dobrze funkcjonować. – Kiedy zaczynałem praktykę, rozpoznanie RZS oznaczało wypisanie wniosku o rentę. Dziś przyjmujemy, że dobrze leczony chory powinien pracować – mówi.
W dalszej części wykładu przedstawia zasady postępowania, zwracając uwagę, że nawet w przypadku uzyskania remisji nie ma mowy o odstawieniu leków. Leczenie RZS musi być kontynuowane do końca życia. Jak wynika z badań, tylko 20 proc. pacjentów przestrzega zaleceń i u tych osób terapia jest skuteczna, dlatego bardzo ważna jest dobra współpraca chorego z lekarzem. Ekspert podkreśla znaczenie szczerej rozmowy z pacjentem o działaniach niepożądanych leków, zwłaszcza w odniesieniu do metotreksatu. Omawia strategię treat to target, klasyczne leki modyfikujące przebieg choroby i leki biologiczne. – W Polsce obecnie wszyscy chorzy na RZS z aktywnym procesem zapalnym mają dostęp do leków biologicznych – mówi prof. Brzosko, ale zastrzega, że mamy jeszcze sporo do nadrobienia w stosunku do bogatych krajów zachodnich. – W krajach wysokorozwiniętych 30 proc. chorych na RZS otrzymuje leki biologiczne, w mniej zamożnych krajach Europy Zachodniej 20 proc., a u nas 1,5–3 proc. Na pewno w najbliższych latach to się poprawi – zapewnia.
Profesor ocenia, że w Polsce w większości ośrodków reumatologicznych chorzy na RZS są leczeni optymalnie, i dodaje, że dysponujemy prawie na bieżąco nowymi lekami zatwierdzonymi przez EMA.
Wykład został zaprezentowany podczas IV OGÓLNOPOLSKIEJ KONFERENCJI INTERNA DLA REZYDENTÓW zorganizowanej przez Wydawnictwo Termedia.
