123RF
Tofacytynib w leczeniu zapalenia naczyń związanych z obecnością przeciwciał ANCA
Redaktor: Iwona Konarska
Data: 03.01.2022
Źródło: Liu Y, Ji Z, Yu W, Wu S, Chen H, Ma L, Ding Z, Jiang L. Tofacitinib for the treatment of antineutrophil cytoplasm antibody-associated vasculitis: a pilot study. Ann Rheum Dis. 2021 Dec;80(12):1631-1633. doi: 10.1136/annrheumdis-2021-220484
Obecność przeciwciał ANCA jest charakterystyczna dla układowego martwiczego zapalenia naczyń, które dotyczy małych naczyń w poszczególnych narządach. Do typowych objawów choroby należy zajęcie górnych dróg oddechowych (nosa, krtani), zatok przynosowych, uszu, płuc, nerek, skóry, oczu, a także przewodu pokarmowego i układu nerwowego.
Leczenie zapalenia naczyń stanowi nadal poważne wyzwanie w praktyce klinicznej, a problem ten dotyczy zwłaszcza długoterminowego leczenia podtrzymującego, którego celem jest zapobieganie występowania rzutów choroby.
Jak wynika z dotychczasowych badań, ważną rolę w patofizjologii zapalenia naczyń odgrywają limfocyty T oraz zależne od limfocytów T cytokiny prozapalne: Il-6, Il10, Il-12, IL23 oraz interferon typu 1. Tofacytynib jest inhibitorem kinaz JAK, głównie blokującym JAK-1 i JAK-3, które odgrywają ważną role w produkcji cytokin prozapalnych. Tofacytynib jest stosowany z dobrym efektem w leczeniu wielu chorób o podłożu autoimmunologicznym, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczycowe zapalenie stawów, choroba Behçeta, toczeń rumieniowaty układowy.
W ostatnim czasie opublikowano jednoośrodkowe badanie dotyczące zastosowania tofacytynibu w leczeniu zapalenia małych naczyń u 10 chorych. U 6 rozpoznano ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (granulomatosis with polyangiitis – GPA), u 3 mikroskopowe zapalenie naczyń (microscopic polyangiitis – MPA), u 1 eozynofilową ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (eosinophilic granulomatosis with polyangiitis – EGPA). U 9 chorych w przeszłości w leczeniu stosowano glikokortykosteroidy i liczne leki immnuosupresyjne, tylko u 1 pacjenta leczono GPA rozpoznane de novo.
Tofacytynib stosowano w dawce 5 mg dwa razy dziennie, czas trwania leczenia w badanej grupie wynosił od 6 do 13 miesięcy. Aktywność choroby oceniano w skali BVAS, na podstawie której stwierdzano całkowitą remisję (BVAS = 0), częściową remisję (redukcja BVAS o 50 proc. i brak nowych objawów) oraz oporność na leczenie (definiowane jako brak poprawy BVAS o przynajmniej 50 proc. lub wzrost aktywności choroby po 4–6 tygodniach).
W badanej grupie u 9 pacjentów uzyskano remisję, a u 1 częściową remisję choroby. Obserwowano poprawę w zakresie różnych objawów choroby, w tym w GPA z zajęciem narządu wzroku: ustąpienie zapalenia twardówki i obrzęku tkanek oczodołu, w EGPA wygojenie owrzodzenia skóry. Obserwowano normalizację parametrów stanu zapalnego po trzech miesiącach terapii (szybciej CRP w stosunku do OB). U leczonych chorych możliwa była redukcja dawki glikokortykosteroidów. U 2 osób zredukowano dawkę tofacytynibu do 5 mg/dobę. Lek był dobrze tolerowany, występowały łagodne działanie niepożądane, u żadnego chorego nie było konieczności odstawienia leczenia.
W prezentowanym badaniu tofacytynib wykazał bardzo dobrą skuteczność w leczeniu układowego zapalenia naczyń z przeciwciałami ANCA. Co dość intrygujące, istnieją również doniesienia o przypadkach wystąpienia zapalenia naczyń w trakcie stosowania inhibitorów kinaz JAK. Uzyskane wyniki wymagają potwierdzenia w badaniach randomizowanych, wieloośrodkowych.
Opracowanie: dr n. med. Ewa Morgiel
Jak wynika z dotychczasowych badań, ważną rolę w patofizjologii zapalenia naczyń odgrywają limfocyty T oraz zależne od limfocytów T cytokiny prozapalne: Il-6, Il10, Il-12, IL23 oraz interferon typu 1. Tofacytynib jest inhibitorem kinaz JAK, głównie blokującym JAK-1 i JAK-3, które odgrywają ważną role w produkcji cytokin prozapalnych. Tofacytynib jest stosowany z dobrym efektem w leczeniu wielu chorób o podłożu autoimmunologicznym, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczycowe zapalenie stawów, choroba Behçeta, toczeń rumieniowaty układowy.
W ostatnim czasie opublikowano jednoośrodkowe badanie dotyczące zastosowania tofacytynibu w leczeniu zapalenia małych naczyń u 10 chorych. U 6 rozpoznano ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (granulomatosis with polyangiitis – GPA), u 3 mikroskopowe zapalenie naczyń (microscopic polyangiitis – MPA), u 1 eozynofilową ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (eosinophilic granulomatosis with polyangiitis – EGPA). U 9 chorych w przeszłości w leczeniu stosowano glikokortykosteroidy i liczne leki immnuosupresyjne, tylko u 1 pacjenta leczono GPA rozpoznane de novo.
Tofacytynib stosowano w dawce 5 mg dwa razy dziennie, czas trwania leczenia w badanej grupie wynosił od 6 do 13 miesięcy. Aktywność choroby oceniano w skali BVAS, na podstawie której stwierdzano całkowitą remisję (BVAS = 0), częściową remisję (redukcja BVAS o 50 proc. i brak nowych objawów) oraz oporność na leczenie (definiowane jako brak poprawy BVAS o przynajmniej 50 proc. lub wzrost aktywności choroby po 4–6 tygodniach).
W badanej grupie u 9 pacjentów uzyskano remisję, a u 1 częściową remisję choroby. Obserwowano poprawę w zakresie różnych objawów choroby, w tym w GPA z zajęciem narządu wzroku: ustąpienie zapalenia twardówki i obrzęku tkanek oczodołu, w EGPA wygojenie owrzodzenia skóry. Obserwowano normalizację parametrów stanu zapalnego po trzech miesiącach terapii (szybciej CRP w stosunku do OB). U leczonych chorych możliwa była redukcja dawki glikokortykosteroidów. U 2 osób zredukowano dawkę tofacytynibu do 5 mg/dobę. Lek był dobrze tolerowany, występowały łagodne działanie niepożądane, u żadnego chorego nie było konieczności odstawienia leczenia.
W prezentowanym badaniu tofacytynib wykazał bardzo dobrą skuteczność w leczeniu układowego zapalenia naczyń z przeciwciałami ANCA. Co dość intrygujące, istnieją również doniesienia o przypadkach wystąpienia zapalenia naczyń w trakcie stosowania inhibitorów kinaz JAK. Uzyskane wyniki wymagają potwierdzenia w badaniach randomizowanych, wieloośrodkowych.
Opracowanie: dr n. med. Ewa Morgiel
