Witamina K, witamina D3, wapń – trójkąt dla kości czy trójkąt bermudzki?
Autor: Alicja Kostecka
Data: 15.03.2017
Źródło: AK
O roli witamin D3 i K oraz wapnia - swoistego Trójkąta Bermudzkiego dla zdrowych kości mówi dr hab. Piotra Kotyla z Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych i Reumatologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.
Witamina D jest swoistym hormonem plejotropowym wpływającym na wiele organów organizmu.
W medycynie od lat wiadomo, że witamina D wspomaga absorpcję wapnia w organizmie. Ostatnio jednak do tego dołączono witaminę K. Jaka rolę w zapobieganiu uszkodzenia kości odgrywa ta ostatnia?
Witamina K to grupa rozpuszczalnych w tłuszczach związków zawierających grupy 3 lub 2 metylo 1,4 naftochinonów. Główne znaczenie witamin K polega na udziale w procesach posttranslacyjnej γ-karboksylacji białek, głównie resztek kwasu glutaminowego, w tych białkach w pozycji γ. Witamina K uczestniczy w tej reakcji jako kofaktor γ-karboksylazy. Karboksylowana osteokalcyna zdolna jest do wiązania wapnia i hydroksyapatytu i ich deponowania w mineralizującej się kości. Dlatego witamina K jest „dobra”, bo aktywuje osteokalcynę i w ten sposób, że „wspiera” zdrowe kości. W związku z tym, nie można mówić o tym, że witamina K wpływa na absorpcje wapnia do kości. Jedyne, co wiadomo, to fakt, że witamina K wpływa na zmianę białek, które uczestniczą w mineralizacji kości.
Czy jednak ten proces ma istotne znaczenie fizjologiczne i kliniczne?
Witamina K wpływa na karboksylację osteokalcyny, co potencjalnie może korzystnie wpływać na proces mineralizacji kości. Jednak brak jest efektu witaminy K na homeostazę kostną w grupie kobiet bez osteoporozy.
Witamina K występuje w dwóch formach, jako K1 i K2, czy możemy mówić o tym, która z nich jest ważniejsza?
Witamina K1 uczestniczy w karboksylacji białek odpowiedzialnych za krzepniecie. Z kolei witamina K2 bierze udział w procesie karboksylacji osteokalcyny, czyli białka odpowiedzialnego za mineralizacje kości. Trudno jest jednak mówić o tym, która z nich jest ważniejsza, każda odgrywa inną rolę, bo na inne elementy układu homeostazy działa.
Rozwój układu kostnego człowieka zależy w dużym stopniu od prawidłowego żywienia. W jakich produktach poszukiwać witaminy K?
Witamina K występuje głównie w zielonych elementach roślin. W Japonii, największym źródłem witaminy K są kiszone nasiona soi. Należy pamiętać o tym, że witamina ta jest też produktem ubocznym przemiany materii i znajduje się w przewodzie pokarmowym. Dlatego długotrwała antybiotykoterapia powoduje niedobór tej witaminy.
Wiadomo, że nadmiar wapnia wcale nie mineralizuje kości, lecz powoduje uboczne skutki dla układu krążenia. Jak więc osiągnąć prawidłowy balans witaminowy dla organizmu?
Ilość wapnia w organizmie jest wypadkową naszych przyzwyczajeń dietetycznych oraz suplementacji witaminowej. Obecnie wiadomo już, że u całej populacji ludzi na świecie występuje znaczny niedobór witaminy D. Prawidłowy bilans wapnia i witaminy D można zapewnić poprzez stosowanie właściwej diety. Natomiast suplementacja powinna być prowadzona pod kontrolą lekarza, ponieważ proces ten musi być monitorowany. Trudno jest osiągnąć prawidłowy bilans sięgając po leki wydawane bez recepty, ponieważ przy stosowaniu kilku leków o podobnym mechanizmie działania może dojść do niekorzystnych interakcji.
Dlaczego niedobór witaminy D jest tak niebezpieczny dla kości?
Witamina D jest podstawowym czynnikiem wchłaniania wapnia z przewodu pokarmowego. Witamina ta uczestniczy również w bilansie tego wapnia poprzez interakcje z innymi elementami układu endokrynnego. Witamina D jest korzystna nie tylko dla układu kostnego, ale jest swoistym hormonem plejotropowym wpływającym na wiele układów naszego organizmu. Generalnie możemy powiedzieć, że witamina D jest istotnym elementem układu immunologicznego, przez co chroni nas na przykład przed pewnymi zakażeniami, ale musi być dobrze dawkowana.
Czy to witaminowe trio wskazane jest w równym stopniu dla kobiet jak i dla mężczyzn?
Jestem przeciwnikiem mówienia o witaminowym trio, ponieważ witamina K ma mniejsze znaczenie. Badania nad tą witaminą pochodzą głównie z krajów Dalekiego Wschodu, dlatego byłbym ostrożny w ordynowaniu tej witaminy dla Europejczyków, czy Amerykanów.
Wiadomo, że na osteoporozę najbardziej narażone są kobiety po 50 roku życia, i że w pierwszej dekadzie menopauzy choroba ta rozwija się najszybciej. Kiedy więc kobiety powinny rozpocząć suplementację tymi witaminami?
Przede wszystkim należy kontrolować poziom witaminy D, bo ona jest najważniejsza. Ciekawe, że na niedobór tej witaminy cierpi zarówno populacja w krajach o znikomym nasłonecznienu, na przykład w Skandynawii, jak i tych, gdzie to nasłonecznienie jest duże, na przykład w krajach strefy śródziemnomorskiej. Związane to jest w głównej mierze z naszym trybem życia. Większość dnia spędzamy jednak w zamkniętych pomieszczeniach. Dlatego konieczna jest suplementacja witaminą D.
Czy ćwiczenia fizyczne mają jakiś związek ze zdrowymi kościami?
Tak, kolosalny! Nie należy zapominać, że kość jest tworem żywym i ma ogromny potencjał metaboliczny, co najłatwiej uświadomić sobie, że po złamaniu kość się zrasta, a to oznacza, że ona żyje. Koście uczestniczą w przemianach gospodarki mineralnej, wapniowej, immunologicznej, czy wreszcie krwiotworzeniu, dlatego mają ogromną rolę do odegrania, a ich funkcja nie ogranicza się jedynie do podporowej. Ćwiczenia fizyczne pomagają w usprawnianiu tego żywego organu w organizmie człowieka. W związku z tym warunkiem utrzymanie zdrowych kości jest aktywność fizyczna. Cała reszta jest tym, co możemy do tej aktywności dodać, czyli poprzez dietę i suplementację witaminową zahamować resorpcję i wzmocnić sposób mineralizacji.
Rozmawiała Alicja Kostecka
W medycynie od lat wiadomo, że witamina D wspomaga absorpcję wapnia w organizmie. Ostatnio jednak do tego dołączono witaminę K. Jaka rolę w zapobieganiu uszkodzenia kości odgrywa ta ostatnia?
Witamina K to grupa rozpuszczalnych w tłuszczach związków zawierających grupy 3 lub 2 metylo 1,4 naftochinonów. Główne znaczenie witamin K polega na udziale w procesach posttranslacyjnej γ-karboksylacji białek, głównie resztek kwasu glutaminowego, w tych białkach w pozycji γ. Witamina K uczestniczy w tej reakcji jako kofaktor γ-karboksylazy. Karboksylowana osteokalcyna zdolna jest do wiązania wapnia i hydroksyapatytu i ich deponowania w mineralizującej się kości. Dlatego witamina K jest „dobra”, bo aktywuje osteokalcynę i w ten sposób, że „wspiera” zdrowe kości. W związku z tym, nie można mówić o tym, że witamina K wpływa na absorpcje wapnia do kości. Jedyne, co wiadomo, to fakt, że witamina K wpływa na zmianę białek, które uczestniczą w mineralizacji kości.
Czy jednak ten proces ma istotne znaczenie fizjologiczne i kliniczne?
Witamina K wpływa na karboksylację osteokalcyny, co potencjalnie może korzystnie wpływać na proces mineralizacji kości. Jednak brak jest efektu witaminy K na homeostazę kostną w grupie kobiet bez osteoporozy.
Witamina K występuje w dwóch formach, jako K1 i K2, czy możemy mówić o tym, która z nich jest ważniejsza?
Witamina K1 uczestniczy w karboksylacji białek odpowiedzialnych za krzepniecie. Z kolei witamina K2 bierze udział w procesie karboksylacji osteokalcyny, czyli białka odpowiedzialnego za mineralizacje kości. Trudno jest jednak mówić o tym, która z nich jest ważniejsza, każda odgrywa inną rolę, bo na inne elementy układu homeostazy działa.
Rozwój układu kostnego człowieka zależy w dużym stopniu od prawidłowego żywienia. W jakich produktach poszukiwać witaminy K?
Witamina K występuje głównie w zielonych elementach roślin. W Japonii, największym źródłem witaminy K są kiszone nasiona soi. Należy pamiętać o tym, że witamina ta jest też produktem ubocznym przemiany materii i znajduje się w przewodzie pokarmowym. Dlatego długotrwała antybiotykoterapia powoduje niedobór tej witaminy.
Wiadomo, że nadmiar wapnia wcale nie mineralizuje kości, lecz powoduje uboczne skutki dla układu krążenia. Jak więc osiągnąć prawidłowy balans witaminowy dla organizmu?
Ilość wapnia w organizmie jest wypadkową naszych przyzwyczajeń dietetycznych oraz suplementacji witaminowej. Obecnie wiadomo już, że u całej populacji ludzi na świecie występuje znaczny niedobór witaminy D. Prawidłowy bilans wapnia i witaminy D można zapewnić poprzez stosowanie właściwej diety. Natomiast suplementacja powinna być prowadzona pod kontrolą lekarza, ponieważ proces ten musi być monitorowany. Trudno jest osiągnąć prawidłowy bilans sięgając po leki wydawane bez recepty, ponieważ przy stosowaniu kilku leków o podobnym mechanizmie działania może dojść do niekorzystnych interakcji.
Dlaczego niedobór witaminy D jest tak niebezpieczny dla kości?
Witamina D jest podstawowym czynnikiem wchłaniania wapnia z przewodu pokarmowego. Witamina ta uczestniczy również w bilansie tego wapnia poprzez interakcje z innymi elementami układu endokrynnego. Witamina D jest korzystna nie tylko dla układu kostnego, ale jest swoistym hormonem plejotropowym wpływającym na wiele układów naszego organizmu. Generalnie możemy powiedzieć, że witamina D jest istotnym elementem układu immunologicznego, przez co chroni nas na przykład przed pewnymi zakażeniami, ale musi być dobrze dawkowana.
Czy to witaminowe trio wskazane jest w równym stopniu dla kobiet jak i dla mężczyzn?
Jestem przeciwnikiem mówienia o witaminowym trio, ponieważ witamina K ma mniejsze znaczenie. Badania nad tą witaminą pochodzą głównie z krajów Dalekiego Wschodu, dlatego byłbym ostrożny w ordynowaniu tej witaminy dla Europejczyków, czy Amerykanów.
Wiadomo, że na osteoporozę najbardziej narażone są kobiety po 50 roku życia, i że w pierwszej dekadzie menopauzy choroba ta rozwija się najszybciej. Kiedy więc kobiety powinny rozpocząć suplementację tymi witaminami?
Przede wszystkim należy kontrolować poziom witaminy D, bo ona jest najważniejsza. Ciekawe, że na niedobór tej witaminy cierpi zarówno populacja w krajach o znikomym nasłonecznienu, na przykład w Skandynawii, jak i tych, gdzie to nasłonecznienie jest duże, na przykład w krajach strefy śródziemnomorskiej. Związane to jest w głównej mierze z naszym trybem życia. Większość dnia spędzamy jednak w zamkniętych pomieszczeniach. Dlatego konieczna jest suplementacja witaminą D.
Czy ćwiczenia fizyczne mają jakiś związek ze zdrowymi kościami?
Tak, kolosalny! Nie należy zapominać, że kość jest tworem żywym i ma ogromny potencjał metaboliczny, co najłatwiej uświadomić sobie, że po złamaniu kość się zrasta, a to oznacza, że ona żyje. Koście uczestniczą w przemianach gospodarki mineralnej, wapniowej, immunologicznej, czy wreszcie krwiotworzeniu, dlatego mają ogromną rolę do odegrania, a ich funkcja nie ogranicza się jedynie do podporowej. Ćwiczenia fizyczne pomagają w usprawnianiu tego żywego organu w organizmie człowieka. W związku z tym warunkiem utrzymanie zdrowych kości jest aktywność fizyczna. Cała reszta jest tym, co możemy do tej aktywności dodać, czyli poprzez dietę i suplementację witaminową zahamować resorpcję i wzmocnić sposób mineralizacji.
Rozmawiała Alicja Kostecka
