NIL proponuje zmiany w postrzeganiu społecznej roli lekarza

Naczelna Rada Lekarska przygotowała kolejną propozycję zmian w Kodeksie Etyki Lekarza. Projekt odnosi się do art. 71 dotyczącego społecznej roli i oddziaływania lekarza w społeczeństwie.

Jak przypomina Komisja Etyki Lekarskiej, pracująca nad nowelizacją kodeksu, obecnie art. 71 KEL brzmi: „Lekarz ma obowiązek zwracania uwagi społeczeństwa, władz i każdego pacjenta na znaczenie ochrony zdrowia, a także na zagrożenie ekologiczne. Swoim postępowaniem, również poza pracą zawodową, lekarz nie może propagować postaw antyzdrowotnych”.

Nowe brzmienie art.71
Komisja Etyki Lekarskiej NRL proponuje następującą zmianę: „Lekarz ma obowiązek zwracania uwagi społeczeństwa, władz i każdego pacjenta na znaczenie ochrony zdrowia, a także na zagrożenia ekologiczne. Swoim postępowaniem i wypowiedziami publicznymi lekarz nie może propagować postaw antyzdrowotnych. Wypowiadając się na forum publicznym przy udziale osób niebędących lekarzami (także w mediach elektronicznych i serwisach społecznościowych) na temat odkryć naukowych, technologii medycznych albo diagnostyki lub terapii, powinien mieć pewność, że jego wypowiedzi opierają się na aktualnej wiedzy medycznej i są sformułowane w sposób przystępny dla odbiorców”.

W uzasadnieniu proponowanych zmian podkreślono, że artykuł ten ma fundamentalne znaczenie w praktyce lekarskiej, ponieważ odnosi się do społecznej roli i oddziaływania lekarza, na co wskazuje pierwsze zdanie. Zdanie drugie artykułu odnosi się do odpowiedzialności społecznej lekarza i odziaływania jego autorytetu profesjonalnego.

Autorzy zmiany wskazują, że propagowanie postaw antyzdrowotnych można rozumieć dwojako: jako szkodzenie samemu sobie (np. lekarz palący papierosy poza miejscem pracy) lub innym. W tym drugim przypadku chodzi o wypowiedzi mogące mieć negatywny wpływ na decyzje odbiorców związane z ich zdrowiem (np. poddawanie w wątpliwość skuteczności szczepień). Zderzają się tutaj indywidualne prawa obywateli wynikające z Konstytucji RP (art. 47 prawo decydowania o swoim życiu osobistym oraz art. 54 zasada wolności poglądów) z powinnościami wynikającymi z roli społecznej i autorytetu osoby wykonującej zawód zaufania publicznego.

Wypowiedzi profesjonalistów medycznych dotyczące zagadnień wchodzących w zakres ich kompetencji zawodowych podlegają wymogom rzetelności, na którą składa się kształtowanie swoich poglądów, opinii w zgodzie i na podstawie aktualnej wiedzy medycznej oraz odpowiedzialność wobec społeczeństwa i wpływ na postawy pozostałych obywateli.

Kontekst wprowadzenia zmian
Członkowie Komisji Etyki Lekarskiej przypominają, że odróżnienie roli zawodowej lekarza od roli obywatela może nastręczać istotnych trudności ze względu na to, że zawód lekarza wiąże się z autorytetem społecznym, który sprawia, że nawet wypowiedzi i zachowania przejawiane w sferze prywatnego życia mogą być odbierane jako kształtowane przez jego kompetencje zawodowe. Stąd potrzeba odpowiedzialnego postępowania lekarza także w sferze pozazawodowej. Dotyczy to również obecności lekarzy w wymianie poglądów na takich forach, jak publiczne dyskusje, strony internetowe czy serwisy społecznościowe.

Ważną sferą oddziaływania lekarzy na społeczeństwo jest ich udział w rozwijaniu nauki. Lekarz ma prawo prowadzić badania naukowe lub uczestniczyć w dyskusjach naukowych z innymi lekarzami, także prezentując stanowiska lub hipotezy nowatorskie niepoparte do tej pory dowodami naukowymi. Jednak takie wypowiedzi muszą odbywać się na przeznaczonych do tego forach naukowych i profesjonalnych zgodnie z wymogami rzetelności badawczej.

KEL zwraca uwagę, że z omawianym artykułem powiązane są inne zapisy kodeksu, jak:
– art. 1 ust. 3 – postawy antyzdrowotne podważają zaufanie do zawodu,
– art. 4 i 6 – mówiące o czynnościach medycznych wypełnianych zgodnie z aktualną wiedzą medyczną – nie mówiące natomiast o antyzdrowotnych indywidualnych wyborach lekarza.

Przeczytaj także: „Klauzula sumienia – samorząd chce zmian”.