Archiwum
Opieka paliatywna: Kierunki rozwoju, finansowanie i wyzwania
Autor: Marzena Sygut-Mirek
Data: 26.11.2023
| Tagi: | hospicja, opieka perinatalna, Aleksandra Ciałkowska-Rysz, Tomasz Dzierżanowski, Jolanta Stokłosa, Paweł Grabowski, Maciej Niedźwiecki, Filip Leszek Buczyński |
- Zniesienie limitowania świadczeń opieki paliatywnej i hospicyjnej, sytuacja hospicjów pozarządowych, problemy opieki paliatywnej w środowisku wiejskim, hospicjów perinatalnych i dziecięcych - to główne kwestie omawiane w trakcie Forum Medycyny Paliatywnej w Warszawie.
24 i 25 listopada odbywało się ósme Forum Medycyny Paliatywnej zainicjowane przez Polskie Towarzystwo Medycyny Paliatywnej, którego organizatorem było wydawnictwo Termedia.
W jego trakcie poruszono m.in. problem wypisywania leków refundowanych dla seniorów oraz dzieci poniżej 18. roku życia przez lekarzy i pielęgniarki opieki paliatywnej, który wymaga pilnego rozwiązania.
Wzrasta liczba hospicjów
Dr hab. n. med. Aleksandra Ciałkowska-Rysz, prezes Polskiego Towarzystwa Medycyny Paliatywnej, poinformowała, że w ostatnich latach obserwowany jest wzrost liczby podmiotów realizujących świadczenia z zakresu opieki paliatywnej.
- Początkowo wzrost dotyczył jednostek opieki domowej jednak w ostatnich 3 latach zwiększyła się także liczba jednostek opieki stacjonarnej. Według danych z grudnia 2022 r. w Polsce działały 224 jednostki stacjonarne opieki paliatywnej (w 2019 r. było ich 191). Wzrost ten był możliwy dzięki pozyskaniu środków z UE na budowanie infrastruktury opieki paliatywnej, z której mogły również skorzystać organizacje pozarządowe. Trzeba jednak mieć świadomość, że około 50 proc. tych podmiotów to jednostki małe, czyli dysponujących 15-20 łóżkami. Dlatego choć dostępność do świadczeń stacjonarnych zdecydowanie się poprawiła, to niestety istnieją duże różnice między województwami - zaznaczyła dr Ciałkowska-Rysz.
Z kolei dr hab. n. med. i n. o zdrowiu Tomasz Dzierżanowski, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Medycyny Paliatywnej, przekazał, że w ramach prac Zespołu ds. Strategii Rozwoju Opieki Paliatywnej i Hospicyjnej przy ministrze zdrowia został zgłoszony postulat zniesienia limitowania świadczeń z zakresu opieki paliatywnej. - Urzędujący minister Waldemar Kraska zapewnił o jego wdrożeniu pod warunkiem określenia jasnych kryteriów kwalifikacji do opieki paliatywnej, co zostało dopracowane. Nielimitowanie świadczeń jest też hasłem nowego obozu większościowego w Sejmie. Istnieje więc realna szansa na takie wdrożenie - zapewnił dr Dzierżanowski.
Trudna sytuacja hospicjów pozarządowych
Eksperci podkreślili również, że szczególnie trudna jest sytuacja placówek opieki paliatywnej i hospicyjnej prowadzonych przez organizacje pozarządowe, które 40 lat temu zainicjowały rozwój opieki hospicyjne w Polsce. Przez te lata powstawały nowe hospicja, profesjonalizowała się opieka hospicyjna. Utworzono specjalizację z medycyny paliatywnej dla lekarzy oraz specjalizację pielęgniarstwa w opiece paliatywnej dla pielęgniarek. Hospicja, od małych grup działających głównie wolontaryjnie przeszły do hospicjów zatrudniających personel medyczny i obejmujących coraz większą liczbę chorych.
Obecnie hospicja pozarządowe starają się o kontrakty z NFZ, spełniając wymagania płatnika.
Jak podkreśliła dr Jolanta Stokłosa, prezes Towarzystwa Przyjaciół Chorych Hospicjum im. św. Łazarza w Krakowie, oczekiwanie na przyjęcie do pozarządowych hospicjów stacjonarnych w większości wypadków nie przekracza tygodnia. Z kolei w domowych hospicjach czas oczekiwania wynosi przeważnie 14 dni, zdarzają się jednak hospicja, w których czas ten wydłuża się od 25 do 90 dni. Wizyta w poradni medycyny paliatywnej odbywa się przeciętnie w terminie 14 dni od zgłoszenia. Większość pozarządowych hospicjów musi pozyskać dodatkowe fundusze, ponieważ kontrakt z NFZ refunduje 50 -70 proc. kosztów - wyjaśniła.
Dodała, że najważniejsze problemy opieki paliatywnej i hospicyjnej to brak lekarzy i pielęgniarek. Tymczasem, aby zwiększyć dostępność do tej formy opieki, powinny powstawać nowe hospicja domowe sprawujące całościową opiekę paliatywną i hospicyjną.
Forum Hospicjów Polskich postulowało także wprowadzenie finansowania dziennej opieki paliatywnej i hospicyjnej w ramach świadczeń gwarantowanych.
Problemy w środowisku wiejskim
Dr n. med. Paweł Grabowski z Hospicjum Proroka Eliasza w Michałowie zwrócił z kolei uwagę na problemy z dostępem do opieki hospicyjnej na terenach wiejskich, które zamieszkuje około 40 proc. obywateli.
- Obserwujemy starzenie się i wyludnianie terenów cwiejskich. Także ubóstwo silniej dotyka mieszkańców tych terenów. Trudno mówić o „wszechstronnej i całościowej opiece”, jak definiuje się opiekę hospicyjną, gdy tak ważne aspekty jak „łagodzenie cierpień psychicznych, duchowych i socjalnych” nie są w dostateczny sposób zagwarantowane w ramach publicznej służby zdrowia. Wspólnie z partnerami projektu „Dać to, czego naprawdę potrzeba" nasza fundacja przetestowała model, którym chcemy podzielić się z innymi. Jesteśmy przekonani, że zaspokaja on realne potrzeby zdrowotne mieszkańców wsi u kresu życia, daje możliwość elastycznego reagowania na potrzeby podopiecznych, oferuje profesjonalną opiekę wysokiej jakości przystosowaną do potrzeb beneficjenta, obniża koszty opieki, pokazuje realną skuteczność sprawowanej opieki, pozwalając unikać umów, zadowalających jedynie instytucje i urzędników, a działających wyłącznie „na papierze” - wyjaśniał.
Specyfika opieki pediatrycznej i perinatalnej
Dr hab. n. med. Maciej Niedźwiecki z Katedry i Kliniki Pediatrii, Hematologii i Onkologii GUMed, pełnomocnik ministra zdrowia do spraw opieki paliatywnej, odniósł się do kwestii związanych z opieką paliatywną nad ciężko chorymi dziećmi.
Za najważniejsze problemy pediatrycznej opieki paliatywnej uznał niedostateczne finansowanie opieki hospicyjnej, limitowanie świadczeń, nierówny dostęp do opieki paliatywnej w środowiskach wiejskich oraz brak młodych kadr medycznych chętnych do pracy w hospicjach.
- Niewątpliwie poprawa finansowania rozwiązałaby kilka z palących problemów, dlatego oczekujemy z niecierpliwością na nową wycenę świadczeń w opiece paliatywnej, którą zajmuje się Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji - wyjaśnił, dodając, że w jego ocenie działające w Polsce hospicja dziecięce zarówno stacjonarne, jak i domowe w przeważającej większości prezentują doskonałą jakość i wysoki poziom etyczny.
Szczególnym obszarem opieki hospicyjnej nad dziećmi jest opieka perinatalna. – Kobieta dowiadująca się, że dziecko, które nosi pod sercem, ma poważną chorobę zagrażającą życiu stoi wobec decyzji związanej z przyszłością. Alternatywą dla aborcji staje się opieka hospicjum perinatalnego. Model takiej opieki, realizowanej od 16 lat przez Lubelskie Hospicjum dla Dzieci, stał się wyborem dla ponad stu par. Żadna z nich nie żałowała tej decyzji. Opieka medyczna oparta na standardach funkcjonowania kliniki III stopnia referencyjności, a także wsparcie psychologiczne, socjalne, oferta dalszej opieki w hospicjum stacjonarnym lub domowym dla dzieci, wreszcie opieka po śmierci dziecka dla rodziny, w ramach wsparcia dla osieroconych, pozwala skutecznie zaspokajać potrzeby takich rodziców - podkreślił dr. n. hum. Filip Leszek Buczyński OFM, prezes Lubelskiego Hospicjum dla Dzieci im. Małego Księcia w Lublinie.
W jego trakcie poruszono m.in. problem wypisywania leków refundowanych dla seniorów oraz dzieci poniżej 18. roku życia przez lekarzy i pielęgniarki opieki paliatywnej, który wymaga pilnego rozwiązania.
Wzrasta liczba hospicjów
Dr hab. n. med. Aleksandra Ciałkowska-Rysz, prezes Polskiego Towarzystwa Medycyny Paliatywnej, poinformowała, że w ostatnich latach obserwowany jest wzrost liczby podmiotów realizujących świadczenia z zakresu opieki paliatywnej.
- Początkowo wzrost dotyczył jednostek opieki domowej jednak w ostatnich 3 latach zwiększyła się także liczba jednostek opieki stacjonarnej. Według danych z grudnia 2022 r. w Polsce działały 224 jednostki stacjonarne opieki paliatywnej (w 2019 r. było ich 191). Wzrost ten był możliwy dzięki pozyskaniu środków z UE na budowanie infrastruktury opieki paliatywnej, z której mogły również skorzystać organizacje pozarządowe. Trzeba jednak mieć świadomość, że około 50 proc. tych podmiotów to jednostki małe, czyli dysponujących 15-20 łóżkami. Dlatego choć dostępność do świadczeń stacjonarnych zdecydowanie się poprawiła, to niestety istnieją duże różnice między województwami - zaznaczyła dr Ciałkowska-Rysz.
Z kolei dr hab. n. med. i n. o zdrowiu Tomasz Dzierżanowski, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Medycyny Paliatywnej, przekazał, że w ramach prac Zespołu ds. Strategii Rozwoju Opieki Paliatywnej i Hospicyjnej przy ministrze zdrowia został zgłoszony postulat zniesienia limitowania świadczeń z zakresu opieki paliatywnej. - Urzędujący minister Waldemar Kraska zapewnił o jego wdrożeniu pod warunkiem określenia jasnych kryteriów kwalifikacji do opieki paliatywnej, co zostało dopracowane. Nielimitowanie świadczeń jest też hasłem nowego obozu większościowego w Sejmie. Istnieje więc realna szansa na takie wdrożenie - zapewnił dr Dzierżanowski.
Trudna sytuacja hospicjów pozarządowych
Eksperci podkreślili również, że szczególnie trudna jest sytuacja placówek opieki paliatywnej i hospicyjnej prowadzonych przez organizacje pozarządowe, które 40 lat temu zainicjowały rozwój opieki hospicyjne w Polsce. Przez te lata powstawały nowe hospicja, profesjonalizowała się opieka hospicyjna. Utworzono specjalizację z medycyny paliatywnej dla lekarzy oraz specjalizację pielęgniarstwa w opiece paliatywnej dla pielęgniarek. Hospicja, od małych grup działających głównie wolontaryjnie przeszły do hospicjów zatrudniających personel medyczny i obejmujących coraz większą liczbę chorych.
Obecnie hospicja pozarządowe starają się o kontrakty z NFZ, spełniając wymagania płatnika.
Jak podkreśliła dr Jolanta Stokłosa, prezes Towarzystwa Przyjaciół Chorych Hospicjum im. św. Łazarza w Krakowie, oczekiwanie na przyjęcie do pozarządowych hospicjów stacjonarnych w większości wypadków nie przekracza tygodnia. Z kolei w domowych hospicjach czas oczekiwania wynosi przeważnie 14 dni, zdarzają się jednak hospicja, w których czas ten wydłuża się od 25 do 90 dni. Wizyta w poradni medycyny paliatywnej odbywa się przeciętnie w terminie 14 dni od zgłoszenia. Większość pozarządowych hospicjów musi pozyskać dodatkowe fundusze, ponieważ kontrakt z NFZ refunduje 50 -70 proc. kosztów - wyjaśniła.
Dodała, że najważniejsze problemy opieki paliatywnej i hospicyjnej to brak lekarzy i pielęgniarek. Tymczasem, aby zwiększyć dostępność do tej formy opieki, powinny powstawać nowe hospicja domowe sprawujące całościową opiekę paliatywną i hospicyjną.
Forum Hospicjów Polskich postulowało także wprowadzenie finansowania dziennej opieki paliatywnej i hospicyjnej w ramach świadczeń gwarantowanych.
Problemy w środowisku wiejskim
Dr n. med. Paweł Grabowski z Hospicjum Proroka Eliasza w Michałowie zwrócił z kolei uwagę na problemy z dostępem do opieki hospicyjnej na terenach wiejskich, które zamieszkuje około 40 proc. obywateli.
- Obserwujemy starzenie się i wyludnianie terenów cwiejskich. Także ubóstwo silniej dotyka mieszkańców tych terenów. Trudno mówić o „wszechstronnej i całościowej opiece”, jak definiuje się opiekę hospicyjną, gdy tak ważne aspekty jak „łagodzenie cierpień psychicznych, duchowych i socjalnych” nie są w dostateczny sposób zagwarantowane w ramach publicznej służby zdrowia. Wspólnie z partnerami projektu „Dać to, czego naprawdę potrzeba" nasza fundacja przetestowała model, którym chcemy podzielić się z innymi. Jesteśmy przekonani, że zaspokaja on realne potrzeby zdrowotne mieszkańców wsi u kresu życia, daje możliwość elastycznego reagowania na potrzeby podopiecznych, oferuje profesjonalną opiekę wysokiej jakości przystosowaną do potrzeb beneficjenta, obniża koszty opieki, pokazuje realną skuteczność sprawowanej opieki, pozwalając unikać umów, zadowalających jedynie instytucje i urzędników, a działających wyłącznie „na papierze” - wyjaśniał.
Specyfika opieki pediatrycznej i perinatalnej
Dr hab. n. med. Maciej Niedźwiecki z Katedry i Kliniki Pediatrii, Hematologii i Onkologii GUMed, pełnomocnik ministra zdrowia do spraw opieki paliatywnej, odniósł się do kwestii związanych z opieką paliatywną nad ciężko chorymi dziećmi.
Za najważniejsze problemy pediatrycznej opieki paliatywnej uznał niedostateczne finansowanie opieki hospicyjnej, limitowanie świadczeń, nierówny dostęp do opieki paliatywnej w środowiskach wiejskich oraz brak młodych kadr medycznych chętnych do pracy w hospicjach.
- Niewątpliwie poprawa finansowania rozwiązałaby kilka z palących problemów, dlatego oczekujemy z niecierpliwością na nową wycenę świadczeń w opiece paliatywnej, którą zajmuje się Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji - wyjaśnił, dodając, że w jego ocenie działające w Polsce hospicja dziecięce zarówno stacjonarne, jak i domowe w przeważającej większości prezentują doskonałą jakość i wysoki poziom etyczny.
Szczególnym obszarem opieki hospicyjnej nad dziećmi jest opieka perinatalna. – Kobieta dowiadująca się, że dziecko, które nosi pod sercem, ma poważną chorobę zagrażającą życiu stoi wobec decyzji związanej z przyszłością. Alternatywą dla aborcji staje się opieka hospicjum perinatalnego. Model takiej opieki, realizowanej od 16 lat przez Lubelskie Hospicjum dla Dzieci, stał się wyborem dla ponad stu par. Żadna z nich nie żałowała tej decyzji. Opieka medyczna oparta na standardach funkcjonowania kliniki III stopnia referencyjności, a także wsparcie psychologiczne, socjalne, oferta dalszej opieki w hospicjum stacjonarnym lub domowym dla dzieci, wreszcie opieka po śmierci dziecka dla rodziny, w ramach wsparcia dla osieroconych, pozwala skutecznie zaspokajać potrzeby takich rodziców - podkreślił dr. n. hum. Filip Leszek Buczyński OFM, prezes Lubelskiego Hospicjum dla Dzieci im. Małego Księcia w Lublinie.
