Tydzień dla oka

Retina Week to Międzynarodowy Tydzień Wiedzy o Chorobach Siatkówki Oka, obchodzony corocznie w ostatnim tygodniu września. To ważny czas, aby skupić się na zdrowiu oczu, poprzez działania edukacyjne dot. profilaktyki i leczenia chorób siatkówki, takich jak zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD) czy cukrzycowy obrzęk plamki (DME). Choroby te, niezdiagnozowane na czas, są główną przyczyną utraty wzroku u dorosłych.

Szacuje się, że na całym świecie ok. 100 milionów osób cierpi na różne choroby siatkówki oka, a wiele przypadków pozostaje nierozpoznanych lub niewłaściwie leczonych. Działania edukacyjne prowadzone w ramach Retina Week od ponad dwudziestu lat mają na celu uwrażliwić na potrzeby chorych oraz edukować społecznie na temat diagnostyki i dostępnych opcji leczenia.

Na choroby oczu cierpi coraz więcej osób

Skala zachorowań jest bardzo duża – program lekowy B.70 leczenia pacjentów z chorobami siatkówki to najliczniejszy program NFZ – w I kwartale 2024 roku w jego ramach leczonych było ponad 45 tys. osób. Na drugim miejscu jest program leczenia chorych na stwardnienie rozsiane, gdzie pacjentów jest o połowę mniej – 22,5 tys.

Dla wielu tysięcy ludzi pogorszenie lub utrata widzenia z powodu chorób siatkówki, jakich jak AMD czy DME, to poważna zmiana dotychczasowego trybu życia. U osób dotychczas funkcjonujących samodzielnie ograniczona zostaje niezależność, pojawia się lęk o przyszłość, strach przed wychodzeniem z domu, pogarszają się relacje z bliskimi. To wszystko prowadzi do izolacji społecznej.

Pytania, które najczęściej zadają pacjenci i ich rodziny, to: Czy jest możliwe leczenie, które zatrzyma chorobę? Czy będę mógł dalej pracować? Jak będę poruszać się po domu i poza nim? Czy konieczne będzie zaangażowanie bliskich w każdą czynność dnia codziennego? Gdzie mogę szukać pomocy?

– Chyba nie ma na świecie człowieka, którego nie przerażałaby myśl, że nie mógłby czytać, prowadzić samochodu, spojrzeć bliskiej osobie w oczy albo zachwycać się pięknymi widokami. Wierzymy, że jeśli urodziliśmy się widzącymi to zawsze tak będzie. Niestety, mimo rozwoju medycyny, jest nadal wiele schorzeń, które zagrażają dobremu widzeniu. Tak dzieje się na przykład w przypadkach schorzeń siatkówki i plamki, gdy pacjenci zbyt późno trafiają do lekarza. Wierzymy, że edukowanie społeczeństwa na temat profilaktyki schorzeń wzroku może uratować wiele osób przed ślepotą, dlatego nasze stowarzyszenie od 20 lat aktywnie uczestniczy w kampanii informacyjnej Retina Week – mówi Małgorzata Pacholec, prezes Stowarzyszenia Retina AMD Polska.

Różne przyczyny chorób

Jest bardzo wiele chorób siatkówki oka i różne też są ich przyczyny. Na część z nich nie mamy wpływu, jak np. czynniki genetyczne lub proces starzenia. Część z nich zależna jest od trybu życia np. palenia tytoniu, diety, aktywności fizycznej. Wiele schorzeń siatkówki jest jeszcze dziś nieuleczalna, przykładem są choroby genetycznie uwarunkowane, takie jak zwyrodnienie barwnikowe siatkówki (retinitis pigmentosa, RP) czy choroba Stargardta. Jednakże prowadzone są obiecujące badania kliniczne, które już w niedalekiej przyszłości mogą zakończyć się sukcesem. Dlatego warto o tym komunikować, aby przerażeni diagnozą pacjenci mogli zachować nadzieję na lepszą przyszłość.

Kluczem odpowiednio szybko postawiona diagnoza i wdrożenie leczenia

W przypadku chorób siatkówki liczy się każdy dzień. Zmiany mogą postępować szybko i często niezauważalnie, ponieważ pojawiają się asymetrycznie ‒ niezajęte jeszcze chorobowo oko przejmuje funkcje wzrokową, maskując objawy niedowidzenia.

U chorych na DME mogą pojawić się takie objawy, jak: zamazany, rozmyty obraz, pogorszenie ostrości wzroku (zarówno z bliska, jak i z daleka), falowanie i przerywanie linii prostych, plamy w polu widzenia. W przypadku AMD są to: niewyraźne widzenie oraz druzy, czyli małe żółtawe skupiska w siatkówce, w których mogą znajdować się szczątki uszkodzonej tkanki.

Świat oczami osób z AMD i DME można zobaczyć na stronie zachowajwzrok.pl. W ostatnich latach postęp medycyny przyczynił się do opracowania skutecznych metod zapobiegania utracie widzenia w takich schorzeniach jak nAMD (wysiękowa postać zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem), DME (cukrzycowy obrzęk plamki) oraz zakrzep żyły środkowej lub jej gałęzi – RVO.

Mamy dobre programy lekowe

Od wielu już lat w Polsce dostępne jest leczenie nAMD oraz DME i jest ono na światowym poziomie. Opiera się na zastosowaniu leków blokujących VEGF (czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego). Podawane są one w postaci zastrzyków do oka, czyli iniekcji doszklistkowych. W Polsce leczenie chorób siatkówki odbywa się kompleksowo w ramach programu lekowego B.70 finansowanego przez NFZ.

Dzięki temu leczeniu pacjenci z tymi schorzeniami mogą na długo zachować użyteczne widzenie i prowadzić aktywne życie. Jednakże terapia musi być wdrożona na wczesnym etapie choroby, dlatego wczesna diagnoza jest kluczowa dla efektów leczenia.

O czym należy pamiętać

Choroby siatkówki mogą dotknąć zarówno młodych, jak i starszych pacjentów.

W Polsce świadomość schorzeń wzroku jest bardzo niska, większość Polaków nie wie, że można samodzielnie kontrolować stan swoich oczu przy pomocy testu Amslera – to prosty i bezpłatny sposób wykrywania wczesnych objawów chorób siatkówki. Pokratkowana kartka z zaznaczonym punktem po środku, umożliwia sprawdzenie, czy widzenie w obu oczach jest jednakowe i niezniekształcone.

Zalecenia, które pozwolą zachować wzrok:

• raz w miesiącu kontrola wzroku testem Amslera,
• raz w roku wizyta u okulisty,
• dieta bogata w luteinę, kwasy omega 3, cynk i witaminy A, C i E,
• ochrona oczu przed promieniowaniem UV,
• zaprzestanie palenia tytoniu,
• zachowanie higieny podczas stosowania soczewek kontaktowych,
• regularna aktywność fizyczna,
• częste przerwy podczas pracy przy komputerze, aby spojrzeć w dal.

Żyjemy coraz dłużej, a nasze społeczeństwo się starzeje.

Choroby oczu związane z wiekiem będą coraz częściej występowały w społeczeństwie.

Jest wiele chorób oczu, które odbierają wzrok, jednak ostatnie lata przyniosły ogromny postęp w nowych metodach leczenia, które mogą uratować wiele osób przed ślepotą. Podnoszenie świadomości społeczeństwa o ryzyku choroby oczu, profilaktyce i możliwościach odpowiedniej terapii, lekach może istotnie wpłynąć na jakość życia.