Płukania jamy ustnej i dekontaminacja śluzówki nosa jako profilaktyka i zmniejszenie transmisji wirusa SARS-CoV-2
Redaktor: Aleksandra Lang
Data: 17.11.2020
Źródło: prof. dr hab. n. med. Jarosław Drobnik
Z dotychczasowych doniesień wiemy, że wirus SARS-CoV-2 szerzy się głównie drogą kropelkową i aerozolową. Ponadto w publikacjach i doniesieniach naukowych wykazano, iż wydalanie wirusa w pierwszym tygodniu występowania objawów jest bardzo wysokie.
W wielu publikacjach naukowych pojawiają się badania wskazujące na znaczenie gardła, śluzówek nosa i gruczołów ślinowych jako miejsc replikacji i przenoszenia wirusa we wczesnym stadium choroby COVID-19.
SARS-CoV-2 to wirus otoczkowy, charakteryzujący się zewnętrzną błoną lipidową, który daje się łatwo dezaktywować poprzez zastosowanie środków wirusobójczych [2]. Jednakże do tej pory nie było leków, które w sposób jednoznaczny potwierdzałby skuteczność na wirusa SARS-CoV-2 w jamie ustnej czy też przedsionku nosa.
W ostatnim tygodniu z analizy aktualnych badań metodą in vitro udało się wykazać wyraźną redukcję SARS-CoV-2 o ≥ 4,38 log10 (99,99 proc. wirusów) za pomocą leku Octenisept® w ciągu 15 sekund. Ponadto Octenisept® został zbadany in vitro także zgodnie z normą EN 14476, przy czym została również wykazana jego skuteczność wirusobójcza. W badaniu tym określono skuteczność przeciw wirusowi Vaccinia szczepu Ankara (MVA) w formie stosownego surogatu wirusa testowego, co doprowadziło do wykazania skuteczności przeciw wirusom osłonkowym, w tym także SARS-CoV-2. Octenisept® posiada wskazania do wielokrotnego, krótkotrwałego leczenia antyseptycznego w obrębie jamy ustnej i błon śluzowych oraz sąsiadujących z nią tkanek. Wskazanie to obejmuje działanie przed i po procedurach diagnostycznych [7].
Koronawirus został zidentyfikowany w ślinie u 91,7 proc. pacjentów z COVID-19. Chociaż przeciwwirusowe białka wirusa śliny mogą potencjalnie hamować replikację wirusa SARS-CoV-2, to może on być przenoszony przez ślinę i kontakt z błoną śluzową jamy ustnej. Badania wykazały znaczny stopień zanieczyszczenia aerozolami powstającymi podczas zabiegów stomatologicznych, takich jak badanie jamy ustnej, leczenie próchnicy zębów, skaling ultradźwiękowy i ekstrakcja zęba w znieczuleniu miejscowym [4].
Badania wskazują także, na wysoki odsetek pooperacyjnych powikłań płucnych związanych ze zwiększoną śmiertelnością pacjentów z COVID-19. W kontekście pandemii COVID-19, każdy zabieg chirurgiczny może wiązać się z ryzykiem zarówno dla pracowników medycznych, jak i dla pacjentów. W międzynarodowych badaniach kohortowych poddano ocenie 1128 dorosłych z COVID-19, u których wykonano różne zabiegi operacyjne. Ogólna śmiertelność pooperacyjna w okresie 30 dni, była wysoka i wyniosła 23,8 proc. (268 z 1128 pacjentów). Powikłania płucne wystąpiły u 577 (51,2 proc.) pacjentów, a 30-dniowa śmiertelność u tych pacjentów wyniosła 38,0 proc. (219 z 577), co stanowiło 82,6 proc. (219 z 265) wszystkich zgonów [5]. Także przed zabiegiem operacyjnym w znieczuleniu ogólnym powinno rozważyć się stosowanie u wszystkich pacjentów płukania jamy ustnej środkiem antyseptycznym w celu zmniejszenia ewentualnej transmisji SARS-CoV-2, ochrony personelu medycznego i pacjenta.
Z powodu szczególnego zagrożenia zakażeniem COVID-19 w trakcie zabiegów stomatologicznych American Dental Association, a także Niemiecki Zespół ds. Higieny Stomatologicznej opublikowały szczegółowe wytyczne dotyczące minimalizacji ryzyka transmisji w trakcie zabiegów stomatologicznych. Zalecane jest, żeby pacjent przed zabiegiem stomatologicznym wypłukał jamę ustną płynem do płukania, skutecznym wobec wirusów [1,3,8,9]. Ponadto taki sam komunikat został wydany przez Niemieckie Towarzystwo Laryngologiczne oraz Chirurgii Głowy i Szyi.
Tradycyjnie higiena jamy ustnej może być zaporą ogniową przeciwko niektórym chorobom zakaźnym. Antybakteryjne płyny do płukania jamy ustnej są powszechnie stosowane w szpitalach, aby zapobiegać zapaleniom płuc związanym z wentylacją mechaniczną. Toaleta jamy ustnej ma także bezpośrednie korzyści w zapobieganiu zapalenia płuc i znacznie zmniejsza ryzyko szpitalnego zapalenia płuc [2]. Zatem użycie produktów, które oprócz działania antybakteryjnego będą miały potwierdzone skuteczne działanie na wirusa SARS-CoV-2 zwiększa profilaktykę u chorych z procesem chorobowym COVID-19.
W okresie pandemii COVID-19 toaleta jamy ustnej odgrywa istotną rolę w profilaktyce zakażeń. Na oddziałach intensywnej terapii stosunkowo często stosowane są preparaty na bazie chlorheksydyny. W badaniach porównawczych różnych roztwór do płukania jamy ustnej stwierdzono większą skuteczność preparatów na bazie octenidyty (MSL). 0,1 proc. oktenidyny/2 proc. fenoksyetanolu już po 15 sekundach skutecznie zabił ponad 99,99 proc. (≥ 4,38 log10) cząsteczek wirusa SARS-CoV-2. Nie miało przy tym znaczenia, czy MSL był zastosowany w stężeniu 20 proc. czy 80 proc. W przeciwieństwie do tego oba MSL na bazie chlorheksydyny obniżyły miano wirusa nawet przy wydłużonych czasach działania 5 i 10 minut wyłącznie o jeden poziom log [7].
Piśmiennictwo:
2. Fratandoro M. Mouthwash Could Halt SARS-CoV-2 Replication in Mouth and Throat. RT magazine June 2020.
3. Guangwen L, Bei Ch, Hui L, et al.: Precautions in dentistry against the outbreak of corona virus disease2019. Journal of Infection and Public Health. Article in press.
4. Hamedani S, Farshidfar N. The predicament of gag reflex and its management in dental practice during COVID-19 outbreak. Journal of Dental Science. Article in press.
5. Myles P. Mitigating the risks of surgery during the COVID-19 pandemic. Lancet, Volume 396, Issue 10243, Pages 2-3. 10.07.2020. doi: 10.1016/S0140-6736(20)31256-3
6. O’Donell V, Thomas D, Stanton R, et al. Potential role of oral rinses targeting the viral lipid envelope in SARS-CoV-2 infection. Oxford University Press on behalf of the American Physiological Society. 14.05.2020.
7. Steinhauer K, Meister T, Todt D, et al. Comparison of the in vitro-efficacy of different mouthwash solutions targeting SARS-CoV-2 based on the European Standard EN 14476. BioRxvin 26. 10.20. doi: https://doi.org/10.1101/2020.10.25.354571
8. Prof. dr Jatzwauk, 19.04.2020, komisja redakcyjna DAHZ http://dahz.org/wp-content/uploads/2020/04/DAHZ-Stellungnahme-Corona-20.04.2020.pdf
9. Komunikat prasowy Niemieckiego Towarzystwa Laryngologicznego oraz Chirurgii Głowy i Twarzy – stowarzyszenia zarejestrowanego (DGHNO-KHC), Bonn, kwiecień 2020. https://cdn.hno.org/media/presse/PM_DGHNO_Covid-19.pdf
SARS-CoV-2 to wirus otoczkowy, charakteryzujący się zewnętrzną błoną lipidową, który daje się łatwo dezaktywować poprzez zastosowanie środków wirusobójczych [2]. Jednakże do tej pory nie było leków, które w sposób jednoznaczny potwierdzałby skuteczność na wirusa SARS-CoV-2 w jamie ustnej czy też przedsionku nosa.
W ostatnim tygodniu z analizy aktualnych badań metodą in vitro udało się wykazać wyraźną redukcję SARS-CoV-2 o ≥ 4,38 log10 (99,99 proc. wirusów) za pomocą leku Octenisept® w ciągu 15 sekund. Ponadto Octenisept® został zbadany in vitro także zgodnie z normą EN 14476, przy czym została również wykazana jego skuteczność wirusobójcza. W badaniu tym określono skuteczność przeciw wirusowi Vaccinia szczepu Ankara (MVA) w formie stosownego surogatu wirusa testowego, co doprowadziło do wykazania skuteczności przeciw wirusom osłonkowym, w tym także SARS-CoV-2. Octenisept® posiada wskazania do wielokrotnego, krótkotrwałego leczenia antyseptycznego w obrębie jamy ustnej i błon śluzowych oraz sąsiadujących z nią tkanek. Wskazanie to obejmuje działanie przed i po procedurach diagnostycznych [7].
Koronawirus został zidentyfikowany w ślinie u 91,7 proc. pacjentów z COVID-19. Chociaż przeciwwirusowe białka wirusa śliny mogą potencjalnie hamować replikację wirusa SARS-CoV-2, to może on być przenoszony przez ślinę i kontakt z błoną śluzową jamy ustnej. Badania wykazały znaczny stopień zanieczyszczenia aerozolami powstającymi podczas zabiegów stomatologicznych, takich jak badanie jamy ustnej, leczenie próchnicy zębów, skaling ultradźwiękowy i ekstrakcja zęba w znieczuleniu miejscowym [4].
Badania wskazują także, na wysoki odsetek pooperacyjnych powikłań płucnych związanych ze zwiększoną śmiertelnością pacjentów z COVID-19. W kontekście pandemii COVID-19, każdy zabieg chirurgiczny może wiązać się z ryzykiem zarówno dla pracowników medycznych, jak i dla pacjentów. W międzynarodowych badaniach kohortowych poddano ocenie 1128 dorosłych z COVID-19, u których wykonano różne zabiegi operacyjne. Ogólna śmiertelność pooperacyjna w okresie 30 dni, była wysoka i wyniosła 23,8 proc. (268 z 1128 pacjentów). Powikłania płucne wystąpiły u 577 (51,2 proc.) pacjentów, a 30-dniowa śmiertelność u tych pacjentów wyniosła 38,0 proc. (219 z 577), co stanowiło 82,6 proc. (219 z 265) wszystkich zgonów [5]. Także przed zabiegiem operacyjnym w znieczuleniu ogólnym powinno rozważyć się stosowanie u wszystkich pacjentów płukania jamy ustnej środkiem antyseptycznym w celu zmniejszenia ewentualnej transmisji SARS-CoV-2, ochrony personelu medycznego i pacjenta.
Z powodu szczególnego zagrożenia zakażeniem COVID-19 w trakcie zabiegów stomatologicznych American Dental Association, a także Niemiecki Zespół ds. Higieny Stomatologicznej opublikowały szczegółowe wytyczne dotyczące minimalizacji ryzyka transmisji w trakcie zabiegów stomatologicznych. Zalecane jest, żeby pacjent przed zabiegiem stomatologicznym wypłukał jamę ustną płynem do płukania, skutecznym wobec wirusów [1,3,8,9]. Ponadto taki sam komunikat został wydany przez Niemieckie Towarzystwo Laryngologiczne oraz Chirurgii Głowy i Szyi.
Tradycyjnie higiena jamy ustnej może być zaporą ogniową przeciwko niektórym chorobom zakaźnym. Antybakteryjne płyny do płukania jamy ustnej są powszechnie stosowane w szpitalach, aby zapobiegać zapaleniom płuc związanym z wentylacją mechaniczną. Toaleta jamy ustnej ma także bezpośrednie korzyści w zapobieganiu zapalenia płuc i znacznie zmniejsza ryzyko szpitalnego zapalenia płuc [2]. Zatem użycie produktów, które oprócz działania antybakteryjnego będą miały potwierdzone skuteczne działanie na wirusa SARS-CoV-2 zwiększa profilaktykę u chorych z procesem chorobowym COVID-19.
W okresie pandemii COVID-19 toaleta jamy ustnej odgrywa istotną rolę w profilaktyce zakażeń. Na oddziałach intensywnej terapii stosunkowo często stosowane są preparaty na bazie chlorheksydyny. W badaniach porównawczych różnych roztwór do płukania jamy ustnej stwierdzono większą skuteczność preparatów na bazie octenidyty (MSL). 0,1 proc. oktenidyny/2 proc. fenoksyetanolu już po 15 sekundach skutecznie zabił ponad 99,99 proc. (≥ 4,38 log10) cząsteczek wirusa SARS-CoV-2. Nie miało przy tym znaczenia, czy MSL był zastosowany w stężeniu 20 proc. czy 80 proc. W przeciwieństwie do tego oba MSL na bazie chlorheksydyny obniżyły miano wirusa nawet przy wydłużonych czasach działania 5 i 10 minut wyłącznie o jeden poziom log [7].
Piśmiennictwo:
2. Fratandoro M. Mouthwash Could Halt SARS-CoV-2 Replication in Mouth and Throat. RT magazine June 2020.
3. Guangwen L, Bei Ch, Hui L, et al.: Precautions in dentistry against the outbreak of corona virus disease2019. Journal of Infection and Public Health. Article in press.
4. Hamedani S, Farshidfar N. The predicament of gag reflex and its management in dental practice during COVID-19 outbreak. Journal of Dental Science. Article in press.
5. Myles P. Mitigating the risks of surgery during the COVID-19 pandemic. Lancet, Volume 396, Issue 10243, Pages 2-3. 10.07.2020. doi: 10.1016/S0140-6736(20)31256-3
6. O’Donell V, Thomas D, Stanton R, et al. Potential role of oral rinses targeting the viral lipid envelope in SARS-CoV-2 infection. Oxford University Press on behalf of the American Physiological Society. 14.05.2020.
7. Steinhauer K, Meister T, Todt D, et al. Comparison of the in vitro-efficacy of different mouthwash solutions targeting SARS-CoV-2 based on the European Standard EN 14476. BioRxvin 26. 10.20. doi: https://doi.org/10.1101/2020.10.25.354571
8. Prof. dr Jatzwauk, 19.04.2020, komisja redakcyjna DAHZ http://dahz.org/wp-content/uploads/2020/04/DAHZ-Stellungnahme-Corona-20.04.2020.pdf
9. Komunikat prasowy Niemieckiego Towarzystwa Laryngologicznego oraz Chirurgii Głowy i Twarzy – stowarzyszenia zarejestrowanego (DGHNO-KHC), Bonn, kwiecień 2020. https://cdn.hno.org/media/presse/PM_DGHNO_Covid-19.pdf
