Czy u w toczniu rumieniowatym układowym bez aktywności klinicznej można odstawić GKS?
Autor: Marta Koblańska
Data: 26.02.2020
Źródło: Mathian A, Pha M, Haroche J i wsp. Withdrawal of low-dose prednisone in SLE patients with a clinically quiescent disease for more than 1 year: a randomised clinical trial. Ann Rheum Dis. 2020 Mar;79(3):339-346.
Toczeń rumieniowaty układowy (TRU) ma przebieg przewlekły z okresami zaostrzeń oraz remisji. W leczeniu tej choroby od wielu lat niezmiennie stosowane są glikokortykosteroidy (GKS), w przypadku zaostrzeń są to duże dawki, niezbędne do osiągniecia remisji w przypadku dużej aktywności choroby.
W okresie wyciszenia objawów klinicznych rola GKS pozostaje niejednoznaczna. Z danych pochodzących z badań kochortowych wynika, że u około 57-86% chorych z SLE w okresie remisji stosowane są GKS. Rekomendacje EULAR dotyczące leczenia TRU według najnowszej aktualizacji problem ten przedstawiają dość nieprecyzyjnie stwierdzeniem, iż w leczeniu przewlekłym SLE, jeśli to tylko możliwe GKS powinny być odstawione. Opinie na ten temat wśród ekspertów są również podzielone. Wiadomo, że choć leczenie GKS w niskiej dawce może mieć wpływ na utrzymanie długotrwałej remisji lub niskiej aktywności choroby, to jednak należy się również liczyć z licznymi działaniami niepożądanymi zwłaszcza w terapii długoterminowej.
Grupa francuskich naukowców przeprowadziła jednośrodkowe otwarte randomizowane badanie kliniczne, którego celem była ocena porównawcza dwóch odmiennych sposobów postępowania w przewlekłym leczeniu TRU, a mianowicie: kontynuacji lub odstawienia prednizonu w dawce 5 mg u chorych bez klinicznej aktywności choroby. W grupie 124 chorych, którzy przynajmniej od roku mieli klinicznie nieaktywny TRU definiowany jako SLEDAI ≤4, BILAG D lub E (z wyjątkiem objawów hematologicznych- takich jak leukopenia, limfopenia, izolowany odczyn Coombsa) oraz stabilne leczenie obejmujące prednizon 5 mg w monoterapii lub w połączeniu z lekami antymalarycznymi i immunosupresyjnymi obserwacja aktywności choroby niezależnych badaczy trwała 12 miesięcy. W badanym okresie u 4/61 chorych stosujących prednizon 5 mg oraz u 17/63 (27%) chorych bez GKS nastąpiło zaostrzenie objawów choroby. Rzut choroby był definiowany na podstawie indexu BILAG lub SLEDAI (SDI), w większości przypadków (72%) miał charakter łagodny. Nie odnotowano zależności wystąpienia rzutu choroby ze stosowaniem leków immunosupresyjnych, czasem trwania wcześniej stwierdzanej remisji, co jak tłumaczą autorzy tego badania mogło wynikać z mało licznej grupy pacjentów. Nie stwierdzono także istotnych różnic między grupami w odsetku występowania działań niepożądanych oraz w indeksie uszkodzeń (SLEDAI damage index).
Utrzymanie w leczeniu małej dawki glikokortykosteroidów u chorych z klinicznie wyciszonym TRU pozwala zapobiec zaostrzeniu choroby. Jednocześnie autorzy badania podkreślają , że nie można zapomnieć o działaniach niepożądanych GKS zwłaszcza w długoterminowym leczeniu (nawet w przypadku dawki 5mg prednizonu lub odpowiednika). Wskazują także, iż u niemal ¾ chorych mimo braku GKS nie nastąpiło zaostrzenia objawów choroby. Konieczne są dalsze badania ukierunkowane na określenie markerów aktywności choroby zarówno laboratoryjnych np. poziom interferonu alfa w surowicy krwi jak również klinicznych (np. zajęcie nerek, zajęcie CUN), które definiowałyby pacjentów obarczonych wysokim ryzykiem rzutu choroby.
Grupa francuskich naukowców przeprowadziła jednośrodkowe otwarte randomizowane badanie kliniczne, którego celem była ocena porównawcza dwóch odmiennych sposobów postępowania w przewlekłym leczeniu TRU, a mianowicie: kontynuacji lub odstawienia prednizonu w dawce 5 mg u chorych bez klinicznej aktywności choroby. W grupie 124 chorych, którzy przynajmniej od roku mieli klinicznie nieaktywny TRU definiowany jako SLEDAI ≤4, BILAG D lub E (z wyjątkiem objawów hematologicznych- takich jak leukopenia, limfopenia, izolowany odczyn Coombsa) oraz stabilne leczenie obejmujące prednizon 5 mg w monoterapii lub w połączeniu z lekami antymalarycznymi i immunosupresyjnymi obserwacja aktywności choroby niezależnych badaczy trwała 12 miesięcy. W badanym okresie u 4/61 chorych stosujących prednizon 5 mg oraz u 17/63 (27%) chorych bez GKS nastąpiło zaostrzenie objawów choroby. Rzut choroby był definiowany na podstawie indexu BILAG lub SLEDAI (SDI), w większości przypadków (72%) miał charakter łagodny. Nie odnotowano zależności wystąpienia rzutu choroby ze stosowaniem leków immunosupresyjnych, czasem trwania wcześniej stwierdzanej remisji, co jak tłumaczą autorzy tego badania mogło wynikać z mało licznej grupy pacjentów. Nie stwierdzono także istotnych różnic między grupami w odsetku występowania działań niepożądanych oraz w indeksie uszkodzeń (SLEDAI damage index).
Utrzymanie w leczeniu małej dawki glikokortykosteroidów u chorych z klinicznie wyciszonym TRU pozwala zapobiec zaostrzeniu choroby. Jednocześnie autorzy badania podkreślają , że nie można zapomnieć o działaniach niepożądanych GKS zwłaszcza w długoterminowym leczeniu (nawet w przypadku dawki 5mg prednizonu lub odpowiednika). Wskazują także, iż u niemal ¾ chorych mimo braku GKS nie nastąpiło zaostrzenia objawów choroby. Konieczne są dalsze badania ukierunkowane na określenie markerów aktywności choroby zarówno laboratoryjnych np. poziom interferonu alfa w surowicy krwi jak również klinicznych (np. zajęcie nerek, zajęcie CUN), które definiowałyby pacjentów obarczonych wysokim ryzykiem rzutu choroby.
