Deficyty motywacji społecznej w zaburzeniach ze spektrum autyzmu i w schizofrenii

Jednym z procesów psychologicznych odpowiedzialnych za funkcjonowanie społeczne jest motywacja społeczna (social motivation). Jest ona rozumiana jako szereg zachowań i predyspozycji psychologicznych skłaniających jednostkę do poszukiwania i utrzymania interakcji społecznych, które mają wartość nagradzającą. Wskazuje się, że mózgowym podłożem motywacji społecznej jest układ nagrody, a zaburzenie jego funkcjonowania prowadzi m.in. do braku odczuwania przyjemności z kontaktów społecznych i/lub ograniczonej potrzeby dążenia do nich.

Badania prowadzone w obszarze motywacji społecznej obejmują analizę różnych jej komponentów, które odnoszą się m.in. do poszczególnych etapów przetwarzania nagrody. Wyróżnia się takie komponenty, jak podążanie za nagrodą (tzw. zbliżanie – unikanie; social approach and avoidance motivation), oczekiwanie na nagrodę (tzw. pragnienie nagrody; wanting) oraz reaktywność na nagrodę (tzw. lubienie; liking). Badanym komponentem jest także zaufanie do innych osób (tzw. zaufanie; trust).

Deficyty motywacji społecznej wskazuje się jako właściwość wielu chorób psychicznych, w tym zaburzeń ze spektrum autyzmu (autism spectrum disorder – ASD) i schizofrenii. Przeprowadzona w artykule analiza dostępnych badań behawioralnych i neuroobrazowych (fMRI) wykazała, że w ASD zaburzenia motywacji społecznej wynikają przede wszystkim z trudności w przewidywaniu wartości nagradzającej, jaką może nieść kontakt społeczny. W przypadku schizofrenii kluczowe dla wystąpienia deficytów motywacji społecznej wydaje się ograniczone zaufanie do innych. Chociaż problematyka roli motywacji społecznej w zaburzeniach psychicznych stanowi stosunkowo nowy obszar badań, to wg badaczy tematu może prowadzić do opracowania nowych programów terapeutycznych dla poszczególnych grup pacjentów.

Social motivation is one of the psychological processes which underlie social functioning. Social motivation is understood as a set of behavior and predispositions that drive people to search for social interactions, and create and maintain social bonds. The components of social motivation are subserved by the reward system in the brain, and it is found that disrupted functioning of the system leads to a failure to experience pleasure from social interactions and/or decreased need to anticipate/initiate them.

Studies on social motivation encompass the components which are linked with the stages of reward processing. Reward processing is dissected into the approach behavior in response to rewarding stimuli (social approach and avoidance motivation), anticipating the reward (wanting) and reaction on reward (liking). The other component of social motivation which is investigated is trust in others (trust).

Deficits of social motivation, including disrupted anticipation of social reward, are found to be crucial in autism spectrum disorder (ASD) and in schizophrenia. The review of behavioral and neuroimaging studies on social motivation in ASD and in schizophrenia, including behavioral research and neuroimaging (fMRI), showed that disrupted social motivation in ASD is caused by decreased capacity for anticipating the rewarding value of social stimuli which occurred during social interaction. In schizophrenia the key factor of deficit in social motivation is limited trust in others. Although research on the role of social motivation in psychiatric disorders is a relatively new area, the results derived from studies on social motivation could bring inspiration for new therapeutic programs for patients with particular disorders.