Dziedziczne podłoże czerniaka – wyniki badań własnych na tle piśmiennictwa

Jednym z najbardziej agresywnych nowotworów złośliwych jest czerniak, którego częstość występowania gwałtownie się zwiększa w ostatnich latach. Rodzinne agregacje czerniaka stwierdza się w około 3–15% wszystkich zdiagnozowanych przypadków tego nowotworu. Głównym genem dużego ryzyka jest gen supresorowy CDKN2A. Ostatnio zaproponowano kryteria kwalifikujące do pełnego molekularnego badania genu CDKN2A – tzw. regułę trzech: 1) występowanie trzech lub więcej pierwotnych ognisk czerniaka u pacjenta, 2) rozpoznanie tego nowotworu u przynajmniej trzech krewnych I lub II stopnia, 3) występowanie czerniaka i raka trzustki u przynajmniej 3 krewnych po tej samej stronie rodziny. Częsta, powtarzalna zmiana A148T genu CDKN2A, uważana dotąd za niepatogenną, może predysponować do zachorowania na czerniaka, zwłaszcza w młodym wieku. Wyniki najnowszych badań wieloośrodkowych dotyczących analiz sprzężeń genomu (GWAS) wykazały silny związek z czerniakiem trzech regionów chromosomowych: 16q24, 11q14-q21 i 9p21. Do zmian związanych z umiarkowanym ryzykiem czerniaka należą: – genotyp Lys751Gln_CC/Gly156Gly_CC genu XPD; R151C, V60L, R160C, R163Q genu MC1R; N991D genu BRCA2 oraz haplotyp rs731236_A + rs1544410_T genu VDR. Wdrożenie odpowiednich programów diag­nostyczno-profilaktycznych oraz leczniczych może zmniejszyć zachorowalność i śmiertelność z powodu czerniaka. Testy genetyczne oraz analizy danych rodowodowo-klinicznych powinny być wykonywane u wszystkich osób z rozpoznanym czerniakiem, także w przypadkach z ujemnym wywiadem rodzinnym.

Malignant melanoma (MM) represents one of the most aggressive neoplasms and its frequency is rapidly increasing. Familial aggregations of this malignancy are present in around 3-15% of all cases. CDKN2A is the major “high-risk” MM susceptibility gene. Recently new selection criteria for CDKN2A genetic assessment of patients – the so-called mnemonic “guideline of three” – have been proposed: 1) individuals with three or more primary melanomas, 2) three or more melanomas among first or second degree relatives, 3) presence of three or more cases of melanoma and/or pancreatic cancer on the same side of the family. In the Polish population a common CDKN2A variant (A148T) significantly increases melanoma risk regardless of the cancer family history. A recent multi-centre genome-wide association study identified three loci strongly associated with melanoma risk: 16q24, 11q14-q21, 9p21. The list of mutations/polymorphisms which are believed to be associated with moderate MM risk includes: Lys751Gln_CC/Gly156Gly_CC of the XPD gene; R151C, V60L, R160C, R163Q of the MC1R gene; N991D of the BRCA2 gene and haplotype rs731236_A + rs1544410_T of the VDR gene. Appropriate management may reduce morbidity and mortality. Genetic testing and clinical evaluation should be performed, and family history should be obtained in all patients affected with MM, including those with apparently sporadic tumours.