Edukacja zdrowotna w cukrzycy typu 1

Dzieci i młodzież chorujące na cukrzycę typu 1 są narażone na ostre i przewlekłe powikłania, które pojawiają się nagle i są bezpośrednim
zagrożeniem życia. Przewlekle powikłania przebiegają początkowo bezobjawowo i są długotrwałe, stanowiąc główną przyczynę inwalidztwa
i skrócenia życia chorych. Edukacja zdrowotna pełni nie tylko rolę wspomagającą leczenie, ale także jest jednym z podstawowych
elementów terapii cukrzycy. Łączy wszystkie czynniki, które wpływają na prawidłowy i optymalny proces leczenia. Należą do nich czynniki
zależne od zespołu terapeutycznego, takie jak realizacja właściwego protokołu leczenia i szeroko pojętej opieki pielęgniarskiej. Od pacjenta
i jego rodziny zależy właściwe przestrzeganie diety, samokontrola oraz podejmowanie kontrolowanego wysiłku fizycznego. Według
Joslin, twórcy współczesnej diabetologii, „chorzy, którzy wiedzą najwięcej o specyfice cukrzycy, żyją najdłużej”. Dobrze przeprowadzona
edukacja umożliwia wyrównanie metaboliczne cukrzycy, zapobiega wystąpieniu ostrych i przewlekłych powikłań. W niniejszej pracy przedstawiono
podział, cele, wskazania, zalety i wady edukacji indywidualnej, grupowej i samokształcenia oraz omówiono klasyfikację metod
nauczania i środków dydaktycznych. Opisano zasady, którymi powinien się kierować każdy edukator, oraz podkreślono znaczenie czynników
wpływających na przebieg procesu edukacji i jej wynik.

Problemy Pielęgniarstwa 2011; 19 (3): 411–415

Children and adolescents suffering from diabetes type 1 are exposed to acute and chronic complications. Acute complications occur
suddenly and are a direct threat to life. Chronic complications run initially asymptomatic and are long acting major cause of disability and
reduce the life of patients. Education is considered today not only as supportive treatment, but also as one of the cornerstones of therapy
for diabetes. It combines all the factors that affect the proper and optimal healing process. These include factors dependent on the therapeutic
team, such as the implementation of appropriate treatment protocol and the wide concept of nursing care. Appropriate diet, selfcontrol
and taking exercise depend on the patient and his family. According to Joslin, the founder of modern diabetology, ‘the more the sick
know about the specifics of diabetes, the longer they live’. Well-conducted education provides glycemic control, prevents the occurrence
of acute and chronic complications. The work presents the classification, objectives, indications, advantages and disadvantages of individual
and group education as well as self-education and discusses the classification of teaching methods and teaching aids. It shows principles
which should guide every educator, and stresses the importance of the factors affecting the educational process and its outcome.

Nursing Topics 2011; 19 (3): 411–415