123RF
Kliniczne znaczenie tkliwości stawów w chorobach zapalnych stawów
Redaktor: Iwona Konarska
Data: 30.06.2021
Źródło: Gessl I, Popescu M, Schimpl V i wsp. Role of joint damage, malalignment and inflammation in articular tenderness in rheumatoid arthritis, psoriatic arthritis and osteoarthritis. Ann Rheum Dis. 2021 Jul;80(7):884-890.
Działy:
Doniesienia naukowe
Aktualności
Objawem zapalenia stawów w RZS i ŁZS jest ból, obrzęk oraz sztywność stawów. W patomechanizmie choroby kluczową rolę odgrywa zapalenie błony maziowej (synovitis), które powoduje niszczenie tkanki kostnej i chrzęstnej dając obraz radiologicznej destrukcji stawu. Stan zapalny w tych chorobach ma charakter uogólniony (w surowicy krwi odnotowuje się wzrost poziomu cytokin prozapalnych i innych parametrów stanu zapalnego).
W chorobie zwyrodnieniowej stawów (ChZS), która jest bardzo często przyczyną bólu stawów dominuje proces uszkodzenia, destrukcji powierzchni stawowej, aczkolwiek badania wskazują również na obecność miejscowego, raczej ograniczonego stanu zapalnego wywołanego czynnikami mechanicznymi.
W badaniu fizykalnym, w diagnostyce jak i w ocenie aktywności zapalenia stawów (ZS), rutynowo ocenianie są objawy zapalenie stawów, takie jak ból oraz obrzęk. Obrzęk stawu odzwierciedla przerost, stan zapalny błony maziowej. Obecność tkliwości w mniejszym stopniu koreluje z obrazem zapalenia stawu (na przykład weryfikowanym z obrazem ultrasonograficznym). Ból stanowi bardzo ważny element oceny aktywności ZS, w skali DAS28 waga liczby bolesnych stawów jest większa niż stawów obrzękniętych, jest to ważny element kryteriów remisji choroby, a także parametr skuteczności terapii w badaniach klinicznych.
U chorych z rozpoznaniem ŁZS (n=31), RZS (34) i ChZS (n=30) dokonano oceny stawów rąk i nadgarstków w badaniach fizykalnym (tkliwość i obrzęk), ultrasonograficznym (cechy synovitis w skali szarości oraz Power Doppler) i radiologicznym (zwężenie szpary stawowej, nadżerki, osteofity, nieprawidłowe ustawienie). Obecność tkliwości stawów (staw bolesny, nieobrzęknięty) nie korelowała z objawami synovitis w badaniu ultrasonograficznym. Wyjątek stanowili chorzy z ŁZS i RZS we wczesnym stadium choroby (czas trwania poniżej dwóch lat), gdzie tkliwość stawów związana była z aktywnością zapalną w ocenie ultrasonograficznej Power Doppler. W ChZS obecność tkliwości stawów bez obrzęku korelowała z obecnością osteofitów. Niezależnie od rozpoznania wykazano zależność zmian radiograficznych z występowaniem stawów bolesnych i nieobrzękniętych. Co ciekawe, w stawach obrzękniętych ich tkliwość nie miała związku ze zmianami radiograficznym.
W trakcie badania fizykalnego należy zwrócić uwagę, iż tkliwość stawu (bez jego obrzęku) nie zawsze świadczy o aktywnym zapaleniu stawów. U osób we wczesnym stadium choroby zapalnej stawów obecność tkliwości stawu (mimo braku obrzęku) może świadczyć o zapaleniu błony maziowej, zwłaszcza wobec braku zmian radiograficznych w tym stawie.
Opracowanie: dr Ewa Morgiel
W badaniu fizykalnym, w diagnostyce jak i w ocenie aktywności zapalenia stawów (ZS), rutynowo ocenianie są objawy zapalenie stawów, takie jak ból oraz obrzęk. Obrzęk stawu odzwierciedla przerost, stan zapalny błony maziowej. Obecność tkliwości w mniejszym stopniu koreluje z obrazem zapalenia stawu (na przykład weryfikowanym z obrazem ultrasonograficznym). Ból stanowi bardzo ważny element oceny aktywności ZS, w skali DAS28 waga liczby bolesnych stawów jest większa niż stawów obrzękniętych, jest to ważny element kryteriów remisji choroby, a także parametr skuteczności terapii w badaniach klinicznych.
U chorych z rozpoznaniem ŁZS (n=31), RZS (34) i ChZS (n=30) dokonano oceny stawów rąk i nadgarstków w badaniach fizykalnym (tkliwość i obrzęk), ultrasonograficznym (cechy synovitis w skali szarości oraz Power Doppler) i radiologicznym (zwężenie szpary stawowej, nadżerki, osteofity, nieprawidłowe ustawienie). Obecność tkliwości stawów (staw bolesny, nieobrzęknięty) nie korelowała z objawami synovitis w badaniu ultrasonograficznym. Wyjątek stanowili chorzy z ŁZS i RZS we wczesnym stadium choroby (czas trwania poniżej dwóch lat), gdzie tkliwość stawów związana była z aktywnością zapalną w ocenie ultrasonograficznej Power Doppler. W ChZS obecność tkliwości stawów bez obrzęku korelowała z obecnością osteofitów. Niezależnie od rozpoznania wykazano zależność zmian radiograficznych z występowaniem stawów bolesnych i nieobrzękniętych. Co ciekawe, w stawach obrzękniętych ich tkliwość nie miała związku ze zmianami radiograficznym.
W trakcie badania fizykalnego należy zwrócić uwagę, iż tkliwość stawu (bez jego obrzęku) nie zawsze świadczy o aktywnym zapaleniu stawów. U osób we wczesnym stadium choroby zapalnej stawów obecność tkliwości stawu (mimo braku obrzęku) może świadczyć o zapaleniu błony maziowej, zwłaszcza wobec braku zmian radiograficznych w tym stawie.
Opracowanie: dr Ewa Morgiel
