Nadwrażliwość alergiczna i niealergiczna na antybiotyki. Wytyczne Sekcji Nadwrażliwości na Leki Polskiego Towarzystwa Alergologicznego

Popularność rozpoznania „alergia na penicylinę” jest zjawiskiem niepokojącym i kosztownym. Wynika z mylenia pojęć: 1) nadwrażliwość, 2) uczulenie, 3) alergia. Prowadzi do nieuzasadnionego wykluczania z terapii wszystkich antybiotyków β-laktamowych i zastępowania ich antybiotykami z innych grup, które okazują się droższe i bardziej toksyczne. W myśl współczesnych wytycznych europejskich i amerykańskich rozpoznanie swoistej nadwrażliwości na antybiotyk powinno poprzedzać rozpoznanie jej patomechanizmu. Stąd szczególne znaczenie szacowania prawdopodobieństwa zależności przyczynowo-skutkowej między zdarzeniami, na które składają się: 1) podanie (użycie) podejrzanego antybiotyku; 2) niepokojące objawy kojarzone z reakcją nadwrażliwości. Identyfikacja czynnika lub substancji wyzwalającej takie objawy jest równoznaczna z rozpozna­niem swoistej reakcji nadwrażliwości. Kolejnym etapem są działania służące rozpoznaniu IgE-zależnego lub IgE-niezależnego (nadwrażliwość alergiczna), lub innego (nadwrażliwość niealergiczna) mechanizmu reakcji. Podejrzewając nadwrażliwość alergiczną, odwołujemy się do technik wykrywania uczuleń. Ograniczona czułość i swoistość sprawiają, że w praktyce polegamy na testach służących wykrywaniu uczuleń IgE-zależnych na penicyliny i cefalosporyny. Oszacowane wartości predykcyjne testów skórnych powodują, że rozpoznając IgE-zależną nadwrażliwość alergiczną na penicylinę lub cefalosporynę, typujemy bezpieczny antybiotyk zastępczy. Ułatwiają to przedstawione w tym opracowaniu algorytmy. Alternatywą dla penicyliny lub cefalosporyny okazuje się zazwyczaj cefalosporyna, penicylina lub inny antybiotyk β-laktamowy. Nie mniejsze znaczenie ma poprawa jakości diagnostyki reakcji IgE-niezależnych oraz innych niepożądanych reakcji typu B na antybiotyki β-laktamowe i z innych grup. Decyzje dotyczące doboru bezpiecznego leku zastępczego czy też tzw. desensytyzacji pozostają w gestii lekarza prowadzącego. Uważamy, że wprowadzenie proponowanych procedur w kilku współpracujących ze sobą ośrodkach krajowych przyczyni się do poprawy jakości rozpoznań i bezpieczeństwa realizowanych w nich procedur.

The popularity of “allergy to penicillin” is an unsettling and expensive phenomenon. It results from the confusion of concepts: (1) hypersensitivity; (2) sensitisation; (3) allergy. It leads to unjustified exclusion from therapy of all β-lactam antibiotics and replacement with antibiotics of other groups that turn out to be more expensive and more toxic. According to contemporary European and American guidelines, the recognition of a specific hypersensitivity to an antibiotic should precede the diagnosis of its pathomechanism. Hence the particular importance of estimating the probability of causality between events that consist of: (1) the application/use of a suspect antibiotic; (2) disturbing symptoms associated with a hypersensitivity reaction. Identification of the factor/substance triggering such symptoms is synonymous with the recognition of a specific hypersensitivity reaction. The next step is identification of IgE-dependent or IgE-independent (allergic hypersensitivity) or other (non-allergic hypersensitivity) reaction mechanism. Suspecting allergic hypersensitivity, we refer to sensitization of detection techniques. The limited sensitivity and specificity mean that in practice we rely on tests for the detection of IgE-dependent allergens for penicillins and cephalosporins. The estimated predictable values of skin tests mean that by identifying IgE-dependent allergic hypersensitivity to penicillin or cephalosporin, we select a safe alternative antibiotic. This is facilitated by the algorithms presented in this paper. An alternative to penicillin or cephalosporin usually is another penicillin, cephalosporin or other β-lactam antibiotic. It is not less important to improve the quality of the diagnosis of IgE-independent reactions and other adverse B-type reactions to β-lactam antibiotics and other groups. Decisions relating to the selection of a safe alternative medicine, or the so-called desensitisation remain at the discretion of the attending physician. We believe that the introduction of proposed procedures in several cooperating domestic centers will contribute to the improvement of the quality of diagnoses and the security of procedures implemented.