Naproksen – multifunkcjonalny niesteroidowy lek przeciwzapalny

Wstęp

Naproksen to multifunkcjonalny niesteroidowy lek przeciwzapalny (NLPZ) sprawdzony w praktyce klinicznej w szerokim zakresie wskazań, ale aktualne badania ukazują także nowe oblicza tego popularnego leku. Dotychczasowe badania kliniczne, meta­analizy oraz przeglądy systematyczne potwierdziły skuteczność i bezpieczeństwo naproksenu jako środka przeciwbólowego i przeciwzapalnego u chorych z różnorodnymi zespołami bólowymi w układzie mięśniowo-szkieletowym, a także jako środka przeciwgorączkowego u chorych z gorączką infekcyjną i nieinfekcyjną. Nowe oblicze leku pokazały rozpoczęte w latach 90. badania eksperymentalne u zwierząt laboratoryjnych. Potwierdziły one skuteczność naproksenu w hamowaniu replikacji wirusa grypy, co być może zmieni obraz tej molekuły w praktyce klinicznej. Naproksen ze względu na swój mechanizm cyklooksygenazowy jest NLPZ wielozadaniowym, gdyż zapewnia chorym skuteczne i stabilne działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe.

Naproksen – farmakologia kliniczna

Naproksen jest pochodną kwasu propionowego stosowaną w praktyce klinicznej od 1976 r., początkowo jako lek na receptę, a od 1994 r. także bez recepty. Działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie i przeciwgorączkowo przez nieselektywne i odwracalne hamowanie izoform cyklooksygenazy COX-1 i COX-2. Po jednorazowym podaniu zahamowanie aktywności cyklooksygenaz jest zrównoważone i wynosi 95% dla COX-1 oraz 71% dla COX-2 [1]. Poprzez hamowanie COX-1 napro­ksen wykazuje efekt przeciwpłytkowy podobny do kwasu acetylosalicylowego (acetylsalicylic acid – ASA), natomiast w przeciwieństwie do ASA jest to efekt odwracalny. Naproksen jest pochodną kwasową o pKa 4,15, dlatego w środowisku kwaśnym (np. w miejscu stanu zapalnego) występuje głównie w formie niezjonizowanej. Tym samym szybko przechodzi przez błony komórkowe do wnętrza komórki, gdzie hamuje COX-2 i kumuluje się w tkankach objętych stanem zapalnym [2].
W badaniach eksperymentalnych i klinicznych wykazano także, że naproksen ma liczne działania poza­cyklooksygenazowe, które mogą się przyczyniać do efektu przeciwbólowego, przeciwzapalnego i przeciwgorączkowego obserwowanego w różnych zespołach chorobowych [3–7]:
• hamowanie uwalniania cytokin prozapalnych TNF- i IL-6 z uszkodzonych komórek,
• chondroprotekcja – zmniejszenie aktywności metaloproteinaz i katabolizmu chrząstki, zahamowanie degradacji chrząstki w modelu septycznego zapalenia stawu,
• zmniejszenie...


View full text...