Nieswoiste zapalenia jelit: tak dla szczepień
Autor: Mariusz Bryl
Data: 29.06.2016
Źródło: MK/MB
Przy rozpoznaniu nieswoistych zapaleń jelit NZJ lekarz powinien sprawdzić historię szczepień pacjenta, szczególnie dzieci. Podawane leki na to schorzenie upośledzają odporność oraz wzrasta ryzyko zachorowań na choroby zakaźne. Już po włączeniu immunosupresji nie można chorym podawać szczepionek żywych, uczulał prof. Jacek Wysocki z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.
Jak podkreślał prof. Wysocki, w przewlekłym leczeniu NZJ stosuje się leki przeciwzapalne, immunosupresyjne, kortykosteroidy, antymetabolity, leki biologiczne przez co chorzy wykazują niedobory odporności. Przebieg NZJ jest zwykle cięższy u dzieci niż u dorosłych.
Profesor przytoczył badania włoskie z 1998 roku prowadzone na blisko 600 chorych, w tym 163 z przewlekłym WZW B i 432 z przewlekłym WZW C., którzy byli obserwowani przez 7 lat. 27 z tych chorych zaraziło się w tym czasie WZW A. 7 chorych z WZW C miało piorunujący przebieg WZW a, a 6 z nich zmarło. Szczepienia są więc zalecane.
NZJ są związane z podwyższonym ryzykiem rozwoju zakażeń. Jednak, aby ich zaszczepić konieczna jest wiedza w jaki sposób można to uczynić. Z grupy wszystkich chorych powinni zostać wyodrębnieni ci z immunosupresją. Należy także pamiętać, że pacjent z NZJ i niedożywiony jest także w immunosupresji.
Czy szczepionki są rzeczywiście immunogenne, czyli czy rzeczywiście wzbudzają odporność? Z badań dotyczących dzieci i szczepionek przeciw grypie wynika, że jak najbardziej. Szczepionki są bezpieczne i immunogenne. Odnośnie szczepionki przeciw WZW A, Szczepionka przeciwko WZW A w dwóch badaniach 97-100 proc. dzieci z NZJ osiągnęło seroprotekcję. Nie odnotowano także istotnej różnicy w odsetku pacjentów, którzy osiągnęli protekcyjne stężenie przeciwciał, pomiędzy grupą dzieci z NZJ i grupą zdrowych. Gorsza sytuacja była w przypadku szczepionki przeciw WZW B, ale po zakończeniu całego cyklu szczepienia serokonwersję osiągnęło 85 proc. chorych z NZJ wobec 96 proc. w grupie kontrolnej. Szczepienia przeciw WZW można prowadzić w trakcie leczenia biologicznego.
Czy szczepionki są bezpieczne? Najpierw należy pomyśleć o chorobie, przeciwko której ma zostać podana szczepionka. Należy pamiętać, że u osób poddanych immunosupresji – możliwe są rozsiane postacie zakażenia (zapalenie wątroby, zapalenie płuc, zapalenie mózgu), kortykosteroidy, tiopuryny, anty-TNF – zwiększają ryzyko zakażenia. Przed rozpoczęciem terapii immunosupresyjnej konieczne zebranie wywiadu dotyczącego przebycia ospy wietrznej – jeśli jest negatywny, oznaczenie specyficznych IgG (często IgG dodatnie jako wynik zakażenia subklinicznego), ponieważ nawet 11 proc. chorych nie wie, czy chorowało na ospę wietrzną. Ospa wietrzna jest szczególnie niebezpieczna w trakcie immunosupresji. Jeśli wystąpi, należy przerwać immunosupresję, podawać acyklowir doustnie a w ciężkich przypadkach dożylnie. Powrót do immunosupresji jest możliwy po przyschnięciu wykwitów ospy wietrznej. W przypadku połpaśca - jeśli nasilenie zmian nie jest duże, można rozważyć kontynuację immunosupresji łącznie z podawaniem acyklowiru. Szczepionek żywych nie można podawać w trakcie immunosupresji, stąd przed rozpoczęciem leczenia, należy pacjenta zaszczepić jeśli wywiad jest ujemny. Według zaleceń europejskich, szczepionkę można podać do 3 tygodni przed rozpoczęciem terapii immunosupresyjnej lub po upływie 3 miesięcy
po zakończeniu terapii immunosupresyjnej.
Bezpieczeństwo szczepień szczepionkami nieżywymi wykazano w wielu badaniach. Duże badania amerykańskie, brytyjskie i kanadyjskie wykazały, że podawanie żywych szczepionek nie powoduje NZJ. Problemem jest to, że ani lekarz rodzinny, ani specjalista nie czują się odpowiedzialni za zaszczepienia pacjentów, tymczasem chorzy na NZJ mają zwiększone ryzyko zakażeń pneumokokowych.
Chorzy z NZJ powinni być badani pod kątem przebycia zapalenia wątroby typu B. W momencie immunosupresji może bowiem dojść do przewlekłego zapalenia wątroby.
Profesor przytoczył badania włoskie z 1998 roku prowadzone na blisko 600 chorych, w tym 163 z przewlekłym WZW B i 432 z przewlekłym WZW C., którzy byli obserwowani przez 7 lat. 27 z tych chorych zaraziło się w tym czasie WZW A. 7 chorych z WZW C miało piorunujący przebieg WZW a, a 6 z nich zmarło. Szczepienia są więc zalecane.
NZJ są związane z podwyższonym ryzykiem rozwoju zakażeń. Jednak, aby ich zaszczepić konieczna jest wiedza w jaki sposób można to uczynić. Z grupy wszystkich chorych powinni zostać wyodrębnieni ci z immunosupresją. Należy także pamiętać, że pacjent z NZJ i niedożywiony jest także w immunosupresji.
Czy szczepionki są rzeczywiście immunogenne, czyli czy rzeczywiście wzbudzają odporność? Z badań dotyczących dzieci i szczepionek przeciw grypie wynika, że jak najbardziej. Szczepionki są bezpieczne i immunogenne. Odnośnie szczepionki przeciw WZW A, Szczepionka przeciwko WZW A w dwóch badaniach 97-100 proc. dzieci z NZJ osiągnęło seroprotekcję. Nie odnotowano także istotnej różnicy w odsetku pacjentów, którzy osiągnęli protekcyjne stężenie przeciwciał, pomiędzy grupą dzieci z NZJ i grupą zdrowych. Gorsza sytuacja była w przypadku szczepionki przeciw WZW B, ale po zakończeniu całego cyklu szczepienia serokonwersję osiągnęło 85 proc. chorych z NZJ wobec 96 proc. w grupie kontrolnej. Szczepienia przeciw WZW można prowadzić w trakcie leczenia biologicznego.
Czy szczepionki są bezpieczne? Najpierw należy pomyśleć o chorobie, przeciwko której ma zostać podana szczepionka. Należy pamiętać, że u osób poddanych immunosupresji – możliwe są rozsiane postacie zakażenia (zapalenie wątroby, zapalenie płuc, zapalenie mózgu), kortykosteroidy, tiopuryny, anty-TNF – zwiększają ryzyko zakażenia. Przed rozpoczęciem terapii immunosupresyjnej konieczne zebranie wywiadu dotyczącego przebycia ospy wietrznej – jeśli jest negatywny, oznaczenie specyficznych IgG (często IgG dodatnie jako wynik zakażenia subklinicznego), ponieważ nawet 11 proc. chorych nie wie, czy chorowało na ospę wietrzną. Ospa wietrzna jest szczególnie niebezpieczna w trakcie immunosupresji. Jeśli wystąpi, należy przerwać immunosupresję, podawać acyklowir doustnie a w ciężkich przypadkach dożylnie. Powrót do immunosupresji jest możliwy po przyschnięciu wykwitów ospy wietrznej. W przypadku połpaśca - jeśli nasilenie zmian nie jest duże, można rozważyć kontynuację immunosupresji łącznie z podawaniem acyklowiru. Szczepionek żywych nie można podawać w trakcie immunosupresji, stąd przed rozpoczęciem leczenia, należy pacjenta zaszczepić jeśli wywiad jest ujemny. Według zaleceń europejskich, szczepionkę można podać do 3 tygodni przed rozpoczęciem terapii immunosupresyjnej lub po upływie 3 miesięcy
po zakończeniu terapii immunosupresyjnej.
Bezpieczeństwo szczepień szczepionkami nieżywymi wykazano w wielu badaniach. Duże badania amerykańskie, brytyjskie i kanadyjskie wykazały, że podawanie żywych szczepionek nie powoduje NZJ. Problemem jest to, że ani lekarz rodzinny, ani specjalista nie czują się odpowiedzialni za zaszczepienia pacjentów, tymczasem chorzy na NZJ mają zwiększone ryzyko zakażeń pneumokokowych.
Chorzy z NZJ powinni być badani pod kątem przebycia zapalenia wątroby typu B. W momencie immunosupresji może bowiem dojść do przewlekłego zapalenia wątroby.
