Objawy alarmowe, czynniki ryzyka wystąpienia raka przewodu pokarmowego i gotowość do udziału w endoskopowych badaniach przesiewowych

Wstęp: Brakuje danych dotyczących gotowości polskiej populacji do poddawania się endoskopowym badaniom przesiewowym. Nie jest także znana częstość występowania objawów alarmowych związanych z przewodem pokarmowym.

Cel: Ustalenie poziomu gotowości populacji polskiej do poddania się endoskopowym badaniom przesiewowym, rozpoznanie czynników wpływających na tę decyzję oraz ustalenie częstości występowania objawów alarmowych.

Materiał i metody: Ankieta przeprowadzana wśród losowo wybranych mieszkańców miasta o średniej wielkości, zawierająca pytania dotyczące danych demograficznych, antropometrycznych, objawów alarmowych, zwyczajów żywieniowych, stosowania używek, chorób współistniejących oraz rodzinnych wywiadów raka.

Wyniki: W latach 2002–2009 przeprowadzono ankietę wśród 850 osób. Objawy alarmowe, definiowane jako chudnięcie powyżej 10 kg, ból brzucha wybudzający pacjenta w nocy, uporczywe wymioty, dysfagia, krew w stolcu, zaparcie poniżej 12 miesięcy, biegunka powyżej miesiąca i niedokrwistość, rozpoznano ogółem u 15% uczestników badania. W momencie przeprowadzania eksperymentu 52% osób z objawami alarmowymi nie miało przeprowadzonych diagnostycznych badań endoskopowych. W tej grupie niediagnozowanych pacjentów z objawami 38% nie zamierzało się w ogóle poddać diagnostyce. Mniej niż 20% ankietowanych wyraziło chęć poddania się profilaktycznemu badaniu endoskopowemu. Istotnie częściej byli to mężczyźni, osoby wykształcone, chorzy na cukrzycę, osoby z rodzinnymi wywiadami chorób nowotworowych oraz pacjenci, którzy w przeszłości mieli już wykonane jakieś badanie endoskopowe. Palacze częściej nie godzili się na badania przesiewowe. W obserwowanym okresie nie stwierdzono istotnego wzrostu gotowości do poddawania się endoskopowym badaniom przesiewowym.

Wnioski: Z uwagi na mały odsetek respondentów deklarujących gotowość do poddania się endoskopowym badaniom przesiewowym, zwłaszcza wśród osób ze współistniejącymi czynnikami ryzyka, należy położyć większy nacisk na podnoszenie świadomości społecznej odnośnie do znaczenia wczesnego wykrywania raka.

Introduction: There are no data available on the prevalence of digestive tract alarm symptoms or reflecting the readiness of the Polish population to undergo endoscopic screening for colorectal and other gastrointestinal cancers.

Aim: To determine the prevalence of alarm symptoms, readiness levels to undergo endoscopic screening for cancer and to identify decision-making factors.

Material and methods: Demographic and anthropometric data, alarm symptoms, nutritional habits, alcohol use, smoking, concomitant diseases and a family history of cancer were studied in an interview in a random sample from a middle-sized city.

Results: A total of 850 people were interviewed between 2002 and 2009. Alarm symptoms (weight loss > 10 kg, abdominal pain waking the patient up at night, persistent vomiting, dysphagia, blood in stool, constipation < 12 months, diarrhea > 1 month, anemia) were present in 15% of participants. Fifty-two percent of those with alarm symptoms had not been diagnosed before the survey, 38% had never had and still refused diagnostic endoscopic procedures. Less than 20% of all respondents declared their willingness to be screened. Readiness was significantly higher in males, diabetics, respondents with previous endoscopy and those with a family history of neoplasm, and it increased with the level of education. Smokers more often refused screening procedures. There was no significant increase in readiness for screening over the period studied.

Conclusions: Considering how small a proportion of respondents declared themselves ready for endoscopic cancer screening, even those at increased risk, more efforts should be made to raise public awareness about the importance of early detection screening.