Ocena problemów zdrowotnych pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów oraz zapotrzebowania na wsparcie i edukację zdrowotną

Wstęp. Choroba zwyrodnieniowa stawów przysparza pacjentom, szczególnie w starszym wieku, wielu problemów zarówno natury fizycznej,
psychologicznej, jak i społecznej. Priorytetowym celem opieki jest zmniejszenie dolegliwości bólowych, niepokoju, usprawnienie funkcji
stawów i ograniczenie inwalidztwa.

Cel pracy. Celem badań była identyfikacja głównych problemów zdrowotnych pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów, a także
określenie deficytu samoopieki oraz zadań opiekuńczo-pielęgnacyjnych i wychowawczych pielęgniarek.

Materiał i metody. Badaną grupę stanowiło 100 losowo wybranych pacjentów z rozpoznaną chorobą zwyrodnieniową stawów według
kryteriów ACR, leczonych stacjonarnie i ambulatoryjnie. W pracy zastosowano kwestionariusz ankiety oraz: Indeks Niesprawności HAQ-DI
(0–3), Indeks Lequesne’a (0–24), Skalę WOMAC (0–100), Wzrokowo-Analogową Skalę Oceny Bólu (0–100).

Wyniki. W badanej grupie zmiany zwyrodnieniowe dotyczyły głównie stawów kręgosłupa (51%), rąk (49%), bioder (43%) i kolan (41%).
Najbardziej dokuczliwym problemem zdrowotnym był ból (82%), który 64% respondentów odczuwało bardzo często (WOMAC A
— 56,86; ból w ruchu [VAS] — 61,14; ból w spoczynku [VAS] — 47,33; p £ 0,05). Z wiekiem wzrastało uzależnienie od pomocy innych (WOMAC
A — 79,4; WOMAC B — 84,06; WOMAC C — 86,3; Indeks Lequesne’a — 20,75; HAQ — 2,6; p £ 0,05). Ogółem 51 ankietowanych deklarowało
trwałe ograniczenia ruchomości stawów (WOMAC C — 71,48; Indeks Lequesne’a — 17,47; HAQ — 1,9; p £ 0,05). Samodzielne ćwiczenia
w domu wykonywane były rzadko. Większość respondentów (n = 65) często odczuwała stany obniżonego nastroju oraz poczucie izolacji
i ograniczenie w odgrywaniu ról społecznych.

Wnioski. Na podstawie przeprowadzonych badań i analizy wyników sformułowano wnioski wskazujące na wieloaspektowość problemów
pacjenta z chorobą zwyrodnieniową stawów, oczekiwanie pomocy w czynnościach dnia codziennego oraz deficyt wiedzy o chorobie
i jej wpływ na obniżenie umiejętności samoopieki.

Problemy Pielęgniarstwa 2011; 19 (3): 353–360

Introduction. Osteoarthritis causes a lot of physical, psychological and social problems, especially in elder patients. The main goal of
medical care is lessening pain, anxiety, improvement of joint function and limiting disablement.

Aim of the study. The aim of the study was to identify the major health problems in osteoarthritis patients; determine the deficit of self-care;
determine the nurturing, protective and educative tasks of nurse in their work with osteoarthritis patients.

Material and methods. The study group consisted of 100 randomly chosen patients with diagnosed osteoarthritis according to the ACR
criteria. The basic research tool was a survey questionnaire and Disability Index HAQ-DI (0–3), Lequesne Index (0–24), Western Ontario and
MacMaster Universities Osteoarthritis Index WOMAC (0–100), Visual-Analogue Pain Assessment Scale VAS (0–100).

Results. Symptoms of osteoarthritis concerned mainly joints of spine (51%), hands (49%), hips (43%) and knees (41%). The most unbearable
health problem was pain (82%), 64% of subjects reported pain very often (WOMAC A — 56.86, pain during movement [VAS] — 61.14,
pain during rest [VAS] — 47.33, p £ 0.05). Along with age of subjects the dependence on support of other increased (WOMAC A — 79.4,
WOMAC B — 84.06, WOMAC C — 86.3, Lequesne — 20.75, HAQ — 2.6, p £ 0.05). In total, 51 subjects reported serious, permanent impediment
of joints function and joint mobility (WOMAC C — 71.48, Lequesne — 17.47, HAQ — 1.9, p £ 0.05). Individually performed physical
exercises were rare. Most of respondents (n = 65) frequently reported low mood, sense of social isolation and limitation in fulfilling life roles.

Conclusion. In the view of performed study and analysis of results there have been formulated conclusions which indicate multi-faceted of problem of
osteoarthritis patients, the need for help in everyday activities and deficit of knowledge concerning the illness and it impact on lack of patients’ self-care.

Nursing Topics 2011; 19 (3): 353–360