PRAWO I ETYKA W MEDYCYNIE
Zasady pobierania i przeszczepiania narządów i tkanek do transplantacji w ujęciu Europejskiej Konwencji Bioetycznej

Transplantacje są bezpieczną, skuteczną, czasami wręcz jedyną metodą leczenia chorych ze schyłkową niewydolnością narządów. Głównym problemem tej dziedziny medycyny jest niedobór narządów występujący zarówno w Polsce, jak i w Europie. Przykładowo, w krajach UE liczba przeszczepionych narządów jest bardzo różna, waha się od 5–70 na milion populacji. W Polsce w roku 2008 przeszczepiono narządy pobrane od 428 dawców, co stanowi 11,2 na milion populacji [1].
Narządy niezbędne do transplantacji mogą pochodzić od dawcy żyjącego lub zmarłego w zależności od rodzaju przeszczepu. W Austrii i Hiszpanii przeważają przeszczepy od dawców zmarłych, natomiast w krajach skandynawskich dominują przeszczepy ex vivo. Najbardziej jednak pożądaną formą w większości krajów świata jest dawstwo altruistyczne od dawców nie tylko niespokrewnionych genetycznie, ale także emocjonalnie, takich, którzy wyrażają zgodę na oddanie narządów, tkanek nieznanemu sobie biorcy [1].
Problematyka transplantacji została uregulowana w rozdziale VI Europejskiej Konwencji Bioetyczej [2] zatytułowanym ”Pobieranie narządów i tkanek od żyjących dawców dla celów transplantacji”, natomiast regulacja pośmiertnego dawstwa została zawarta w Protokole Dodatkowym do EKB.
Obydwie regulacje prawne posługują się pojęciem ”dawcy”. Dawcą jest żywy człowiek lub zwłoki ludzkie, od których pobiera się komórki, tkanki i narządy [3]. Jest to definicja bardzo ogólna, jej uściślenie znajduje się w corocznie wydawanym biuletynie Poltransplantu, zgodnie z którym należy
wyróżnić dawców potencjalnych, prawdopodobnych, z przyzwoleniem na pobranie, rzeczywistych, wreszcie dawców wykorzystanych.
Dawca prawdopodobny to osoba z ciężkim pierwotnym lub wtórnym uszkodzeniem mózgu bez bezwzględnych przeciwwskazań do pobrania narządów. Jak zauważył Z. Religa [4], jest to jedna (obok ofiar wypadków drogowych) z dwóch zasadniczych grup dawców organów. Osoby takie cierpią najczęściej na tętniaka mózgu. Niestety, tylko niewielka część tych osób jest zgłaszana do Poltransplantu.
Dawca potencjalny to osoba z rozpoczętą (lub wysuniętym podejrzeniem śmierci mózgu, ang. possible death brain) lub ukończoną procedurą rozpoznania śmierci mózgu (ang. confimed death brain) bez medycznych przeciwwskazań do pobrania narządów. Po stwierdzonej śmierci pnia mózgu przez komisję złożoną z: neurochirurga, anestezjologa oraz lekarza medycyny sądowej, sprawdza się wpisy w CRS [5]...


View full text...