Podstawowe zasady dezynfekcji oraz postępowania medycznego u chorych z ranami przewlekłymi podczas udzielania świadczeń pozaszpitalnych w czasie pandemii COVID-19. Konsensus Polskiego Towarzystwa Leczenia Ran

Pandemia COVID-19 nakłada na nas obowiązek minimalizowania ryzyka transmisji infekcji wywołanych wirusem SARS-CoV-2. Z uwagi na konieczność ograniczania kontak­tów z pacjentami przebywającymi w domach ważne jest umożliwienie przeprowadzania wizyt i udzielania porad lekarskich i pielęgniarskich z wykorzystaniem systemów teleinformatycznych lub innych systemów łączności, o ile czasowe zaniechanie świadczeń wykonywanych osobiście w domu pacjentów nie zagraża pogorszeniem stanu zdrowia podopiecznych. Dotyczy to szczególnie pacjentów z ranami, którzy wymagają częstszych niż inni wi­zyt. Nowoczesne systemy przekazu informacji mogą zwiększyć szanse na wygojenie ran poprzez umożliwienie teoretycznie nieograniczonej liczby wizyt, a w obecnej dobie w istotny sposób ograniczyć ryzyko rozprzestrzeniania się wirusa SARS-CoV-2 i ułatwiać izolację osób mogących zarażać wirusem innych, a także rozwiewać obawy podopiecznych dotyczące ich sytuacji zdrowotnej. Należy bezwzględnie pamiętać o indywidualnym po­dejściu do każdego pacjenta, mając na uwadze dane związane z dynamicznymi zmiana­mi sytuacji epidemiologicznej.

Zmniejszenie ryzyka zakażenia krzyżowego przez chorych wymagających opieki medycznej

Wizyta domowa

Planowanie wizyty

Każda planowana wizyta domowa powinna być poprzedzona kontaktem telefonicznym i przeprowadzeniem wywiadu epidemiologicznego dotyczącego wirusa SARS-CoV-2 w celu oceny ryzyka COVID-19 i podjęcia ostatecznej decy­zji o wizycie domowej lub w gabinecie. Wywiad powinien obejmować najistotniej­sze informacje:

– Czy w okresie ostatnich 14 dni ktoś z domowników przebywał w rejonie transmisji koronawirusa? (lista krajów jest publikowana codziennie na stronie www.gis.gov.pl)

– Czy w okresie ostatnich 14 dni pacjent miał kontakt z osobą, u której zostało potwierdzone zakażenie koronawirusem?

– Czy u pacjenta (lub u osób wspólnie z nim mieszkających) występują następujące objawy: gorączka powyżej 38°C, uporczywy kaszel, uczucie duszności? U pacjentów pozostających w kwarantannie, izolowanych w warunkach domowych należy odstąpić od udzielenia świadczenia i przeprowadzić konsultację zdalnie, o ile czasowe zaniechanie świadczeń wykonywanych osobiście nie zagraża pogorszeniem stanu zdrowia podopiecznych.

Zasady postępowania podczas wizyty domowej

– Należy uzyskać od pacjenta świadomą zgodę na przeprowadzenie wizyty pielęgniarki/położnej w domu wraz ze zgodą na wiążące się z tym zwiększone ryzyko zakażenia COVID-19.

– Należy poinformować pacjenta o konieczności wywietrzenia pomieszczenia, w którym będzie się odbywała się wizyta (30 min przed planowaną wizytą).

– W pomieszczeniu w czasie wizyty powinien przebywać tylko pacjent, któremu udzielane jest świadczenie.

– Drzwi w pomieszczeniach powinny zostać otwarte w celu minimalizacji kontaktu z powierzchniami.

– Przed przystąpieniem do wizyty należy zdezynfekować powierzchnie, takie jak klamki, blaty itp., a przed wejściem pozostawić czerwone worki na odpady.

– Jeśli pozwalają na to warunki sanitarne, umyć ręce wodą z mydłem, a następnie je zdezynfekować.

– Personel medyczny powinien być w pełnym wyposażeniu ochronnym: fartuch, gogle/okulary medyczne/przyłbica, maseczka chirurgiczna lub przeciwwirusowa, rękawiczki, środki do dezynfekcji rąk i szybkiej dezyn­fekcji powierzchni.

– Przygotować miejsce do zmiany opatrunku poprzez położenie serwety i wyłożenie na nią potrzebnego sprzętu.

– Po zakończonej wizycie zdjąć środki ochrony w sposób bezpieczny i wyrzucić do pojemnika/worka na odpady.

– Ponownie założyć rękawiczki i zdezynfekować podręczny sprzęt me­dyczny i inne dotykane przedmioty (stetoskop, telefon, ciśnieniomierz, pieczątka, długopis).

– Po zakończonej wizycie, jeśli pozwalają na to warunki sanitarne, należy umyć ręce wodą z mydłem, a następnie je zdezynfekować.

– Podczas wizyty obowiązuje zasada „nic poniżej łokcia” (żadnych zegarków, pierścionków, bransoletek itp.), włosy powinny być upięte.

Zalecany minimalny zestaw środków ochrony indywidualnej do opieki nad pacjentami z podejrzeniem lub potwierdzonym COVID-19

– maski FFP2, FFP3 lub KN95,

– gogle/okulary medyczne/przyłbica,

– wodoodporny fartuch z długimi rękawami lub jednorazowy plastikowy fartuch,

– rękawice jednorazowe (min. 4 pary),

– worki na odpady medyczne (min. 3),

– środek do dezynfekcji rąk,

– środek do dezynfekcji powierzchni.

Wizyta w przychodni lub w gabinecie

Planowanie wizyty

W sytuacjach wymagających konsultacji bezpośredniej, aby zminimalizować ryzyko zakażenia krzyżowego, należy umówić wizytę na określoną godzinę i dostosować środki ochrony w gabinecie dla personelu medycznego i pacjenta. W widocznym miej­scu należy umieścić instruktaż, jak dezynfekować ręce i bezpiecznie zdjąć maseczkę.

Zasady postępowania podczas wizyty w przychodni lub w gabinecie

– Należy uzyskać od pacjenta świadomą zgodę na przeprowadzenie pierw­szorazowej wizyty w gabinecie oraz na wiążące się z tym zwiększone ryzyko zakażenia COVID-19.

– Pacjent po wejściu do przychodni powinien zdezynfekować ręce i założyć maseczkę jednorazową.

– Po konsultacji lekarskiej pacjent powinien wyrzucić maseczkę do specjalnie ozna­czonego kosza i zdezynfekować ręce.

– Wyposażenie personelu medycznego: kombinezon jednorazowy/far­tuch jednorazowy, maseczka z filtrem HP/maseczka chirurgiczna, gogle/przyłbica/okulary medyczne, rękawiczki jednorazowe.

– Po zbadaniu pacjenta należy zdezynfekować rękawice, zdjąć środki ochrony indywidualnej i ponownie zdezynfekować ręce.

– W gabinecie należy zdezynfekować powierzchnie (blat biurka, klamki, kozetka, krzesło itp.) oraz podręczny sprzęt (stetoskop, telefon itp.) przy użyciu preparatów do szybkiej dezynfekcji powierzchni, zgodnie z zaleceniami producenta.

– Na koniec pracy we wszystkich pomieszczeniach powinna być prze­prowadzona dezynfekcja powierzchni poziomych i pionowych (podłogi, ściany) przy użyciu środków myjąco-dezynfekujących, które są skuteczne w stosunku do bakterii, grzybów i wirusów w czasie do 5 min.

Podstawowy zestaw i zasady podczas wykonywania opatrunku

– płyn do dezynfekcji rąk na bazie etanolu o stężeniu > 70% bez zawartości glicerolu, ponieważ zmniejsza on skuteczność bójczą (zalecenia WHO),

– rękawiczki jednorazowe (jałowe/niejałowe),

– nożyczki metalowe,

– narzędzia chirurgiczne (w razie potrzeby),

– jałowa serweta/podkład,

– jałowa gaza lub inny specjalistyczny materiał oczyszczający ranę,

– przylepiec włókninowy lub opaska samoprzylepna do podtrzymania opatrunku,

– płyn do oczyszczania rany – lawaseptyk (zgodnie z Konsensusem prof. A. Kramera),

– płyn do dezynfekcji rany – antyseptyk (zgodnie z Konsensusem prof. A. Kramera),

– środki do pielęgnacji skóry niezaburzające jej integralności,

– opatrunki specjalistyczne aplikowane zgodnie z fazą gojenia rany,

– pojemnik i/lub worek na odpady medyczne.

Ważne

W celu zapobiegania wtórnym zakażeniom zaleca się wymianę rękawiczek na poszczególnych etapach zmiany opatrunku oraz każdorazową dezynfekcję rąk.

Szybka dezynfekcja powierzchni:

– gotowe preparaty na bazie alkoholu (> 60%) w postaci nasączonych chusteczek lub w rozpylaczu, gotowe preparaty na bazie kwasu nadoctowego.

Dezynfekcja narzędzi:

– środki wykorzystywane do dezynfekcji narzędzi – zarówno manualnej, jak i maszynowej – powinny spełniać kryteria, które są potrzebne do zapobiegania i likwidacji wirusa SARS-CoV-2.

Piśmiennictwo

1. Hui DS, Azhar El, Madani TA, et al. The continuing 2019-nCoV epidemie threat of novel coronaviru­ses to global health – The latest 2019 novel coronavirus outbreak in Wuhan, China. Int J Infect Dis 2020; 91: 264-266.
2. Fehr AR, Perlman S. Coronaviruses: an overview of their replication and pathogenesis. Methods Mol Biol 2015; 1282: 1-23.
3. World Health Organization (WHO). Infection prevention and control during health care when novel coronavirus (nCoV) infection is suspected. Interim guidance. 2020. WHO/2019-nCoV/IPC/v2020.1.
4. Robert Koch-lnstitut (RKI). Empfehlungen des RKI für die Hygienemaßnahmen und Infektionskontrolle bei Patienten mit Pneumonien verursacht durch ein neuartiges Coronavirus (nCoV) aus Wuhan, China. 2020. https://wvAy.rki.de/DE/Content/lnfAZ/N/Neuartiqes Coronayirus/Hygienehtml.
5. Robert Koch-lnstitut (RKI). Empfehlungen des Robert Koch-lnstitutes fur die HygienemaBnahmen und Infektionskontrolle bei Patienten mit Schwerem Akutem Respiratorischem Syndrom (SARS). 2015. https:/,1vw/.rki.de/DE/Content/lnfektyKrankenhaushyqiene/Erreqer ausgewaehlt/SARS/SARS pdf. pdf? blob=publicationFile.
6. European Committee for Standardization. European Standard EN 14885: Chemical disinfectants and antiseptics – Application of European Standards for Chemical disinfectants and antiseptics. Brussels 2018.
7. European Committee for Standardization. European Standard EN 14476: Chemical disinfectants and antiseptics – Quantitative suspension test for the evaluation of virucidal activity in the medical area – Test method and requirements (Phase 2 / Step 1). Brussels 2019.
8. COVID-19 – zapobieganie i leczenie. The First Affiliated Hospital, Zhejiang University School of Medici­ne (FAHZU). Publikacja zgodna z doświadczeniem klinicznym 2020.
9. https://nipip.pl/wp-content/uploads/2020/03/za%C5%82.4.PPE-dla-medyka.pdf.
10. Kramer A, Dissemond J, Kim S, et al. Consensus on Wound Antisepsis: Update 2018. Skin Pharmacol Physiol 2018; 31: 28-58.