Profil „gorących” i „zimnych” funkcji wykonawczych u młodych kobiet z diagnozą anoreksji i bulimii psychicznej

Funkcje wykonawcze (executive functions – EF) pozwalają na ukierunkowane i celowe działanie człowieka. Cechują się wieloaspektową, obligatoryjną i uporządkowaną organizacją. Obejmują takie aspekty, jak planowanie, zdolność przełączania się, kontrola hamowania czy umiejętność podejmowania adekwatnych decyzji. Z uwagi na charakterystykę objawów anoreksji (anorexia nervosa – AN) i bulimii psychicznej (bulimia nervosa – BN), które obejmują sztywne czy impulsywne zachowania służące kontroli lub utracie masy ciała, postanowiono sprawdzić sprawność wykonawczą młodych kobiet z diagnozą AN i BN. Na podstawie przeglądu metaanaliz zauważono, że wyniki uzyskiwane przez badaczy są różne. Dostępne są prace, które dowodzą trudności w tym zakresie u osób chorujących na anoreksję i bulimię psychiczną, oraz takie, których wyniki im przeczą. Istotnym czynnikiem w rozwoju zaburzeń odżywiania są emocje, dlatego zainspirowano się koncepcją „gorących” i „zimnych” EF. Pierwsze są uruchamiane w sytuacji wzbudzającej emocje lub napięcie między natychmiastową a odroczoną gratyfikacją, natomiast drugie w sytuacji neutralnej emocjonalnie. W grupie kryterialnej (n = 15) i kontrolnej (n = 19) porównano poziom EF za pomocą trzech testów neuropsychologicznych: Kolorowego testu połączeń, Testu wieży londyńskiej i eksperymentalnej wersji Iowa Gambling Task. Profil EF kobiet z AN i BN był nieharmonijny – najczęściej przejawiały one deficyty przełączania się i planowania, z kolei w zadaniach, w których oceniano czas wykonania, uzyskiwały wyniki zbliżone do kobiet zdrowych. Poznanie EF osób z AN i BN pozwoli lepiej zrozumieć czynniki wpływające na rozwój i utrzymywanie się objawów, co może skutkować wzrostem efektywności leczenia.

Executive functions (EF) is an umbrella term used for cognitive processes, such as planning, set-shifting, inhibition or decision making. EF enables people to have goal-oriented and purposeful activity. Anorexia (AN) and bulimia nervosa (BN) are characterized by rigid and impulsive behaviors, whose purpose is to control/lose weight. The aim of the study was to examine EF in young women with AN and BN. The results of EF studies in this group are inconsistent; some authors report deficits in executive functioning and others do not. Due to the described role of emotion in development of eating disorders, we used the conception of hot and cool EF. The first EF are triggered in a situation that evokes emotions or tension between immediate and delayed gratification, while the second are triggered in an emotionally neutral situation. Women with ED (n = 15) were compared to healthy controls (n = 19) using neuropsychological tasks: the Color Trails Test, the Tower of London and the experimental version of the Iowa Gambling Task. The profile of executive functions in ED patients was nonharmonic. Relative to the HC, they performed worse in set shifting ability and had difficulties with planning. In tasks based on operation time they performed similarly to the healthy group. Exploration of executive functioning in women with eating disorders may contribute to successful treatment of ED because of better understanding of the development of this illness.