Rituximab w leczeniu śródmiąższowej choroby płuc w przebiegu twardziny układowej
Autor: Alicja Kostecka
Data: 09.01.2019
Źródło: AK/Intravenous cyclophosphamide vs rituximab for the treatment of early diffuse scleroderma lungdisease: open label, randomized, controlled trial. Rheumatology (Oxford). 2018 Dec 1;57(12):2106-2113
Mimo postępu związanego z wprowadzeniem nowych leków w reumatologii, możliwości leczenia twardziny układowej (TU) są nadal ograniczone. W terapii jednego z głównych narządowych powikłań choroby – jakim jest śródmiąższowa choroba płuc – głównym lekiem pozostaje nadal cyklofosfamid (CF), coraz więcej danych związanych jest też ze stosowaniem mykofenolanu mofetilu. Wyniki badania bezpośrednio porównującego – CF i rituximab (RTX) wskazują, że ten ostatni zarówno pod względem efektywności jak i profilu bezpieczeństwa, może stać się obiecująca opcją terapeutyczną.
W badaniu head-to-head wzięło udział 60 chorych z uogólnioną postacią TU (anty-Scl-70 pozytywni) z zajęciem skóry i potwierdzonym w badaniu HRCT i badaniach czynnościowych zajęciem płuc. Chorych losowo przydzielono do jednej z dwóch grup – w jednym z ramion badania stosowano CF w dawce 500mg/m2 p.c. we wlewach dożylnych podawanych co miesiąc, w drugim RTX podawany według protokołu 1000mg w dniach 1. i 15. Pierwotny punkt końcowy badania stanowiła ocena FVC(%) po 6 miesiącach (24 tydzień). Drugorzędowy punkt końcowy stanowiła ocena po 6 miesiącach: zmiany w zakresie FVC(L), ocena zmian skórnych w zmodyfikowanej skali Rodnana (mRSS), test 6-minutowego marszu (6-MWT), wskaźnik Medsgera oraz wystąpienie lub pogorszenie istniejącego nadciśnienia płucnego ocenianego kryteriami echokardiograficznymi. Średnia wieku w badanej populacji wynosiła 36 lat, a czas trwania choroby 24 miesiące. Średnia dawka kumulacyjna CF wynosiła w przeliczeniu na pacjenta 3,9g. W obu grupach u 25 spośród 30 chorych wykazano ponad 20% zajęcie płuc w badaniu HRCT. Obraz zmian śródmiąższowych w HRCT obejmował – niespecyficzne śródmiąższowe zapalenie płuc u 48/60, włókiennie/ obraz plastra miodu u 2/60, oraz typ mieszany u 10/60.
W grupie leczonej RTX istotnie statystycznie więcej pacjentów uzyskało poprawę w zakresie FVC(%) – 26,7%, 8/30 vs 6,7%, 2/30. Wzrost w zakresie FVC(%) był większy wśród leczonych RTX niż w przypadku leczonych CF. Odsetek chorych u których obserwowano pogorszenie w FVC był podobny w obu grupach (3%). U chorych leczonych RTX obserwowano ponadto poprawę zakresie wszystkich analizowanych drugorzędowych punktów końcowych. W grupie leczonej CF poprawę obserwowano tylko w zakresie mRSS i wskaźnika Medsgera. Przy czym poprawa w zakresie mRSS była istotniejsza u leczonych RTX (-9,67 vs -5,5). Profil bezpieczeństwa RTX był korzystniejszy – w grupie chorych otrzymujących RTX obserwowano mniej działań niepożądanych, za wyjątkiem łagodnych reakcji związanych z podaniem leku (3/30). Ogólnie w całej populacji odnotowano 2 przypadki zgonów – w przebiegu ciężkiego nadciśnienia płucnego i twardzinowej kryzy nerkowej. Wszystkie poważne działania niepożądane, w tym te wymagające hospitalizacji, wystąpiły w ramieniu leczonym CF.
Autorzy badania zwracają uwagę na fakt, że obserwowany korzystny efekt leczenia może po części wynikać z doboru grupy badanej – grupa homogenna, młodych chorych, z krótkim okresem trwania choroby. Dlatego konieczne są dalsze badania dotyczące oceny skuteczności terapii RTX w TU.
W grupie leczonej RTX istotnie statystycznie więcej pacjentów uzyskało poprawę w zakresie FVC(%) – 26,7%, 8/30 vs 6,7%, 2/30. Wzrost w zakresie FVC(%) był większy wśród leczonych RTX niż w przypadku leczonych CF. Odsetek chorych u których obserwowano pogorszenie w FVC był podobny w obu grupach (3%). U chorych leczonych RTX obserwowano ponadto poprawę zakresie wszystkich analizowanych drugorzędowych punktów końcowych. W grupie leczonej CF poprawę obserwowano tylko w zakresie mRSS i wskaźnika Medsgera. Przy czym poprawa w zakresie mRSS była istotniejsza u leczonych RTX (-9,67 vs -5,5). Profil bezpieczeństwa RTX był korzystniejszy – w grupie chorych otrzymujących RTX obserwowano mniej działań niepożądanych, za wyjątkiem łagodnych reakcji związanych z podaniem leku (3/30). Ogólnie w całej populacji odnotowano 2 przypadki zgonów – w przebiegu ciężkiego nadciśnienia płucnego i twardzinowej kryzy nerkowej. Wszystkie poważne działania niepożądane, w tym te wymagające hospitalizacji, wystąpiły w ramieniu leczonym CF.
Autorzy badania zwracają uwagę na fakt, że obserwowany korzystny efekt leczenia może po części wynikać z doboru grupy badanej – grupa homogenna, młodych chorych, z krótkim okresem trwania choroby. Dlatego konieczne są dalsze badania dotyczące oceny skuteczności terapii RTX w TU.
