eISSN: 2391-6052
ISSN: 2353-3854
Alergologia Polska - Polish Journal of Allergology
Bieżący numer Archiwum Artykuły zaakceptowane O czasopiśmie Suplementy Zeszyty specjalne Rada naukowa Bazy indeksacyjne Prenumerata Kontakt Zasady publikacji prac Opłaty publikacyjne Standardy etyczne i procedury
Panel Redakcyjny
Zgłaszanie i recenzowanie prac online
4/2022
vol. 9
 
Poleć ten artykuł:
Udostępnij:
Artykuł przeglądowy

Rozpoznanie anafilaksji w nowej Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-11

Olga Branicka
1
,
Lesia Rozłucka
1
,
Radosław Gawlik
1

  1. Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Alergologii i Immunologii Klinicznej, Śląski Uniwersytet Medyczny, Katowice, Polska
Alergologia Polska – Polish Journal of Allergology 2022; 9, 4: 226–230
Data publikacji online: 2022/12/08
Plik artykułu:
Pobierz cytowanie
 
Metryki PlumX:
 

Wprowadzenie

Anafilaksja należy do najgroźniejszych chorób alergicznych. Jest to uogólniona reakcja alergiczna lub reakcja nadwrażliwości, która potencjalnie zagraża życiu i może prowadzić do zgonu [1–3], dlatego trudno określić jej występowanie. Dostępne analizy epidemiologiczne na temat anafilaksji są nieprecyzyjne oraz niemiarodajne, w większości przypadków zaniżając statystyki. Prawidłowo zebrane dane epidemiologiczne są niezbędnym elementem planowania służby zdrowia w większości krajów, w tym określania priorytetów w zakresie zmniejszania zachorowalności i umieralności. W przypadku anafilaksji istnieje jednak tylko ograniczona liczba populacyjnych badań epidemiologicznych dotyczących śmiertelności, zwłaszcza w krajach o niskim i średnim dochodzie, między innymi Wielkiej Brytanii [4], Francji [5, 6], Stanach Zjednoczonych [7] i Australii [8]. Wszystkie badania podkreślają, że wyniki mogą być nieprecyzyjne i zaniżone oraz bazują na Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób wersji dziesiątej (International Classification of Diseases, ICD-10). Nierozpoznawanie i niezgłaszanie anafilaksji prowadziło do ograniczonych danych i może się przyczynić do braku uznania znaczenia anafilaksji, a także zaniedbania strategii systemu opieki zdrowotnej w zakresie poprawy diagnostyki, leczenia i profilaktyki na wielu jej poziomach. Dane dotyczące umieralności dają wgląd w aktualne problemy zdrowotne, mogą wskazywać na utrzymujące się wzorce ryzyka w określonych społecznościach, a także ukazują tendencje w zakresie określonych przyczyn zgonów w czasie. Wielu z tych ostatnich można zapobiegać lub leczyć, dlatego zasługują one na uwagę urzędników zajmujących się zdrowiem publicznym [9]. Dane dotyczące umieralności stanowią cenny punkt odniesienia dla oceny postępów w wydłużaniu lat zdrowego życia [10].

Anafilaksja

Anafilaksja jest niejednorodnym rozpoznaniem klinicznym, który zależy od różnych czynników wyzwalających i nasilających [2, 3]. Ta zmienność wprowadza szeroki zakres możliwych nasileń reakcji i objawów. Z tego powodu wyodrębniono wiele podtypów anafilaksji (np. anafilaksja wysiłkowa zależna od pokarmu, anafilaksja jadowita, anafilaksja dwufazowa). Podstawą postępowania w anafilaksji i lekiem pierwszego rzutu jest adrenalina 300 μg podana domięśniowo [3, 11, 12]. Mimo że dostępne dane, zwłaszcza te zebrane w ciągu ostatniej dekady, wskazują na zwiększoną częstość występowania anafilaksji, nadal istnieją wyzwania związane z interpretacją tych informacji [10, 13, 14] i możliwością ich globalnego zastosowania. Brak dokładnych informacji o śmiertelności utrudnia zrozumienie wpływu anafilaksji na zdrowie publiczne oraz potrzeby odpowiednich interwencji terapeutycznych i inwestycji, w tym na dostępność, koszt oraz regulacje krajowe dotyczące wartości adrenaliny stosowanej w ramach pierwszej pomocy. Śmiertelność z powodu anafilaksji szacuje się na 17% [10].

Anafilaksja w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób

W pierwszej Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (International Classification of Diseases, ICD), opublikowanej w 1893 r., anafilaksja nie była uwzględniona, ponieważ formalnie opisano ją dopiero w 1902 r. [15]. Obecnie większość krajów stosuje Międzynarodową Klasyfikację Chorób 10. Rewizji (ICD-10; lub jej adaptacje) do celów statystyki zachorowalności i umieralności. Mimo że ICD jest okresowo weryfikowana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), anafilaksja nigdy nie została dobrze ujęta w tym międzynarodowym systemie [11]. Celem podjętej przed kilku laty inicjatywy (2014 r.) było lepsze rozpoznawanie i możliwość kodowania stanów zdrowia, które określa się anafilaksją. Aktualnie na ostatnim etapie są prace odzwierciedlające lepiej, realniej występowanie przypadków anafilaksji. Będzie to odzwierciedlone poprzez podrozdział poświęcony anafilaksji w nowym ICD-11.
Zgodnie z zasadami ICD WHO podstawowa przyczyna zgonu jest definiowana jako choroba lub uraz, który zapoczątkował ciąg zdarzeń chorobowych prowadzących bezpośrednio do śmierci [16]. Chociaż anafilaksja jest dobrze znaną przyczyną zgonów, szczególnie w dziedzinie alergologii i medycyny ratunkowej, nigdy nie została odpowiednio sklasyfikowana w różnych wersjach ICD i nigdy nie była uznawana za podstawową przyczynę śmiertelności w aktach zgonu, co wielokrotnie wykazywano, a ostatnio potwierdzono w badaniach przeprowadzonych w Brazylii [17]. W tym badaniu na podstawie zarówno przyczyn zgonu, jak i przyczyn leżących u podstaw zgonu z Brazylijskiego Systemu Informacji o Śmiertelności przeanalizowano wszystkie 3 296 247 rejestrów zgonów z lat 2008–2010 przy użyciu ICD-10. Na podstawie danych wtórnych stwierdzono łącznie 498 zgonów związanych z anafilaksją, ze średnim wskaźnikiem zgonów z powodu anafilaksji wynoszącym 0,87/milion rocznie, skategoryzowanych jako przypadki „ostateczne” lub „możliwe”. Za „możliwe zgony związane z anafilaksją” uznano przypadki, w których izolowany stan kliniczny alergii lub nadwrażliwości został wymieniony jako przyczyna zgonu (np. obrzęk naczynioruchowy lub pokrzywka). Uznano, że takie stany, jeśli nie występują razem z innymi, bardziej specyficznymi kodami anafilaksji, rzadko mogą być uznane za przyczynę zgonu. Wszystkie rekordy opisane jako anafilaksja lub mające jako przyczynę zgonu stan alergiczny lub nadwrażliwości związany z możliwym czynnikiem wyzwalającym jako przyczyniające się dane dotyczące śmiertelności zostały sklasyfikowane jako „ostateczne zgony związane z anafilaksją”. Pozostałe i nieokreślone przypadki (np. brak bezpośredniej przyczyny zgonu w aktach zgonu) uznano za „zgony niezwiązane z anafilaksją”, takie jak przypadki wstrząsu septycznego. Najbardziej uderzającym spostrzeżeniem wynikającym z tego badania było to, że żaden z tych zgonów nie zostałby przypisany anafilaksji, gdybyśmy wzięli pod uwagę wyłącznie informacje z pola przyczyny zgonu. Badanie zwróciło uwagę na potrzebę lepszego kodowania nie tylko zgonów związanych z anafilaksją, lecz także wszystkich stanów alergicznych i nadwrażliwości, które w przeciwnym razie byłyby błędnie klasyfikowane w ICD-10.
W dotychczasowej klasyfikacji znajdujemy anafilaksje w podrozdziale: „Ujemne skutki, niesklasyfikowane gdzie indziej”, w rozdziale XIX zatytułowanym: „Urazy, zatrucia i inne określone skutki działania czynników zewnętrznych” (ryc. 1). Tak różne reakcje nadwrażliwości znajdują się na tym samym poziomie jak: wstrząs anafilaktyczny wskutek reakcji na pożywienie, inna reakcja na pożywienie, niesklasyfikowana gdzie indziej, obrzęk naczynioruchowy czy też alergia nieokreślona. Odzwierciedla to błędne rozumienie określenia anafilaksja w codziennej praktyce lekarskiej. Dlatego kiedy w 2011 r. rozpoczęto przygotowania do nowej klafysikacji ICD, pojawiła się szansa na uaktualnienie i uzupełnienie braków, w tym kodowania chorób alergicznych i anafilaksji. Wspólne działanie Akademi Alergii, w skład których wchodzą Amerykańska Akademia Alergii, Astmy i Immunologii (American Academy of Allergy, Asthma & Immunology), Europejska Akademia Alergii i Immunologii Klinicznej; Światowa Organizacja Alergii; American College of Allergy, Asthma & Immunology, oraz towarzystw alergologicznych wszystkich kontynentów zaowocowały powstaniem nowej klasyfikacji [18]. Główną zaproponowaną zmianą było stworzenie odrębnej sekcji zatytułowanej „Stany alergiczne i nadwrażliwości” w nowym rozdziale „Zaburzenia układu odpornościowego” ICD-11 [19]. Nowa klasyfikacja obejmuje rozdział poświęcony chorobom alergicznym, który pozwala na precyzyjne wyeksponowanie anafilaksji, poprzez połączenie wszystkich chorób alergicznych w jednej sekcji w ICD-11, zamiast rozmieszczania ich w wielu różnych rozdziałach, jak to miało dotychczas miejsce w ICD-10, oraz poprzez umożliwienie stosowania wszystkich odpowiednich kodów do określania śmiertelności i zachorowalności. Ułatwi to klinicystom, epidemiologom, statystykom oraz osobom odpowiedzialnym za przechowywanie danych i innym odpowiednim pracownikom zlokalizowanie i udokumentowanie chorób alergicznych (ryc. 2) [10]. Dodatkowo porównanie tych dwóch wersji ICD pokazuje znaczne ułatwienia i przejrzystość w wyborze rozponania (tab. 1) [10]. Kolejnym etapem na podstawie wprowadzonych zmian, aby zaburzenia alergiczne i nadwrażliwości były lepiej reprezentowane w ICD-11, jest zmiana zasad kodowania poprzez dodanie stanów alergicznych, w tym anafilaksji, jako przyczyn zgonów w oficjalnych statystykach śmiertelności [10].

Podsumowanie

Obserwując dotychczasowe opracowania poświęcone występowaniu anafilaksji oraz jej śmiertelności, zauważamy ich niską jakość, nierozpoznawanie i bardzo duże zróżnicowanie. Pomimo znacznego postępu w raportowaniu anafilaksji opracowania epidemiologiczne nadal dalekie są od oczekiwań. Często anafilaksje odnajdziemy w rozpoznaniach alergii na leki, pokarmy lub jad owadów. Ponieważ problem jest poważny, a sama anafilaksja zagraża życiu, badacze postanowili wprowadzić znaczne zmiany w nowej wersji Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-11. Przykładem negatywnych wyników spowodowanych brakiem dokładnych danych dotyczących śmiertelności związanej z anafilaksją jest problem z dostępnością oraz wysoki koszt adrenaliny. Globalne nierozpoznawanie anafilaksji skutkuje niedostępnością automatycznych wstrzykiwaczy adrenaliny w 65% krajów. Schemat konstrukcji podrozdziału poświęconego anafilaksji umożliwia jej większą rozpoznawalność jako problemu klinicznego wymagającego szczególnego udokumentowania i postępowania. W nadchodzących latach oczekuje się bardziej wiarygodnych, dokładnych, kompleksowych i porównywalnych danych epidemiologicznych dotyczących anafilaksji. To techniczne, ekonomiczne i polityczne posunięcie może zapewnić bardziej reprezentatywny globalnie obraz tych schorzeń i zgodnie z oczekiwaniami przyczyni się do poprawy zarządzania zaburzeniami alergicznymi (diagnostyka, prewencja, leczenie, badania naukowe) przy odpowiednich nakładach finansowych.

Konflikt interesów

Autorzy nie zgłaszają konfliktu interesów.

Piśmiennictwo

1. Simons FE, Ardusso LR, Bilò MB, et al. International consensus on (ICON) anaphylaxis. World Allergy Organ J 2014; 7: 9.
2. Cardona V, Ansotegui IJ, Ebisawa M. World allergy organization anaphylaxis guidance 2020. World Allergy Organ J 2020; 10: 13.
3. Simons FE, Sampson HA. Anaphylaxis: unique aspects of clinical diagnosis and management in infants (birth to age 2 years). J Allergy Clin Immunol 2015; 135: 1125-31.
4. Turner PJ, Gowland MH, Sharma V, et al. Increase in anaphylaxis-related hospitalizations but no increase in fatalities: an analysis of United Kingdom national anaphylaxis data, 1992-2012. J Allergy Clin Immunol 2015; 135: 956-63.
5. Pouessel G, Tanno LK, Claverie C, et al. Fatal anaphylaxis in children in France: analysis of national data. Pediatr Allergy Immunol 2018; 29: 101-4.
6. Pouessel G, Claverie C, Labreuche J, et al. Fatal anaphylaxis in France: analysis of national anaphylaxis data, 1979-2011. J Allergy Clin Immunol 2017; 140: 610-2.
7. Jerschow E, Lin RY, Scaperotti MM, et al. Fatal anaphylaxis in the United States, 1999-2010: temporal patterns and demographic associations. J Allergy Clin Immunol 2014; 134: 1318-28.
8. Mullins RJ, Wainstein BK, Barnes EH, et al. Increases in anaphylaxis fatalities in Australia from 1997 to 2013. Clin Exp Allergy2016; 46: 1099-110.
9. https://www.who.int/topics/mortality/en/
10. Tanno LK, Bierrenbach AL, Simons FER, et al. Critical view of anaphylaxis epidemiology: open questions and new perspectives. Allergy Asthma Clin Immunol 2018; 14: 12.
11. Tanno LK, Chalmers R, Bierrenbach AL, et al. Changing the history of anaphylaxis mortality statistics through the World Health Organization’s International Classification of Diseases-11. J Allergy Clin Immunol 2019; 144: 627-33.
12. Cardona V, Ferré-Ybarz L, Guilarte M. Safety of adrenaline use in anaphylaxis: a multicentre register. Int Arch Allergy Immunol 2017; 173: 171-7.
13. Ansotegui IJ, Sánchez-Borges M, Cardona V. Current trends in prevalence and mortality of anaphylaxis. Curr Treat Options Allergy 2016; 3: 205.
14. Tejedor Alonso MA, Moro Moro M, Múgica García MV. Epidemiology of anaphylaxis. Clin Exp Allergy 2015; 45: 1027-39.
15. Moriyama IM, Loy RM, Robb-Smith AHT, et al. History of the statistical classification of diseases and causes of death. National Center for Health Statistics, Hyattsville 2011.
16. https://www.who.int/topics/mortality/en/ WHO mortality Web site
17. Tanno LK, Ganem F, Demoly P, et al. Undernotification of anaphylaxis deaths in Brazil due to difficult coding under the ICD-10. Allergy 2012; 67: 783-9.
18. Tanno LK, Casale T, Papadopoulos NG, et al. A call to arms of specialty societies to review the WHO International Classification of Diseases, Eleventh Revision terms appropriate for the diseases they manage: the example of the Joint Allergy Academies. Allergy Asthma Proc 2017; 38: 54-5.
19. http://apps.who.int/classifications/icd11/browse/l-m/en
Copyright: © Polish Society of Allergology This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivatives 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0). License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/), allowing third parties to copy and redistribute the material in any medium or format and to remix, transform, and build upon the material, provided the original work is properly cited and states its license.


© 2024 Termedia Sp. z o.o.
Developed by Bentus.