Wspólne podejmowanie decyzji terapeutycznych w rutynowej opiece nad chorymi z RZS
Autor: Aleksandra Lang
Data: 13.02.2020
Podstawą leczenia reumatoidalnego zapalenia stawów jest farmakoterapia. Aktualnie do dyspozycji jest wiele leków modyfikujących przebieg choroby (LMPCh). Każdy z leków ma określoną charakterystykę, która zawiera zalety (zysk dla pacjenta) oraz ryzyko (np. potencjalne działania niepożądane). Leczenie RZS powinno być prowadzone zgodnie z zaleceniami ekspertów, którzy jako zasadę nadrzędna wymieniają podejmowanie decyzji terapeutycznych wspólnie przez lekarza reumatologa i pacjenta.
Mimo postępu w leczeniu RZS, coraz większej liczby LMPCh, nadal aktualny pozostaje problem stosowania się pacjentów do zaleceń reumatologa. Skutkiem braku współpracy z chorym jest niedostateczna kontrola aktywności choroby i jej progresja w postaci utrwalonych zmian kostno-stawowych. Zaangażowanie pacjenta w terapię wpływa na poprawę przestrzegania zaleceń, co ma szczególne zastosowanie w przypadku chorób przewlekłych. Bardzo często preferencje chorego dotyczące leczenia nie są spójne z preferencjami lekarza. W badaniach ankietowych niewielki odsetek lekarzy deklaruje włączanie pacjentów w podejmowanie decyzji terapeutycznych, jak również wielu pacjentów stwierdza, że nie ma wpływu na dobór terapii. Zaangażowani w proces diagnostyczno-terapeutyczny zarówno lekarz, jak i pacjent mogą nie być obiektywni w tej ocenie, dlatego najlepszą metodą walidacji przebiegu konsultacji jest jej przeanalizowanie przez niezależnego obserwatora zewnętrznego (np. na podstawie nagrania).
W dwóch największych ośrodkach reumatologicznych w Holandii (Amsterdam i Nijmegen) dokonano 168 nagrań audio wizyt chorujących na RZS. Uzyskane zapisy zostały ocenione z zastosowaniem metody OPTION, w której pod uwagę branych jest pięć kategorii odpowiednio ukierunkowanych na wspólne podejmowanie decyzji terapeutycznych. Zakres całościowej oceny mieści się w skali od 0 do 100 punktów. Średnia w wypadku uzyskanych nagrań wyniosła 28,3. Oceny prób zaangażowania pacjenta do współpracy przez lekarza różniły się znacznie przy poszczególnych nagraniach. Nie stwierdzono zależności między oceną wizyty a takimi danymi demograficznymi, jak płeć, wiek lekarza lub pacjenta, a także poziom wykształcenia czy liczba schorzeń współistniejących u pacjenta.
Dodatkowo analizowano treści przekazywane pacjentowi w czasie wizyt, które podzielono na trzy kategorie: odstawienie leku/włączenie nowego leku, dostosowanie dawki leku, decyzja zastosowania pojedynczej dawki glikokortykosteroidów. Stwierdzono zależność między oceną wizyty odnośnie wspólnego podejmowania decyzji terapeutycznych a kategorią wizyty. Wyższe noty uzyskały wizyty, które statystycznie trwały dłużej. Aczkolwiek autorzy badania argumentują, że mimo dłuższego (zwykle o kilka minut) czasu wizyt w przypadku podejmowania wspólnej decyzji można założyć, iż „taka inwestycja” w przyszłości wpłynie na lepsze wyniki terapii, a w konsekwencji skrócenie czasu kolejnych wizyt kontrolnych.
Autorzy publikacji zwracają uwagę, iż mimo rekomendacji włączania pacjenta w proces decyzji terapeutycznych nie bardzo, wiadomo kiedy, w jaki sposób i w jakim zakresie ją realizować. W relacji reumatolog-pacjent znajduje się obszar do aktywnego działania dla dobra chorego. Wdrożenie strategii wspierających wspólne podejmowanie decyzji terapeutycznych może istotnie wpłynąć na poprawę skuteczności leczenia.
W dwóch największych ośrodkach reumatologicznych w Holandii (Amsterdam i Nijmegen) dokonano 168 nagrań audio wizyt chorujących na RZS. Uzyskane zapisy zostały ocenione z zastosowaniem metody OPTION, w której pod uwagę branych jest pięć kategorii odpowiednio ukierunkowanych na wspólne podejmowanie decyzji terapeutycznych. Zakres całościowej oceny mieści się w skali od 0 do 100 punktów. Średnia w wypadku uzyskanych nagrań wyniosła 28,3. Oceny prób zaangażowania pacjenta do współpracy przez lekarza różniły się znacznie przy poszczególnych nagraniach. Nie stwierdzono zależności między oceną wizyty a takimi danymi demograficznymi, jak płeć, wiek lekarza lub pacjenta, a także poziom wykształcenia czy liczba schorzeń współistniejących u pacjenta.
Dodatkowo analizowano treści przekazywane pacjentowi w czasie wizyt, które podzielono na trzy kategorie: odstawienie leku/włączenie nowego leku, dostosowanie dawki leku, decyzja zastosowania pojedynczej dawki glikokortykosteroidów. Stwierdzono zależność między oceną wizyty odnośnie wspólnego podejmowania decyzji terapeutycznych a kategorią wizyty. Wyższe noty uzyskały wizyty, które statystycznie trwały dłużej. Aczkolwiek autorzy badania argumentują, że mimo dłuższego (zwykle o kilka minut) czasu wizyt w przypadku podejmowania wspólnej decyzji można założyć, iż „taka inwestycja” w przyszłości wpłynie na lepsze wyniki terapii, a w konsekwencji skrócenie czasu kolejnych wizyt kontrolnych.
Autorzy publikacji zwracają uwagę, iż mimo rekomendacji włączania pacjenta w proces decyzji terapeutycznych nie bardzo, wiadomo kiedy, w jaki sposób i w jakim zakresie ją realizować. W relacji reumatolog-pacjent znajduje się obszar do aktywnego działania dla dobra chorego. Wdrożenie strategii wspierających wspólne podejmowanie decyzji terapeutycznych może istotnie wpłynąć na poprawę skuteczności leczenia.
