Zapalenie tkanki podskórnej jako rzadki objaw kliniczny genetycznie uwarunkowanych zaburzeń α1-antytrypsyny – przegląd piśmiennictwa

α1-Antytrypsyna jest glikoproteiną należącą do grupy osoczowych i tkankowych inhibitorów proteaz serynowych – antyproteaz – odgrywających kluczową rolę w utrzymaniu równowagi układu proteazy. Zaburzenia w zakresie ochrony antyproteazowej wiążą się z defektem w genie SERPINA 1 i są jednym z najczęstszych uwarunkowanych genetycznie zaburzeń u osób rasy kaukaskiej. Dotychczas zidentyfikowano ponad 130 wariantów tego genu. Obecność niektórych z nich warunkuje występowanie zmniejszonego stężenia białka w osoczu, inne z kolei są odpowiedzialne za kodowanie białek deficytowych, niesprawnych funkcjonalnie.

Z klinicznego punktu widzenia istotny jest fakt, że zmniejszone stężenie α 1-antytrypsyny niesie za sobą ryzyko rozwoju zagrażających życiu powikłań ogólnoustrojowych, w szczególności chorób płuc (rozedmy płuc, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, astmy oskrzelowej) czy marskości wątroby. Liczni autorzy podkreślają jednak, że obecność zmutowanego białka przy prawidłowym jego stężeniu w osoczu nie wyklucza ciężkiego przebiegu choroby.

Rzadko spotykanym obrazem klinicznym prezentowanych zaburzeń jest zapalenie tkanki podskórnej. W odróżnieniu od zapaleń tkanki podskórnej o innej etiologii chorobę charakteryzuje występowanie głębokich, bolesnych nacieków zapalnych, owrzodzeń i przetok z oleistą wydzieliną. Schorzenie występuje u nosicieli zmutowanego genu zarówno z prawidłowymi, jak i ze zmniejszonymi stężeniami α 1-antytrypsyny w osoczu.

W pracy zwrócono szczególną uwagę na problemy diagnostyczne zaburzeń dotyczących genu SERPINA 1, szczególnie u pacjentów będących nosicielami zmutowanego genu, z prawidłowymi stężeniami α 1-antytrypsyny w osoczu.

α 1-Antitrypsin (AAT) is a serine protease inhibitor responsible for regulating proteinases' activity in the blood. α 1-Antitrypsin deficiency is a result of SERPINA 1 gene mutation and it is one of the most common genetic abnormalities in Caucasians. There are over 130 different alleles for this gene. Some of them are responsible for low AAT levels in the serum, while other variants encode defective glycoproteins – functionally impaired.

Patients with decreased AAT serum level are at high risk of serious pulmonary diseases (chronic pulmonary obstructive disease, asthma bronchiale, emphysema) or liver cirrhosis. On the other hand, it should be mentioned that there is a possibility of systemic life-threatening symptoms in patients with the mutated AAT gene and normal AAT levels.

Panniculitis is one of the rarest manifestations of AAT deficiency. The disease is characterised by a typical clinical picture with deep, painful inflammatory infiltrations, ulcerations, fistulas and oily liquid. It may develop in a patient with a mutated gene and concomitant decreased or normal AAT level.

In this article, particular attention is paid to the diagnostic aspects of SERPINA 1 gene mutations, especially in patients who have a mutated gene with a normal level of α 1-antitrypsin in the serum.