Zastosowanie dziennika snu w diagnozowaniu i leczeniu bezsenności oraz zaburzeń rytmu okołodobowego snu i czuwania

Wstęp

Aktualne zalecenia na temat bezsenności wskazują na konieczność szybkiego rozpoznania i aktywnego leczenia tego zaburzenia [1]. Zapobiega to utrwalaniu się bezsenności i jej przechodzeniu w postać przewlekłą, która o wiele trudniej poddaje się leczeniu [1, 2]. Brak wczesnego rozpoznania bezsenności i jej wieloletnie utrzymywanie się negatywnie wpływa na aktywność ośrodkowego układu nerwowego, powodując tzw. stan nadmiernego wzbudzenia fizjologicznego (hyperarousal) [3], przyczynia się do pogorszenia ogólnego stanu zdrowia poprzez zwiększenie ryzyka wystąpienia i nasilenie objawów licznych chorób somatycznych [4] oraz prowadzi do zmiany zachowania osoby cierpiącej na bezsenność i postrzegania przez nią problemów związanych ze snem [5]. W ten sposób krótkotrwałe problemy ze snem, które stosunkowo łatwo mogą być opanowane poprzez proste zalecenia behawioralne i doraźnie stosowaną farmakoterapię lekami nasennymi, stają się przewlekłym zaburzeniem snu, którego samoistne ustąpienie jest mało prawdopodobne i które w 5-letniej obserwacji utrzymuje się u ponad połowy pacjentów [6]. Podczas gdy wytyczne dotyczące leczenia bezsenności zostały ostatnio dość obszernie opisane w licznych zaleceniach zarówno w języku angielskim [1, 7–10], jak i polskim [2, 11], stosunkowo mało uwagi poświęcono opisowi metod diagnostycznych z obszaru medycyny snu, które są dostępne dla każdego lekarza i mogą być wykorzystywane również w podstawowej opiece zdrowotnej.
Celem artykułu jest przedstawienie zasad stosowania dzienników snu w diagnostyce i leczeniu bezsenności oraz zaburzeń rytmu okołodobowego snu i czuwania.

Dzienniki snu

Podstawową metodą diagnostyczną w medycynie, dostępną dla każdego lekarza, jest wywiad lekarski. W przypadku zaburzeń snu zabranie wywiadu od pacjenta jest jednak czynnością czasochłonną. Dodatkowo większość pacjentów ma trudności z odpowiedzią na pytanie, jaka jest ich typowa długość zasypiania, długość snu, czas trwania wybudzeń ze snu oraz zmienność tych parametrów w czasie. Z tego powodu pacjenci z bezsennością, pytani o jakość snu, najczęściej opisują lekarzowi najgorszą noc, jaką zapamiętali w ostatnim okresie. Stąd m.in. biorą się ich stanowcze stwierdzenia, że „w ogóle nie śpią”. Zdarza się również, że w odpowiedzi na pytanie o jakość snu pacjent zaczyna opisywać swój sen ostatniej nocy. Takie informacje mają dla lekarza ograniczoną przydatność diagnostyczną. Dodatkowo, o ile w diagnozie części zaburzeń snu, np....


View full text...