AZS – nowości diagnostyczno-terapeutyczne
Autor: Kamila Gębska
Data: 07.12.2016
Źródło: KG
Jakie są aktualne zalecenia terapeutyczne w AZS, o przywracaniu prawidłowej czynności bariery naskórkowej, ważnych krokach w rozwoju miejscowej terapii dermatologicznej oraz od czego należy rozpocząć terapię w przypadku ostrej postaci AZS o przebiegu umiarkowanym – mówi prof. Roman Nowicki, kierownik Katedry i Kliniki Dermatologii, Wenerologii i Alergologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, przewodniczący Sekcji Dermatologicznej Polskiego Towarzystwa Alergologicznego.
Sucha skóra jest podstawą w rozpoznawaniu atopowego zapalenia skóry. Z danych amerykańskich wynika, że około 20 proc. dzieci choruje na AZS, z czego 2/3 to przypadki łagodne i umiarkowane. Ekspert przypominał, że dokładnie nie jest znana patogeneza tej jednostki chorobowej. Wiadomo, że sprzyjać jej może np. predyspozycja genetyczna, błędy genowe, błędy w budowie filagryny, która decyduje o prawidłowej budowie bariery naskórkowej. AZS związane jest z nadwrażliwością oraz ma wpływ na psychikę m.in. z zaburzeniami snu całej rodziny. Na przykład dziecko odczuwa swędzenie, pieczenie skóry, więc się drapie. Zjawisko takie występuje u około 60 proc. dzieci z azs i u około 80 proc. podczas zaostrzenia. Osoby dorosłe z azs narażone są na depresję i niekiedy myśli samobójcze.
Prof. Nowicki podkreślał, że wytyczne terapeutyczne dotyczące azs to podstawa działalności, nie mniej każdy przypadek dziecka atopowego należy traktować indywidualnie. Dodał także, że poznanie „a,b,c” terapii podstawowej jest niezbędne we właściwym leczeniu tej przewlekłej, bardzo uciążliwej choroby. Owa podstawa to edukacja, emolienty, prewencja, przywracanie prawidłowej czynności bariery naskórkowej. Akcentował też ważną rolę lekarzy POZ w tym procesie. Zwracał uwagę, iż karmienie dziecka piersią minimum do czterech miesięcy - to profilaktyka chorób alergicznych - niezależnie od indywidualnego obciążenia rodzinnego. Podkreślał, iż każdy lekarz wiedzieć powinien, że wczesne wprowadzenie stałych pokarmów zwiększa ryzyko rozwoju azs. Mowa była także o przywracaniu prawidłowej czynności bariery naskórkowej za pomocą natłuszczania, nawilżania oraz właściwych kąpieli. Te powoduje zmniejszenie świądu w ciągu trzech pierwszych minut po zakończeniu kąpieli – właściwa temperatura 27-30°C – należy też natłuścić skórę dobrym emolientem. Należy unikać zapachowych, kolorowych, gdyż mogą dodatkowo podrażnić. Trzeba także dbać o utrzymywanie fizjologicznego pH skóry ~6. Zdaniem eksperta lekarze powinni mówić rodzicom o możliwość powikłań w postaci infekcji wirusem opryszczki i gronkowcem złocistym.
Podczas wykładu mowa była również o tym, że w przypadku pojawienia się stanu zapalnego emolienty mogą drażnić dziecko. Wówczas na krótki okres wskazane jest zastosowanie preparatów przeciwzapalnych – miejscowe glikokortykosteroidy (GKS) i miejscowe inhibitory kalcyneuryny (mIK). W Polsce u dzieci do pierwszego roku życia zarejestrowane są octan i maślan hydrokortyzonu. Zaś od drugiego roku życia furoinian mometazonu, propionian flutikazonu, aceponian metyloprednizolonu. Inne preparaty nie są zarejestrowane u dzieci. Miejscowe inhibitory kalcyneuryny (mIK), to kolejny krok milowy w rozwoju miejscowej terapii dermatologicznej. Są skutecznie, działają przeciwświądowo.
Omówiony został też pimekrolimus w leczeniu AZS. Lek przebadano u 4000 niemieckich niemowląt. Prof. Roman Nowicki informował, iż grupa naukowców pod kierunkiem prof. Lugera podnosi, że powinno się zmienić zalecenia, tj. pimekrolimus należy udostępnić do stosowania u niemowląt od trzeciego miesiąca życia. Zgodnie z najnowszymi europejskimi zaleceniami w przypadku ostrej postaci AZS o przebiegu umiarkowanym terapię należy rozpocząć od miejscowej terapii stanu zapalnego – od trzech dni GKS do uzyskania poprawy, następnie przejście na pimekrolimus – dwa razy dziennie – do całkowitego wyleczenia. Zaś po całkowitym ustąpieniu zapalenia, chcąc przedłużyć okres poprawy stosuje się terapię podtrzymującą przez okres trzech miesięcy tj. przez siedem dni raz dziennie pimekrolimus lub rzadziej w zależności od stanu pacjenta.
Aktualne zalecenia terapeutyczne w AZS mówią, iż należy identyfikować czynniki zaostrzające – np. stres, dym papierosowy, właściwie pielęgnować skórę, leczyć przeciwzapalnie najwcześniej jak to jest możliwe, leczyć przeciwbakteryjnie, jeśli są dowody, że występują infekcje. Zaś w przypadku braku poprawy należy sprawdzić czy pacjent stosuje zalecaną terapię. Jeżeli stosuje, to należy zweryfikować rozpoznanie, zwłaszcza u osób dorosłych z nagle pojawiającym AZS. Wykład wygłoszony został podczas V jubileuszowego kongresu Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej we Wrocławiu.
Prof. Nowicki podkreślał, że wytyczne terapeutyczne dotyczące azs to podstawa działalności, nie mniej każdy przypadek dziecka atopowego należy traktować indywidualnie. Dodał także, że poznanie „a,b,c” terapii podstawowej jest niezbędne we właściwym leczeniu tej przewlekłej, bardzo uciążliwej choroby. Owa podstawa to edukacja, emolienty, prewencja, przywracanie prawidłowej czynności bariery naskórkowej. Akcentował też ważną rolę lekarzy POZ w tym procesie. Zwracał uwagę, iż karmienie dziecka piersią minimum do czterech miesięcy - to profilaktyka chorób alergicznych - niezależnie od indywidualnego obciążenia rodzinnego. Podkreślał, iż każdy lekarz wiedzieć powinien, że wczesne wprowadzenie stałych pokarmów zwiększa ryzyko rozwoju azs. Mowa była także o przywracaniu prawidłowej czynności bariery naskórkowej za pomocą natłuszczania, nawilżania oraz właściwych kąpieli. Te powoduje zmniejszenie świądu w ciągu trzech pierwszych minut po zakończeniu kąpieli – właściwa temperatura 27-30°C – należy też natłuścić skórę dobrym emolientem. Należy unikać zapachowych, kolorowych, gdyż mogą dodatkowo podrażnić. Trzeba także dbać o utrzymywanie fizjologicznego pH skóry ~6. Zdaniem eksperta lekarze powinni mówić rodzicom o możliwość powikłań w postaci infekcji wirusem opryszczki i gronkowcem złocistym.
Podczas wykładu mowa była również o tym, że w przypadku pojawienia się stanu zapalnego emolienty mogą drażnić dziecko. Wówczas na krótki okres wskazane jest zastosowanie preparatów przeciwzapalnych – miejscowe glikokortykosteroidy (GKS) i miejscowe inhibitory kalcyneuryny (mIK). W Polsce u dzieci do pierwszego roku życia zarejestrowane są octan i maślan hydrokortyzonu. Zaś od drugiego roku życia furoinian mometazonu, propionian flutikazonu, aceponian metyloprednizolonu. Inne preparaty nie są zarejestrowane u dzieci. Miejscowe inhibitory kalcyneuryny (mIK), to kolejny krok milowy w rozwoju miejscowej terapii dermatologicznej. Są skutecznie, działają przeciwświądowo.
Omówiony został też pimekrolimus w leczeniu AZS. Lek przebadano u 4000 niemieckich niemowląt. Prof. Roman Nowicki informował, iż grupa naukowców pod kierunkiem prof. Lugera podnosi, że powinno się zmienić zalecenia, tj. pimekrolimus należy udostępnić do stosowania u niemowląt od trzeciego miesiąca życia. Zgodnie z najnowszymi europejskimi zaleceniami w przypadku ostrej postaci AZS o przebiegu umiarkowanym terapię należy rozpocząć od miejscowej terapii stanu zapalnego – od trzech dni GKS do uzyskania poprawy, następnie przejście na pimekrolimus – dwa razy dziennie – do całkowitego wyleczenia. Zaś po całkowitym ustąpieniu zapalenia, chcąc przedłużyć okres poprawy stosuje się terapię podtrzymującą przez okres trzech miesięcy tj. przez siedem dni raz dziennie pimekrolimus lub rzadziej w zależności od stanu pacjenta.
Aktualne zalecenia terapeutyczne w AZS mówią, iż należy identyfikować czynniki zaostrzające – np. stres, dym papierosowy, właściwie pielęgnować skórę, leczyć przeciwzapalnie najwcześniej jak to jest możliwe, leczyć przeciwbakteryjnie, jeśli są dowody, że występują infekcje. Zaś w przypadku braku poprawy należy sprawdzić czy pacjent stosuje zalecaną terapię. Jeżeli stosuje, to należy zweryfikować rozpoznanie, zwłaszcza u osób dorosłych z nagle pojawiającym AZS. Wykład wygłoszony został podczas V jubileuszowego kongresu Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej we Wrocławiu.
