Autoimmunizacja a autozapalenie w opryszczkowatym zapaleniu skóry
Autor: Andrzej Kordas
Data: 09.06.2014
Źródło: Justyna Gornowicz-Porowska, Marian Dmochowski, Paweł Pietkiewicz, Monika Bowszyc-Dmochowska Pracownia Autoimmunizacyjnych Dermatoz Pęcherzowych, Pracownia Histopatologii i Immunopatologii Skóry, Katedra i Klinika Dermatologii, UM w Poznaniu
Opryszczkowate zapalenie skóry (DH) jest chorobą o złożonej, zapewne niejednorodnej, immunopatogenezie. Wydaje się być przewlekłą immunologicznie-mediowaną zapalną dermatozą o nieznanej do końca etiologii.
Brak wytypowania jednego konkretnego autoantygenu (proponuje się m.in. transglutaminazę naskórkową - eTG, transglutaminazę tkankową - tTG, nonapeptydy gliadyny - npG, neoepitopy gliadynowo-transglutaminazowe) stawia pod znakiem zapytania rozpatrywanie DH jako klasycznej choroby autoimmunizacyjnej wywodzącej się od autoantygenu. Ponadto w autozapaleniu charakterystycznym jest infiltracja neutrofilowa, a w stereotypowym obrazie histologicznym DH widoczne są mikroropnie ze znaczną przewagą liczbową neutrofilów. Co ciekawe, stosowana w DH z sukcesem terapia dapsonem wydaje się wpływać bardziej na neutrofile (hamować ich chemotaksję), jako mediatory zapalenia, niż być skierowana wobec limfocytów T i B. Dapson, pomimo swej użyteczności klinicznej, nie wydaje się prowadzić do zaniku skórnych złogów IgA (1).
Postulatywnie, w tym kontekście należy rozważyć istotność procesów autoimmunizacyjnych i autozapalnych w DH wraz z ich wzajemnymi odniesieniami.
Patogenetycznie, obydwie grupy charakteryzuje przewlekła aktywacja układu immunologicznego, które ostatecznie prowadzą do zapalenia tkanki. Jednakże, specyficzne efektory są różne w obrębie tych dwóch grup: w autozapaleniu wrodzony układ immunologiczny bezpośrednio powoduje zapalenie tkanki, podczas gdy w autoimmunizacji wrodzony system odporności aktywuje nabyty system odporności, który jest kolejno odpowiedzialny za proces zapalny (2).
Autoimmunizacyjne schorzenia wykazują wyraźne powiązanie z haplotypami głównego kompleksu zgodności tkankowej (MHC), podczas gdy autozapalenie nie wykazuje powiązań z haplotypami MHC klasy II (2). Pacjenci z autozapaleniem w porównaniu do autoimmunizacji nie mają autoprzeciwciał lub autoreaktywnych antygenowo-specyficznych limfocytów T napędzających proces chorobowy.
Udział niektórych cząsteczek w patogenezie DH nie ogranicza się, jak wcześniej sądzono, do zapoczątkowania odpowiedzi nabytej, ale może polegać także na inicjowaniu odpowiedzi o cechach autozapalenia. Hipoteza jednocząca autoimmunizację i autozapalenie w DH wymaga wyjaśnienia powiązania pomiędzy tymi dwoma ramionami układu immunologicznego. Jednym z wyjaśnień może być niesprowokowane, niekontrolowane zapalenie związane z wrodzonym układem odporności powodujące aktywację nabytego systemu odporności jedynie jako odpowiedź wtórną. Nadaktywna kaskada cytokin poprzez m.in. IL-6 (3) może aktywować niespecyficzną i niepatogenną odpowiedź T- i B-komórkową w DH. Ponadto, neutrofile, zazwyczaj przyjęte jako pierwotne komórki efektorowe zapalenia, są często pomijane w swojej roli w późniejszych stadiach aktywacji immunologicznej. W tym kontekście, uczynnienie neutrofilów, uwalnianie cytokin i prezentacja antygenu może być powiązaniem pomiędzy układem wrodzonym a nabytym i z definicji daje szerszą rolę neutrofilom niż „autozapalenie”, które jest ograniczone do odpowiedzi zapalnej bez nabytych składników efektorowych.
Być może dalsze badania nad inflamasomem w DH będą pomocne w ustaleniu czy związanie autoprzeciwciał reprezentuje wtórną autoimmunizację czy niejednorodność/heterogenność choroby z dużym spektrum immunopatologicznym.
1. Dmochowski M. Opryszczkowate zapalenie skóry. W: Autoimmunizacyjne dermatozy pęcherzowe. Red. Dmochowski M. Wydawnictwo Naukowe AM w Poznaniu. Poznań, 2006, 1-311 (tekst drukiem i ikonografia na płycie CD) ISBN 83-60187-21-5 www.dmochowski.com.pl (2004)
2. Doria A, Zen M, Bettio S, Gatto M, Bassi N, Nalotto L, Ghirardello A, Iaccarino L, Punzi L. Autoinflammation and autoimmunity: bridging the divide. Autoimmun Rev. 2012 Nov;12(1):22-30.
3. Justyna Gornowicz-Porowska, Monika Bowszyc-Dmochowska, Agnieszka Seraszek-Jaros, Elżbieta Kaczmarek, Paweł Pietkiewicz, Marian Dmochowski: Unrelated cutaneous expressions of interleukin-6 and neutrophil elastase are also unlinked to IgA antibodies to gliadin nonapeptides, epidermal and tissue transglutaminases in dermatitis herpetiformis. 44 zjazd the European Society for Dermatological Research, Kopenhaga, Dania,10-13 września 2014 roku (zgłoszony)
Legenda do ryciny:
Liczne neutrofile z domieszką nielicznych eozynofilów w badaniu H+E (barwienie hematoksyliną i eozyną) wycinka skóry wykwitowej młodego mężczyzny z DH, u którego testami immunoenzymatycznymi ELISA w surowicy stwierdzono normalny poziom anty-eTG IgA (7,90 AU/ml, przy punkcie odcięcia 18 AU/ml), przy podwyższonym poziomie anty-tTG IgA (43,082 RU/ml, przy punkcie odcięcia 20 RU/ml) i anty-npG IgA (44,462 RU/ml, przy punkcie odcięcia 25 RU/ml).
Postulatywnie, w tym kontekście należy rozważyć istotność procesów autoimmunizacyjnych i autozapalnych w DH wraz z ich wzajemnymi odniesieniami.
Patogenetycznie, obydwie grupy charakteryzuje przewlekła aktywacja układu immunologicznego, które ostatecznie prowadzą do zapalenia tkanki. Jednakże, specyficzne efektory są różne w obrębie tych dwóch grup: w autozapaleniu wrodzony układ immunologiczny bezpośrednio powoduje zapalenie tkanki, podczas gdy w autoimmunizacji wrodzony system odporności aktywuje nabyty system odporności, który jest kolejno odpowiedzialny za proces zapalny (2).
Autoimmunizacyjne schorzenia wykazują wyraźne powiązanie z haplotypami głównego kompleksu zgodności tkankowej (MHC), podczas gdy autozapalenie nie wykazuje powiązań z haplotypami MHC klasy II (2). Pacjenci z autozapaleniem w porównaniu do autoimmunizacji nie mają autoprzeciwciał lub autoreaktywnych antygenowo-specyficznych limfocytów T napędzających proces chorobowy.
Udział niektórych cząsteczek w patogenezie DH nie ogranicza się, jak wcześniej sądzono, do zapoczątkowania odpowiedzi nabytej, ale może polegać także na inicjowaniu odpowiedzi o cechach autozapalenia. Hipoteza jednocząca autoimmunizację i autozapalenie w DH wymaga wyjaśnienia powiązania pomiędzy tymi dwoma ramionami układu immunologicznego. Jednym z wyjaśnień może być niesprowokowane, niekontrolowane zapalenie związane z wrodzonym układem odporności powodujące aktywację nabytego systemu odporności jedynie jako odpowiedź wtórną. Nadaktywna kaskada cytokin poprzez m.in. IL-6 (3) może aktywować niespecyficzną i niepatogenną odpowiedź T- i B-komórkową w DH. Ponadto, neutrofile, zazwyczaj przyjęte jako pierwotne komórki efektorowe zapalenia, są często pomijane w swojej roli w późniejszych stadiach aktywacji immunologicznej. W tym kontekście, uczynnienie neutrofilów, uwalnianie cytokin i prezentacja antygenu może być powiązaniem pomiędzy układem wrodzonym a nabytym i z definicji daje szerszą rolę neutrofilom niż „autozapalenie”, które jest ograniczone do odpowiedzi zapalnej bez nabytych składników efektorowych.
Być może dalsze badania nad inflamasomem w DH będą pomocne w ustaleniu czy związanie autoprzeciwciał reprezentuje wtórną autoimmunizację czy niejednorodność/heterogenność choroby z dużym spektrum immunopatologicznym.
1. Dmochowski M. Opryszczkowate zapalenie skóry. W: Autoimmunizacyjne dermatozy pęcherzowe. Red. Dmochowski M. Wydawnictwo Naukowe AM w Poznaniu. Poznań, 2006, 1-311 (tekst drukiem i ikonografia na płycie CD) ISBN 83-60187-21-5 www.dmochowski.com.pl (2004)
2. Doria A, Zen M, Bettio S, Gatto M, Bassi N, Nalotto L, Ghirardello A, Iaccarino L, Punzi L. Autoinflammation and autoimmunity: bridging the divide. Autoimmun Rev. 2012 Nov;12(1):22-30.
3. Justyna Gornowicz-Porowska, Monika Bowszyc-Dmochowska, Agnieszka Seraszek-Jaros, Elżbieta Kaczmarek, Paweł Pietkiewicz, Marian Dmochowski: Unrelated cutaneous expressions of interleukin-6 and neutrophil elastase are also unlinked to IgA antibodies to gliadin nonapeptides, epidermal and tissue transglutaminases in dermatitis herpetiformis. 44 zjazd the European Society for Dermatological Research, Kopenhaga, Dania,10-13 września 2014 roku (zgłoszony)
Legenda do ryciny:
Liczne neutrofile z domieszką nielicznych eozynofilów w badaniu H+E (barwienie hematoksyliną i eozyną) wycinka skóry wykwitowej młodego mężczyzny z DH, u którego testami immunoenzymatycznymi ELISA w surowicy stwierdzono normalny poziom anty-eTG IgA (7,90 AU/ml, przy punkcie odcięcia 18 AU/ml), przy podwyższonym poziomie anty-tTG IgA (43,082 RU/ml, przy punkcie odcięcia 20 RU/ml) i anty-npG IgA (44,462 RU/ml, przy punkcie odcięcia 25 RU/ml).
