Serwis gastroenterologiczny

Wstęp: Współczesna terapia przeciwwirusowa w leczeniu przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu C (PZW C) cechuje się wysokim kosztem, licznymi działaniami ubocznymi oraz skutecznością sięgającą 50%. Poznanie patogenezy działań niepożądanych interferonu alfa (IFN) i rybawiryny (RBV) umożliwi zwiększenie bezpieczeństwa i skuteczności terapii. Zaburzenia hematologiczne występujące u leczonych IFN i RBV są najczęstszą przyczyną zmniejszenia dawki leku lub przerwania terapii. Cel pracy: Celem pracy była ocena zmian hematologicznych w trakcie terapii IFN i RBV oraz próba identyfikacji czynników kształtujących te zaburzenia. Materiał i metody: Badaniem objęto 46 chorych z PZW C leczonych pegylowanym IFN alfa 2a i RBV. Oceniano elementy morfotyczne krwi w kolejnych miesiącach leczenia oraz takie czynniki, jak: stopień włóknienia miąższu wątroby, genotyp wirusa i wiremia, wiek, płeć oraz wskaźnik masy ciała. Wyniki: Nie potwierdzono istotnego wpływu czynników charakteryzujących badaną grupę na zmiany w układzie elementów morfotycznych krwi obwodowej. Wyniki wskazują, że pod wpływem leczenia IFN następuje zróżnicowane hamowanie krwiotworzenia układu białokrwinkowego, z największą supresją eozynofili i neutrofili, przy mniejszym oddziaływaniu na linie limfocytów i monocytów. Nie stwierdzono istotnych klinicznie powikłań związanych z neutropenią i małopłytkowością. U chorych leczonych IFN i RBV zaobserwowano niedokrwistość hemolityczną z odczynem megaloblastycznym. Profil zmian leukocytów, erytrocytów i płytek krwi obserwowany w przeprowadzonym badaniu był podobny do publikowanych przez innych autorów. Wnioski: Neutropenia ze względną limfocytozą i brak powikłań klinicznych u chorych leczonych IFN z RBV sugeruje możliwość zmiany dotychczas zalecanych progów redukcji dawki IFN. Poznanie patogenezy niedokrwistości hemolitycznej z odczynem megaloblastycznym może ułatwić zapobieganie jej występowaniu i zwiększyć skuteczność terapii.

Statyny hamują biosyntezę cholesterolu i są skuteczne w profilaktyce choroby niedokrwiennej serca. Przedstawiono wyniki badań randomizowanych i metaanaliz dotyczące działania ubocznego statyn, szczególnie zachowania się aminotransferaz u osób ze zdrową i przewlekle uszkodzoną wątrobą. Najczęstszym objawem niepożądanym u chorych leczonych statynami jest miopatia, rzadko (ok. 1–3% chorych) stwierdza się podwyższenie aktywności aminotransferaz w surowicy, nieprzekraczające zwykle 3-krotnie górnego zakresu normy. U chorych z podwyższoną aktywnością aminotransferaz, którzy wymagają leczenia statynami, nie występuje zwiększone ryzyko pogorszenia funkcji wątroby. Leczenie statynami nie zwiększa także ryzyka hepatotoksyczności u chorych z niealkoholowym stłuszczeniowym zapaleniem wątroby i przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby typu C.

Pierwotna hemochromatoza jest chorobą uwarunkowaną genetycznie, w której zaburzenia homeostazy żelazowej są wynikiem mutacji genu HFE lub innych genów (np. hemojuweliny, hepcydyny lub ferroportyny). Zwiększone wchłanianie jelitowe lub zaburzenia międzykomórkowej cyrkulacji żelaza odpowiadają za jego nadmierne gromadzenie w wątrobie, trzustce, mięśniu sercowym i innych narządach. Wzrost komórkowego stężenia żelaza prowadzi do stresu oksydacyjnego z wtórnym czynnościowym i strukturalnym uszkodzeniem narządów. Powszechnie aprobuje się wykonywanie genetycznych badań przesiewowych u najbliższych krewnych chorych na hemochromatozę, natomiast zasady programów przesiewowych w całej populacji nie zostały jeszcze ustalone. W niniejszej pracy przedstawiono poglądy na patofizjologię hemochromatozy oraz zasady rozpoznawania i leczenia tej choroby.

Helicobacter pylori jest bakterią rozpowszechnioną na świecie i jednym z najczęstszych patogenów człowieka. W ostatnich latach pojawiły się doniesienia o możliwym wpływie zakażenia H. pylori na rozwój niektórych chorób występujących poza przewodem pokarmowym u dzieci i młodzieży, w tym niedokrwistości z niedoboru żelaza. Niedokrwistość z niedoboru żelaza może stanowić jedyny objaw zakażenia H. pylori lub towarzyszyć innym dolegliwościom przewodu pokarmowego lub chorobom z nim niezwiązanymi. W publikacjach polskich i anglojęzycznych opisywano przypadki, gdy anemia spowodowana niedoborem żelaza u dzieci i młodzieży była jedynym objawem infekcji H. pylori i po eradykacji bakterii ustępowała.

Wsteczne zarzucanie treści żołądkowej do przełyku (refluks żołądkowo-przełykowy) jest zjawiskiem fizjologicznym, często występującym u dzieci i młodzieży. Jego przejawem klinicznym są regurgitacje, ulewanie u niemowląt i odbijania, ból za mostkiem (zgaga?) lub dysfagia u dzieci starszych. Nasilenie częstości zwrotnego przemieszczania się treści żołądkowej i/lub dwunastniczej do przełyku skutkuje potencjalnym rozwojem choroby refluksowej. Obecnie jej leczenie sprowadza się głównie do hamowania wydzielania kwasu solnego przez leki – inhibitory pompy protonowej (IPP). Leczenie to nie zawsze jest skuteczne. W niniejszej pracy autorzy omawiają rolę wybranych czynników etiopatogenetycznych w rozwoju refluksu i choroby refluksowej, które nieuwzględniane w terapii kompleksowej rzutują na jej skuteczność. Są to: występujące w refluksie ontogenetyczne zaburzenia bariery antyrefluksowej (czynnościowe i anatomiczne), pogłębiające się wraz z wiekiem pacjenta; alergia pokarmowa determinująca rozwój refluksu żołądkowo-przełykowego wtórnego; potrzeba stosowania innych leków poza IPP w tej patologii oraz modyfikacja trybu życia leczonych pacjentów.

LC-PUFA odgrywają znaczącą rolę w dojrzewaniu układu nerwowego. Dzieci karmione naturalnie otrzymują LC-PUFA z mlekiem matki. Standardowe mieszanki dla niemowląt nie zawierają tych kwasów tłuszczowych. Wyniki badań na temat suplementacji mieszanek w LC-PUFA są niejednoznaczne, jednak coraz więcej autorów dowodzi jej korzystnego wpływu na rozwój dzieci. Nie ma jednak jednoznacznych wytycznych co do tego, jakie grupy dzieci należy objąć suplementacją, które kwasy tłuszczowe suplementować, w jakich stężeniach, proporcjach i jak długo powinna suplementacja trwać.

Cel pracy: Analiza obrazu klinicznego zakażenia pałeczkami z rodzaju Salmonella spp. u dzieci w różnych grupach wiekowych. Materiał i metody: Badaniem retrospektywnym objęto 36 dzieci od l,5 miesiąca do 17 lat (średnio 7,91±5,92 lat) hospitalizowanych w klinice w latach 2003–2005, u których na podstawie trzykrotnego badania bakteriologicznego kału i/lub badania serologicznego (odczyn Widala) rozpoznano zakażenie Salmonella spp. Wyodrębniono dwie grupy wiekowe: DM (dzieci młodsze, tzn. poniżej 4. roku życia) – 10 pacjentów i DS (dzieci starsze – od 4. do 18. roku życia) – 26 pacjentów. Wyniki: Dodatni wynik badania bakteriologicznego kału uzyskano u 13 (DM – 8/10, DS – 5/20) chorych, zaś odczynu serologicznego u 26 (DM – 3/8, DS – 23/25) pacjentów. W grupie DM dominowała ostra biegunka (5/10), patologiczne domieszki w stolcu (6/10), wymioty (6/10) i gorączka (6/10). W grupie DS objawy miały charakter przewlekły: bóle brzucha trwające powyżej 3 miesięcy (14/26) i biegunka powyżej 14 dni (9/26). Średni czas trwania bólów brzucha był w grupie DS istotnie statystycznie dłuższy w porównaniu z grupą DM (93,91±93,66 dni vs 15,43±30,33 dni; p

Choroba Leśniowskiego-Crohna jest coraz częściej rozpoznawana u dzieci i młodzieży. Objawy kliniczne zależą od lokalizacji, rozległości i stopnia zaawansowania w przewodzie pokarmowym i są mniej charakterystyczne niż w colitis ulcerosa. Cel pracy: Analiza obrazu klinicznego choroby Leśniowskiego-Crohna u dzieci i młodzieży. Materiał i metody: Przeanalizowano dokumentację medyczną 22 pacjentów (dzieci i młodzieży), u których rozpoznano chorobę Leśniowskiego-Crohna, opierając się na kryteriach klinicznych, endoskopowych, radiologicznych i histologicznych. Większość (63,6%) pacjentów stanowiły dzieci (głównie chłopcy) z aglomeracji mających powyżej 100 tys. mieszkańców (54,5%). Średni wiek pacjentów w momencie rozpoznania wynosił 12,8 lat (od 5 do 18 lat). Wyniki: Przed rozpoznaniem objawy występowały u badanych od miesiąca do 48 miesięcy (średnio 11 miesięcy). Dominowały bóle brzucha (81,8%), gorączka (63,6%), biegunka (59%) – w tym u połowy pacjentów okresowo z domieszką krwi, niedożywienie (50%). Objawom tym towarzyszyły: anemia (54,5%), hipoproteinemia (45%), dysproteinemia (22,7%). U dziewięciorga (41%) dzieci obserwowano zmiany okołoodbytnicze. U większości (72%) stwierdzano zmiany odcinkowe w jelicie grubym, w tym u czworga (18%) pacjentów współistniały zmiany zapalne w jelicie krętym i u nich przebieg choroby był dość podstępny, a diagnozę postawiono dopiero kilkanaście miesięcy od pojawienia się pierwszych objawów, wśród których dominowało niedożywienie i okresowo biegunka. U ośmiorga (36,6%) dzieci stwierdzano zmiany zapalne w górnym odcinku przewodu pokarmowego, które u pięciorga z nich współistniały z odcinkowymi zmianami w jelicie grubym, a u jednego dodatkowo ze zmianami w jelicie krętym. Afty w jamie ustnej miało pięcioro (22,7%) dzieci. Objawy pozajelitowe zdarzały się rzadko i zwykle poprzedzały pojawienie się objawów typowych; u trojga (13,6%) stawowe i u dwojga skórne (rumień guzowaty i zgorzelinowe zapalenie skóry). U dwojga dzieci objawy typowe poprzedzone były cholestazą, ale nie rozpoznano pierwotnego stwardniającego zapalenia dróg żółciowych ani autoimmunologicznego zapalenia wątroby. Cholestaza ustąpiła w trakcie leczenia. Wnioski: Na podstawie analizy można stwierdzić, że obraz kliniczny choroby Leśniowskiego-Crohna u dzieci jest zróżnicowany, a najczęstszymi objawami są bóle brzucha, gorączka, biegunka i niedożywienie.

W ostatnich latach badaniem budzącym duże zainteresowanie i nadzieje jest elektrogastrografia (EGG). Ze względu na nieinwazyjny charakter może być powszechnie stosowana w diagnostyce czynnościowych zaburzeń przewodu pokarmowego, w tym refluksu żołądkowo-przełykowego (GER). Cel pracy: Analiza czynności mioelektrycznej żołądka u dzieci i młodzieży z kwaśnym refluksem żołądkowo-przełykowym. Materiał i metody: Do badań zakwalifikowano 130 dzieci i młodzieży w wieku od 6 do 18 lat, diagnozowanych w Katedrze i Klinice Pediatrii, Alergologii i Gastroenterologii z powodu podejrzenia refluksu żołądkowo-przełykowego. U wszystkich pacjentów wykonano 24-godzinne badanie pH-metryczne przełyku i elektrogastrografię. Na podstawie wyników badania pH-metrycznego pacjentów podzielono na dwie grupy: • grupa I – z kwaśnym refluksem żołądkowo-przełykowym; n=100, • grupa II – bez kwaśnego refluksu żołądkowo-przełykowego; n=30. Czynność mioelektryczną żołądka badano za pomocą przezskórnej wielokanałowej elektrogastrografii z wykorzystaniem aparatu POLYGRAM NET™. Analizie poddano następujące parametry elektrogastrograficzne: przed- i poposiłkowe wartości dominującej częstotliwości (DF), dominującej mocy (DP), wartości odsetkowe normogastrii, bradygastrii, tachygastrii, arytmii, współczynnik niestabilności częstotliwości (DFIC) i mocy (DPIC) zarejestrowane przez każdą z czterech aktywnych elektrod C1, C2, C3, C4 oraz wartości odsetkowe SWC dla każdej pary elektrod. Wyniki: U pacjentów z grupy I w porównaniu z grupą II przed posiłkiem stwierdzono istotnie statystycznie wyższy odsetek arytmii rejestrowanych przez elektrody C2 i C3 (odpowiednio 27,48% vs 20,54%; p=0,04 i 26,49% vs 16,86%; p=0,004), znamiennie statystycznie niższy odsetek tachygastrii w C1 (2,61% vs 2,67%; p=0,036) oraz znamiennie statystycznie niższy odsetek normogastrii w C3 (69,4% vs 79,47%; p=0,007). W grupie I w okresie przedposiłkowym stwierdzono też znamiennie statystycznie wyższy współczynnik niestabilności mocy (DPIC) 1,5% vs 1,1%; p=0,012 w C2 i znamiennie statystycznie niższy odsetek SWC dla pary elektrod C1 i C3 (62,53% vs 69,16%; p=0,039). W okresie poposiłkowym w grupie I znamiennie statystycznie wyższy był odsetek arytmii w C2 i C3 (14,78% vs 10,81%; p=0,023 i 17,63% vs 10,28%; p=0,003) i bradygastrii w C4 (5,77% vs 3,83%; p=0,046) oraz znamiennie statystycznie niższy odsetek normogastrii w C3 (70,42% vs 78,15; p=0,046). Wnioski: Wyniki badań własnych potwierdzają występowanie zaburzeń czynności mioelektrycznej żołądka u dzieci i młodzieży z kwaśnym refluksem żołądkowo-przełykowym zarówno w okresie przed-, jak i poposiłkowym. Zaburzenia te polegają głównie na zwiększeniu odsetka arytmii.

Cel pracy: Próba oceny dostosowania dawki suplementacyjnej enzymów trzustkowych do podaży tłuszczów w diecie w poszczególnych posiłkach. Materiał i metody: Badaniami objęto 50 chorych na CF w wieku od 9 miesięcy do 26 lat (Xśr±SD: 11,6±6,0). U wszystkich dokonano zapisu całodziennych racji pokarmowych (porcje ważone) oraz dawki enzymów podanej do każdego posiłku w ciągu doby. Posługując się aplikacją przygotowaną w programie Microsoft Access 7.0, wyliczono podaż energii i tłuszczów w diecie. Wyniki: Posiłkiem o najwyższej kaloryczności i zawartości tłuszczów był obiad. Istotne statystycznie różnice w spożyciu energii (wyrażonym jako odsetek podaży dobowej) odnotowano między obiadem a drugim śniadaniem, podwieczorkiem i kolacją (p

Poznaniem składu mikroflory jelitowej i jej metabolizmu zajmuje się wielu badaczy na świecie. Coraz powszechniejsze jest przekonanie, że bakterie występujące w świetle jelita mają udział w etiopatogenezie chorób zapalnych i nowotworowych przewodu pokarmowego. Cel pracy: Ocena bakteryjnych procesów fermentacyjnych dominujących u dzieci obserwowanych z powodu podejrzenia zespołu jelita drażliwego – ZJD (IBS – irritable bowel syndrome), nieswoistych zapaleń jelit – NZJ (IBD – inflammatory bowel disease) i zaparć stolca. Materiał i metody: Badaniom poddano 40 dzieci hospitalizowanych z podanych wyżej powodów. Za pomocą wodorowego testu oddechowego – WTO (HBT – hydrogen breath test) sprawdzano, czy w wydychanym z płuc powietrzu znajduje się wodór i metan. Określano dominujący proces utylizacji wolnego wodoru oraz czas pasażu jelitowego. Wyniki: Stwierdzono, że wydłużenie czasu pasażu jelitowego sprzyja rozwojowi bakterii syntetyzujących metan, co obserwowano u większości dzieci z IBS i zaparciem stolca. Metanogeneza jelitowa narasta wraz z wiekiem i nie zależy od płci. U dzieci z nieswoistym zapaleniem jelit i postacią biegunkową zespołu jelita drażliwego początkowo wzrastało stężenie wodoru, a następnie się normalizowało, przy prawie całkowitym braku metanogenezy. Jednak u tych pacjentów po WTO nasilały się objawy kliniczne choroby, co można wiązać z rozwojem bakterii redukujących siarczany (SRB – sulfphate-reducing bacteria), które mają największe powinowactwo do wodoru. Siarkowodór, będący końcowym produktem ich metabolizmu, odpowiada za wystąpienie biegunki i prawdopodobnie wpływa na przebieg kliniczny nieswoistych zapaleń jelit. Wyniki przemawiają za koniecznością dalszych badań nad mikroflorą jelitową, czemu może służyć nieinwazyjny, wodorowy test oddechowy.

Cel pracy: Analiza wyniku badania endoskopowego górnego odcinka przewodu pokarmowego u dzieci i młodzieży z rozpoznaną chorobą refluksową przełyku w momencie rozpoznania refluksu oraz w badaniu kontrolnym po leczeniu przeciwrefluksowym. Materiał i metody: Do badań zakwalifikowano 56 pacjentów w wieku od 2 do18 lat, u których w przeszłości (co najmniej 1,5 roku wcześniej) rozpoznano chorobę refluksową przełyku. Wyniki: W pierwszym badaniu endoskopowym zapalenie przełyku zdiagnozowano u 13 (23,21%) chorych, w tym zapalenie przełyku z nadżerką w dwóch przypadkach, natomiast po leczeniu przeciwrefluksowym u 10 (17,86%) badanych. Częstość występowania zapalenia przełyku przed rozpoczęciem terapii i po jej zakończeniu nie różniła się istotnie statystycznie (p

Zakażenie Helicobacter pylori inicjuje w błonie śluzowej żołądka przewlekłe zmiany zapalne i w konsekwencji, czasami, owrzodzenie trawienne. Długotrwała kolonizacja bakterii predysponuje do rozwoju raka żołądka lub chłoniaka z tkanki limfoidalnej błony śluzowej. W diagnostyce zakażenia jednym z podstawowych jest badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego z pobraniem wycinków błony śluzowej żołądka. Celem pracy jest przedstawienie różnych obrazów endoskopowych u dzieci i młodzieży z zakażeniem Helicobacter pylori. Na podstawie przeprowadzonej analizy można stwierdzić, że nie ma jednoznacznego i patognomicznego obrazu błony śluzowej żołądka i dwunastnicy u dzieci i młodzieży z zakażeniem H. pylori.

W artykule omówiono patofizjologię, klinikę, rozpoznawanie i zasady leczenia choroby wrzodowej u dzieci, ze szczególnym uwzględnieniem najistotniejszego czynnika patogennego – zakażenia wywołanego przez Helicobacter pylori, a w tym charakterystyki bakterii, metod rozpoznawania zakażenia oraz postępowania terapeutycznego. Przedstawiono także opis pięciu przypadków klinicznych bezpośrednio związanych z tematyką pracy.

Wprowadzenie diety bezglutenowej u pacjenta z objawami ze strony przewodu pokarmowego powinno być dokładnie przemyślaną decyzją, podjętą na podstawie wywiadu klinicznego, badania przedmiotowego i wyników badań dodatkowych (markery serologiczne celiakii, biopsja jelita cienkiego). Celem pracy jest zwrócenie uwagi na konsekwencje zbyt pochopnego wprowadzenia diety bezglutenowej i konieczność prowadzenia prawidłowej diagnostyki u pacjentów manifestujących objawy ze strony przewodu pokarmowego. Prezentujemy 17-miesięczną dziewczynkę, u której zastosowano dietę bezglutenową po tygodniu objawów ostrej biegunki bez przeprowadzenia diagnostyki różnicowej i wykonania badań wykluczających bądź potwierdzających takie schorzenia jak alergia pokarmowa czy celiakia.

Przeszczep trzustki jest jedyną terapią cukrzycy, zapewniającą pełną insulinową terapię zastępczą i przywracającą fizjologiczną homeostazę glukozy. Dzięki nowym lekom immunosupresyjnym i rozwojowi technik chirurgicznych w ostatnich latach notuje się istotną poprawę przeżycia długoterminowego zarówno pacjentów, jak i przeszczepów trzustki. Przedstawiona praca opisuje rodzaje przeszczepów trzustki, techniki operacyjne, wskazania i kwalifikację biorcy, kryteria doboru dawcy, powikłania infekcyjne i techniczne, współczesną terapię immunosupresyjną, wyniki krótko- i długoterminowe, korzyści dla pacjenta wynikające z tej procedury.

Dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego są częste u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek. Wpływ mocznicy na przewód pokarmowy skutkuje niedożywieniem białkowo-kalorycznym i niższą jakością życia. Wśród pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek endoskopowo często stwierdza się nadżerki i przekrwienie błony śluzowej żołądka i dwunastnicy. Odmienny jest też przebieg kliniczny choroby wrzodowej w porównaniu z grupą chorych z prawidłową funkcją nerek. Częściej niż w zdrowej populacji występują krwawienia ze zmian angiodysplastycznych i gastropareza. Dyspepsja dysmotoryczna oraz zaburzenia opróżniania żołądka są często spotykane wśród pacjentów z mocznicą, a upośledzona motoryka żołądka uważana jest za jeden z istotnych elementów powodujących zaburzenia gastryczne u tych chorych. Co znamienne, sposób leczenia nerkozastępczego nie wpływa istotnie na powyższe dolegliwości, ale należy zauważyć, że u chorych leczonych dializą otrzewnową częściej mamy do czynienia z objawami refluksu żołądkowo-przełykowego.

Transplantacja allogenicznych izolowanych wysp trzustkowych staje się alternatywną dla przeszczepiania całej trzustki, nowoczesną metodą leczenia wybranej grupy chorych z cukrzycą typu 1 i zapobiegania powikłaniom narządowym tej choroby. Stwarza szansę utrzymania normoglikemii bez konieczności podawania insuliny egzogennej. Znalazła również zastosowanie u chorych po totalnej pankreatektomii, u których wykonuje się przeszczep autologicznych wysepek trzustkowych, wyselekcjonowanych z resekowanej własnej trzustki. W porównaniu z zabiegiem przeszczepienia całej trzustki, transplantacja wysepek trzustkowych pozwala uniknąć przeprowadzania rozległej operacji na jamie brzusznej, w związku z czym jest uznawana za zabieg bezpieczniejszy i mniej kosztowny.

Pankreatoduodenektomia sposobem Whipple’a lub w modyfikacji Traverso-Longmire’a, dystalna pankreatektomia oraz totalna pankreatektomia są sposobami leczenia chorych z rakiem trzustki. Jedynie resekcja R0 wiąże się z przedłużeniem czasu przeżycia chorych z rakiem trzustki leczonych chirurgicznie.