Choroby przewodu pokarmowego związane z eozynofilami

W ostatnim wydaniu Digestive Disease and Sciences ukazała się kolejna praca z cyklu Stanford Multidisciplinary Seminars. Tym razem dotyczyła ciekawego i coraz bardziej aktualnego problemu eozynofilowego zapalenia przewodu pokarmowego. Jak zawsze, dyskusja nad omawianym problemem, poprzedzona została przedstawieniem ciekawego przypadku klinicznego ilustrującego najważniejsze aspekty związane z daną problematyką.

Autorzy przedstawiają historię choroby dziecka, u którego podjęto diagnostykę zaburzeń wzrastania, niedokrwistości i hipoalbuminemii. Miał on wówczas 13 lat – od 7 roku życia obserwowano istotne zwolnienie tempa wzrostu, masa ciała z prawidłowej zaczęła odpowiadać 3 percentylowi, w badaniach biochemicznych zwracała uwagę anemia mikrocytarna, eozynofilia oraz hipoalbuminemia z hipoproteinemią. Stężenie przeciwciał IgE w surowicy było nieznacznie podwyższone. Chory od wieku niemowlęcego prezentował symptomy chorób alergicznych – od częstych zmian skórnych o charakterze wyprysku, poprzez alergię pokarmową i astmę oskrzelową. Zarówno rodzice, jak i brat również cierpieli z powodu schorzeń alergicznych. W wykonanych wówczas badaniach (1978 rok) w wycinkach z jelita cienkiego (kapsuła Crosbiego) nie stwierdzono odchyleń. Wykonano badanie ze znakowaną chromem albuminą i wykazano zwiększoną ucieczkę albuminy ze stolcem w warunkach klasycznej diety. Na podstawie powyższych danych wysunięto podejrzenie eozynofilowego zapalenia przewodu pokarmowego. Włączono dietę eliminacyjną, a także zastosowano próbnie substancje z grupy kromonów (wówczas jeszcze nie były to leki zatwierdzone przez Food and Drug Administration). Wdrożone leczenie doprowadziło do normalizacji tempa wzrostu oraz poprawy wyników badań laboratoryjnych. Następnie autorzy przedstawiają dalsze losy chorego – w 2008 roku, mając 43 lata, był diagnozowany z powodu nasilającej się dysfagii. W gastroskopii stwierdzono obecność przewężenia w przełyku, a także w antrum żołądka. Biopsje wykazały obecność w tych miejscach nacieków bogatych w eozynofile. Zdiagnozowano eozynofilowe zapalenie przełyku i żołądka. Włączono steroidy uzyskując poprawę kliniczną.
Jak podsumowują w dyskusji autorzy – choroby przewodu pokarmowego związane z eozynofilami (ang. eosinophil-associated gastrointestinal diseases – EGIDs) są schorzeniami charakteryzującymi się naciekami eozynofilowymi w ścianie przewodu pokarmowego. Najlepiej jak dotąd poznanym rodzajem EGID jest eozynofilowe zapalenie przełyku. Szacuje się, że częstość występowania tego schorzenia wynosi około 4/10000. We wszystkich chorobach z kręgu EGID charakterystyczny jest dodatni wywiad w kierunku chorób alergicznych. Najczęstszymi dolegliwościami są dysfagia (w przypadku przełyku), czy bóle brzucha (żołądek, jelita) oraz biegunka (jelita). W przypadku braku terapii tych chorób w miarę postępu włóknienia mogą się pojawiać dolegliwości wynikające z formujących się zwężeń przewodu pokarmowego. Podstawą diagnozy jest badanie histologiczne. W przypadku eozynofilowego zapalenia przełyku większość autorów za diagnostyczną uważa obecność w badaniu mikroskopowym > 15 eozynofilów pod dużym powiększeniem w wycinku histologicznym. W przypadku eozynofilowego zapalenia żołądka – powyżej 50 eozynofilów. Autorzy podkreślają odrębność eozynofiowego zapalenia przełyku – występuje bowiem ono niezależnie od EGID dotyczących innych odcinków przewodu pokarmowego. Leczenie polega na stosowaniu diety eliminacyjnej – z diety należy wyłączyć wszystkie składniki wiązane ze zgłaszanymi objawami. Jeśli chodzi o leczenie farmakologiczne – podstawa są steroidy. Dużą skuteczność wykazują steroidy o silnym działaniu miejscowym i niewielkim wchłanianiu jelitowym, jak flutikazon czy budezonid. Zasady te zostały oparte na obserwacji chorych z eozynofilowym zapaleniem przełyku. Nie wiadomo czy terapia powinna wyglądać tak samo np. przy eozynofilowym zapaleniu żołądka, niemniej jednak obowiązują podobne zasady terapii. Autorzy podkreślają także, że zawsze podejrzewając EGID należy uwzględnić w diagnostyce różnicowej choroby, w przypadku których także rejestruje się niekiedy zwiększone odsetki eozynofilów w badaniach biopsyjnych, jak na przykład choroba refluksowa przełyku, celiakia czy nieswoiste zapalenia jelit.