Czy przezbrzuszna ultrasonografia wykonywana przez gastroenterologa jest wartościowym badaniem?

Ogromną zaletą ultrasonografii przezbrzusznej jest jej nieinwazyjność, możliwość wielokrotnego powtarzania badania i praktycznie brak przeciwwskazań do jego wykonania. Badania US wykonują na świecie przede wszystkim specjaliści w zakresie radiologii i diagnostyki obrazowej. Rzadziej wykonywana jest przez lekarzy innych specjalności – wśród nich wymienić należy głównie gastroenterologów.

W tym kontekście należy zaznaczyć, że bardzo istotnym elementem decydującym o przydatności diagnostycznej US jest doświadczenie lekarza badającego i oceniającego badanie (które zależy od ilości wykonanych badań). Stąd dość powszechna opinia, że jedynie radiolog jest w stanie przeprowadzić w sposób rzetelny i wiarygodny to badanie. Szkolenie z zakresu techniki US jest w wielu krajach elementem obowiązkowym w procesie kształcenia lekarzy specjalizujących się w chorobach wewnętrznych czy gastroenterologii. Są jednak kraje, gdzie system specjalizacji nie uwzględnia ćwiczeń w zakresie tej metody obrazowania. Czy więc rzeczywiście jedynie radiolog, z uwagi na swoje o wiele większe niż gastroenterolog doświadczenie, może przeprowadzać wartościowe diagnostycznie badania US? Tę hipotezę próbuje zweryfikować Peter Grubel z Boorlan-Groover Clinic w Ormond Beach w USA w artykule zamieszczonym na łamach Journal of Clinical Gastroenterology.
Autor dokonuje retrospektywnej oceny wykonywanych przez jednego gastroenterologa badań US, które potem były w większości weryfikowane badaniami obrazowymi wyższego rzędu (tomografia komputerowa – TK, rezonans magnetyczny – RM lub endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna – ERCP). W sumie analizie poddano badania wykonane u 310 chorych. Najczęstszymi wskazaniami do przeprowadzenia badania US były bóle brzucha i nieprawidłowości w zakresie prób wątrobowych. U 48% nie stwierdzono żadnych odchyleń w badaniu US, jedynie u 3% chorych w wyniku dalszych badań stwierdzono patologię przeoczoną w US. U 52% badanie US wykazało obecność patologii w obrębie jamy brzusznej, z czego najczęściej odnotowywano stłuszczenie wątroby oraz kamicę pęcherzyka żółciowego. U zdecydowanej większości pacjentów zarówno w przypadku prawidłowego obrazu US, jak i wykrycia patologii, stan ten był potwierdzany w badaniach obrazowych wyższego rzędu.
Powyżej wymieniono najważniejsze wyniki tej ciekawej analizy. We wniosku autor podkreśla, że wbrew opiniom części środowiska medycznego, badanie US, także w rękach gastroenterologa, może nieść ze sobą dużą wartość diagnostyczną. Jak podkreśla jednak, wiele zależy od doświadczenia badającego. Gastroenterolog, który wykonywał analizowane w pracy badania, szkolenie w zakresie chorób wewnętrznych odbywał w Niemczech, gdzie obowiązkiem szkolącego jest wykonanie odpowiednio dużej ilości badań US. W sumie, lekarz ten wykonał w trakcie szkolenia z zakresu chorób wewnętrznych ponad tysiąc takich badań. Następnie podjął pracę w Stanach Zjednoczonych, gdzie z kolei powszechnie praktykuje się wykonywanie badań US jedynie przez radiologów lub przez techników radiologii. W tym drugim przypadku radiolog ocenia jedynie zarejestrowane obrazy i nie ma bezpośredniej styczności z pacjentem. Co więcej, jak podaje autor, w programach szkolenia z zakresu gastroenterologii w USA nie ma obowiązku szkolenia z badania US. Dotyczy to także lekarzy, którzy wykonują badania endosonograficzne. Wydaje się, że takie podejście nie jest do końca uzasadnione. Potwierdzają to wyniki przedstawionej powyżej analizy.