Idiopatyczna perforacja jelita grubego – charakterystyka kliniczna

Perforacja jelita grubego może mieć miejsce u chorych z chorobą uchyłkową, nowotworem jelita grubego, może nastąpić w przebiegu nieswoistego zapalenia jelita grubego lub być konsekwencją urazu (wypadki komunikacyjne, perforacje jatrogenne itp.) Niezwykle rzadko zdarza się, że dochodzi do samoistnego przerwanie ciągłości ściany jelita.

Taki rodzaj perforacji nazywany bywa spontanicznym. Wyróżnia się spontaniczną perforację spowodowaną kamieniami kałowymi, które wywierając silny ucisk na ścianę zdrowego jelita mogą doprowadzić do jej lokalnego niedokrwienia i martwicy. Jeszcze rzadszą odmianą spontanicznej perforacji jelita grubego jest tzw. idiopatyczna perforacja – czyli taka, która dotyczy niezmienionej chorobowo ściany jelita. W takim przypadku nie stwierdza się żadnych zmian niedokrwiennych czy zapalnych, a mimo to dochodzi do przerwania ciągłości ściany jelita grubego. Taka sytuacja ma miejsce niezwykle rzadko, stąd też nieznane są jej przyczyny i profil kliniczny pacjentów, u których zdarza się idiopatyczna perforacja w obrębie przewodu pokarmowego. Dlatego bardzo wartościowe są informacje zawarte w artykule japońskich autorów opublikowanym na łamach Journal of Gastroenterology.
Autorzy przeanalizowali przypadki idiopatycznych perforacji jelita grubego, do których doszło na przestrzeni lat 1999 – 2009 w Kochi Medical School i Kochi Prefectural Hata-kenmin Hospital. W sumie na przestrzeni 10 lat zanotowano 16 takich przypadków. Najczęstszą lokalizacją perforacji była esica (56,3%) oraz poprzecznica (25%). Średni wiek chorych wynosił 72 lata, a śmiertelność w tej grupie była wysoka i wynosiła 19%. Najczęstszymi przyczynami zgonów były powikłania septyczne. Z danych z wywiadów wynikało, że większość pacjentów cierpiała uprzednio z powodu przewlekłych zaparć stolca. Co ciekawe, zaobserwowano, że stężenie fosfokinazy kreatynowej było istotnie wyższe w podgrupie chorych, u których obserwowano zaparcia stolca. Z drugiej strony zanotowano niższe stężenia tego enzymu u pacjentów, którzy zmarli z powodu perforacji przewodu pokarmowego. Średnia wielkość perforacji wynosiła 2 cm (0,5 – 8 cm). U 14 chorych dokonano resekcji odcinkowej jelita z wyłonieniem kolostomii, u dwóch chorych nie było konieczności wyłaniania stomii.
Jak podsumowują autorzy, grupą szczególnie narażoną na idiopatyczną perforację jelita grubego są chorzy w podeszłym wieku z przewlekłym zaparciem stolca. Dodatkowymi czynnikami zwiększającymi prawdopodobnie ryzyko takiego powikłania są zły stan odżywienia chorych i wyższe stężenie fosfokinazy kreatynowej (CPK) we krwi.