Kapsuła endoskopowa u chorych z oporną na leczenie celiakią

Celiakia jest przewlekłą enteropatią leczoną dietą bezglutenową. W większości przypadków takie postępowanie jest skuteczne, niemniej jednak w niektórych przypadkach może dojść do rozwoju opornej na leczenie postaci celiakii (ang. refractory celiac disease – RCD). Dotyczy to chorych, u których utrzymują się lub nawracają objawy kliniczne z obecnością zaniku kosmków jelitowych pomimo stosowania diety bezglutenowej.

Celiakia jest przewlekłą enteropatią leczoną dietą bezglutenową. W większości przypadków takie postępowanie jest skuteczne, niemniej jednak w niektórych przypadkach może dojść do rozwoju opornej na leczenie postaci celiakii (ang. refractory celiac disease – RCD). Dotyczy to chorych, u których utrzymują się lub nawracają objawy kliniczne z obecnością zaniku kosmków jelitowych pomimo stosowania diety bezglutenowej. Wyróżnia się podtyp I RCD i podtyp II RCD. Rozróżnia się te podtypy przede wszystkim zależnie od rodzaju limfocytów śródnabłonkowych obecnych w zmienionym chorobowo przewodzie pokarmowym. Inną sytuacją kliniczną u chorych z choroba trzewną jest taka, w której także nie ma odpowiedzi na leczenie, ale jest to spowodowane nieświadomym niepełnym przestrzeganiem diety bezglutenowej, obecnością wykładników zespołu jelita nadwrażliwego czy nietolerancją laktozy. W takiej sytuacji mówimy o niepowikłanej celiakii. Odróżnienie obu sytuacji klinicznych od siebie jest dużym wyzwaniem diagnostycznym, jako że do postawienia rozpoznania potrzebne jest wykonanie skomplikowanych badań immunologicznych, ponadto zwykłe badanie gastroduodenoskopowe często jest niewystarczające do pełnej oceny jelita cienkiego.
W ostatnim wydaniu Journal of Clinical Gastroenterology ukazała się praca autorów holenderskich, którzy podjęli próbę oceny przydatności badania kapsułą endoskopową w omawianej sytuacji klinicznej. Przeanalizowali retrospektywnie 48 badań kapsułą endoskopową u chorych z celiakią z utrzymującymi się lub nawracającymi dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego pomimo przestrzegania diety bezglutenowej. Chorzy, u których stwierdzono niepowikłaną chorobę trzewną lub chorzy z RCD typu I byli traktowani jako pacjenci z dobrym rokowaniem. Natomiast chorzy z RCD typu II lub chłoniakiem związanym z enteropatią z komórek T (EATL) rokowanie mieli oszacowane jako złe.
Spośród cech endoskopowych wykazano, że zmiany określone przez autorów jako ogniskowe zmiany „rumieniowe” w proksymalnej części jelita cienkiego oraz brak progresji w pasażu kapsuły do dalszych części jelita cienkiego stanowiły niezależne czynniki świadczące o złym rokowaniu u chorych z celiakią. W grupie 28 chorych, u których żadnej z tych cech nie stwierdzono, nie odnotowano żadnego zgonu w obserwacji długoterminowej. Natomiast w grupie 15 osób, u których stwierdzono obecność jednej lub obu tych cech, w sumie odnotowano 6 zgonów (w tym 80% zgonów u chorych z obiema cechami).
Autorzy konkludują, że badanie kapsuła endoskopową pozwala na wskazanie chorych z celiakią oporną na leczenie ze złą prognozą.