Kwas acetylosalicylowy a ryzyko rozwoju nieswoistych zapalnych chorób jelit
Autor: Izabela Żmijewska
Data: 21.09.2011
Źródło: Chan SSM, Luben R, Bergmann MM i wsp. Aspirin in the aetiology of Crohn’s disease and ulcerative colitis: a European prospective cohort study. Aliment Pharmacol Ther 2011; 34: 649-655
Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) są jedną z najczęściej na świecie stosowanych i niejednokrotnie nadużywanych grup leków. Jak powszechnie wiadomo, leki te mogą powodować szereg działań niepożądanych, a wiele z nich dotyczy przewodu pokarmowego.
Owrzodzenia, nadżerki, krwawienia czy nawet perforacje jelita to tylko niektóre z nich. Istnieją także prace, które wykazują zależność między stosowaniem NLPZ a rozwojem nieswoistych zapalnych chorób jelit (nzchj). Wykazanie takiej zależności jest niezwykle istotne, jako że etiologia nzchj pozostaje nadal niewyjaśniona. Wspomniane badania mają jednak szereg mankamentów, a głównym z nich jest w większości ich retrospektywny charakter i pewne ryzyko przeszacowania zależności między stosowaniem tych leków, a rozwojem choroby z kręgu nzchj.
W jednym z ostatnich wydań Alimentary Pharmacology and Therapeutics ukazała się praca dotycząca wpływu regularnego stosowania kwasu acetylosalicylowego (aspiryna) na rozwój nzchj. Praca ta jest szczególnie wartościowa z uwagi na swój prospektywny charakter.
Autorzy dokonali analizy losów 135 780 zdrowych kobiet i mężczyzn (w wieku 30 – 74 lat) ujętych w latach 1993-1997 w ramach badania EPIC – European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition study. Badanie to dotyczyło obywateli Niemiec, Danii i Wielkiej Brytanii i obejmowało wypełnienie szczegółowej ankiety dotyczącej między innymi przyjmowanych leków, w tym kwasu acetylosalicylowego. Następnie losy chorych były śledzone aż do czerwca 2004 roku. Całość analizy odnoszono do adekwatnej grupy kontrolnej.
Spośród wszystkich badanych u 35 doszło do rozwoju choroby Leśniowskiego-Crohna (Crohn’s disease – CD), a u 84 – wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (ulcerative colitis – UC). Jak pokazały analizy statystyczne regularne przyjmowanie aspiryny w sposób istotny korelowało z rozwojem CD (6-krotny wzrost ryzyka), w szczególności dotyczyło to kobiet. Zależność ta dotyczyła zarówno CD z lokalizacją zmian w jelicie cienkim, jak i jelicie grubym. Podobnej zależności nie wykazano w przypadku UC. Co bardzo ciekawe u tych chorych, którzy jednocześnie regularnie przyjmowali aspirynę i palili papierosy ryzyko rozwoju CD było mniejsze, co może sugerować – według autorów, że nikotynizm chroni przed CD u pacjentów narażonych na działanie kwasu acetylosalicylowego. Autorzy spekulują, że prozakrzepowe i wazokonstrykcyjne działanie tytoniu może być równoważone przez hamujące agregację płytek działanie aspiryny. Wiadomo jednak, że palenie tytoniu samo w sobie jest czynnikiem ryzyka rozwoju CD.
Autorzy spekulują nad ewentualnym patomechanizmem odpowiedzialnym za taki stan rzeczy. Wydaje się, że kwas acetylosalicylowy jako nieodwracalny inhibitor cyklooksygenazy prowadzi do zmniejszenia stężenia niektórych prostaglandyn (PGH2, PGD2, PGE2) o potencjale przeciwzapalnym. Pojawia się jednak pytanie - dlaczego podobnej zależności nie wykazano w takim razie w przypadku UC?
Jak podkreślają więc autorzy istnieje wciąż bardzo wiele znaków zapytania. Potrzebne są kolejne analizy na dużych grupach pacjentów oraz badania doświadczalne.
W jednym z ostatnich wydań Alimentary Pharmacology and Therapeutics ukazała się praca dotycząca wpływu regularnego stosowania kwasu acetylosalicylowego (aspiryna) na rozwój nzchj. Praca ta jest szczególnie wartościowa z uwagi na swój prospektywny charakter.
Autorzy dokonali analizy losów 135 780 zdrowych kobiet i mężczyzn (w wieku 30 – 74 lat) ujętych w latach 1993-1997 w ramach badania EPIC – European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition study. Badanie to dotyczyło obywateli Niemiec, Danii i Wielkiej Brytanii i obejmowało wypełnienie szczegółowej ankiety dotyczącej między innymi przyjmowanych leków, w tym kwasu acetylosalicylowego. Następnie losy chorych były śledzone aż do czerwca 2004 roku. Całość analizy odnoszono do adekwatnej grupy kontrolnej.
Spośród wszystkich badanych u 35 doszło do rozwoju choroby Leśniowskiego-Crohna (Crohn’s disease – CD), a u 84 – wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (ulcerative colitis – UC). Jak pokazały analizy statystyczne regularne przyjmowanie aspiryny w sposób istotny korelowało z rozwojem CD (6-krotny wzrost ryzyka), w szczególności dotyczyło to kobiet. Zależność ta dotyczyła zarówno CD z lokalizacją zmian w jelicie cienkim, jak i jelicie grubym. Podobnej zależności nie wykazano w przypadku UC. Co bardzo ciekawe u tych chorych, którzy jednocześnie regularnie przyjmowali aspirynę i palili papierosy ryzyko rozwoju CD było mniejsze, co może sugerować – według autorów, że nikotynizm chroni przed CD u pacjentów narażonych na działanie kwasu acetylosalicylowego. Autorzy spekulują, że prozakrzepowe i wazokonstrykcyjne działanie tytoniu może być równoważone przez hamujące agregację płytek działanie aspiryny. Wiadomo jednak, że palenie tytoniu samo w sobie jest czynnikiem ryzyka rozwoju CD.
Autorzy spekulują nad ewentualnym patomechanizmem odpowiedzialnym za taki stan rzeczy. Wydaje się, że kwas acetylosalicylowy jako nieodwracalny inhibitor cyklooksygenazy prowadzi do zmniejszenia stężenia niektórych prostaglandyn (PGH2, PGD2, PGE2) o potencjale przeciwzapalnym. Pojawia się jednak pytanie - dlaczego podobnej zależności nie wykazano w takim razie w przypadku UC?
Jak podkreślają więc autorzy istnieje wciąż bardzo wiele znaków zapytania. Potrzebne są kolejne analizy na dużych grupach pacjentów oraz badania doświadczalne.
Przegląd Gastroenterologiczny
