Leki hamujące sekrecję żołądkową a nieswoiste zapalenia jelit

Jednym z potencjalnych czynników mogących wywoływać zaostrzenie choroby Leśniowskiego-Crohna (Crohn’s disease - CD) czy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (ulcerative colitis - UC) są przyjmowane leki. Grupą leków należących do najczęściej stosowanych na świecie, a także powszechnie nadużywanych są leki wpływające na sekrecję żołądkową takie, jak inhibitory pompy protonowej (IPP) oraz blokery receptora H2 (H2B). Leki te są również często stosowane przez chorych z nieswoistymi zapaleniami jelit (NZJ).

Leki hamujące sekrecję żołądkowa są uważane za leki bezpieczne, rzadko są powodem poważnych działań niepożądanych. W wielu krajach są dostępne w odpowiednich dawkach bez recepty. Istnieją jednak pewne teoretyczne przesłanki sugerujące, że stosowanie tych leków u chorych z NZJ może wpływać niekorzystnie na przebieg CD czy UC. Postuluje się dwa podstawowe mechanizmy. Pierwszy z nich związany jest ze wzrostem żołądkowego pH, co zaburza naturalny mechanizm eliminacji szeregu bakterii, które dostają się do organizmu wraz z pożywieniem. Drugi mechanizm związany jest z bezpośrednim wpływem tych leków na funkcję układu immunologicznego. H2B blokują bowiem receptory histaminowe także na limfocytach, które zaangażowane są miedzy innymi w reakcje immunologiczne związane z działaniem interlekiny-10 czy interleukiny-12. Ostatecznie blokowanie tych receptorów na limfocytach T może mieć wpływ pobudzający odpowiedź odpornościową. IPP natomiast wpływają na funkcje komórek żernych, zaburzając procesy chemotaksji, degranulacji zawartości ziarnistości granulocytarnych oraz reakcje generowania wolnych rodników w ramach nieswoistej odpowiedzi immunologicznej realizowanej głównie przez neutrofile. Warto jednak podkreślić, że ostateczny wpływ leków z tej grupy na przebieg NZJ nie jest dokładnie poznany.
W ostatnim wydaniu Alimentary Pharmacology and Therapeutics opublikowano pracę, która zgłębia omawiane zagadnienie. Dokonano w niej odpowiedniej analizy statystycznej dotyczącej relacji pomiędzy stosowaniem leków z grupy IPP oraz H2B a przebiegiem CD czy UC w populacji prowincji British Columbia w latach 1996-2006.
W grupie 16151 pacjentów z NZJ zidentyfikowano 1307 chorych z CD oraz 996 pacjentów z UC, u których odnotowano „nowe zastosowanie” (czyli wprowadzenie danego leku po okresie co najmniej 6 miesięcy nie przyjmowania danego farmaceutyku) leków z grupy IPP, oraz 741 chorych z CD i 738 pacjentów z UC, u których zarejestrowano „nowe zastosowanie” H2B. Grupę porównawczą stanowili chorzy z NZJ nie przyjmujący leków z obu wskazanych grup.
Wykazano, że stosowanie leków z grupy H2B podwajało ryzyko hospitalizacji/operacji u pacjentów z CD. Podobny efekt, ale na mniejszą skalę odnotowano wśród pacjentów z UC. Stosowanie IPP wiązało się z istotnie częstszą koniecznością zmiany leczenia podstawowego w przebiegu UC, ale nie powodowało istotnego statystycznie wzrostu ryzyka hospitalizacji/operacji zarówno u pacjentów z CD, jak i UC.
Jak konkludują autorzy, zastosowanie H2B oraz IPP może wpływać na przebieg NZJ. Istnieje prawdopodobieństwo, że leki te (zwłaszcza H2B) mogą zwiększać ryzyko zaostrzenia NZJ, a także współdecydować o konieczności modyfikacji dotychczasowej terapii.